[ویکی فقه] وقوع نسخ، تحقق نسخ درباره شرایع پیشین و برخی از احکام اسلام را می گویند.
دانشمندان اسلامی همگی متفقند که بسیاری از احکام شریعت های پیشین به وسیله احکام اسلام، و نیز برخی از احکام شریعت اسلام با احکام متاخر نسخ شده است.
موارد نسخ
یکی از آن ها نسخ قبله اول مسلمانان در آیه ۱۴۹ سوره بقره است.
ادله وقوع نسخ
ادله وقوع نسخ همه سماعی و بر دو نوع است:۱. وقوع نسخ احکام در شرایع سابق، که برخی از آن ها در تورات و انجیل آمده است؛ مثلاً در سِفر اول تورات چنین آمده است: «آن گاه که خداوند هنگام خروج نوح از کشتی فرمود: من هر جنبنده زنده ای را برای تو و ذریه ات خوراک قرار دادم». این حکم پس از نوح در امت های دیگر نسخ و بسیاری از جنبنده ها حرام شد.۲. وقوع نسخ در شریعت اسلام: برخی از آیات قرآن و احادیث دالّ بر وقوع نسخ در شریعت اسلامی از این قرارند:الف) (مَا نَنسَخْ مِنْ آیَةٍ اَوْ نُنسِهَا نَاْتِ بِخَیْرٍ مِّنْهَا اَوْ مِثْلِهَا...) . ب) (یَمْحُو اللّهُ مَا یَشَاء وَیُثْبِتُ وَعِندَهُ اُمُّ الْکِتَابِ). وجه دلالت این آیات بر وقوع نسخ چنین است: این دو آیه در ردّ کسانی نازل شده است که به اسلام و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم به خاطر وقوع نسخ در شریعت اسلام طعنه می زدند. بنابراین، معلوم می شود که نسخ واقع شده بود که آن ها طعنه می زدند، و خداوند می فرماید: «اگر حکمی نسخ شود، بهتر از آن یا مثل آن را می آوریم».ج) (وَاِذَا بَدَّلْنَا آیَةً مَّکَانَ آیَةٍ وَاللّهُ اَعْلَمُ بِمَا یُنَزِّلُ قَالُواْ اِنَّمَا اَنتَ مُفْتَرٍ بَلْ اَکْثَرُهُمْ لاَ یَعْلَمُونَ). وجه دلالت این آیه بر وقوع نسخ این است که تبدیل آیه عبارت است از برداشتن اصل و جایگزینی بدل ؛ و این همان نسخ است.د) (فَبِظُلْمٍ مِّنَ الَّذِینَ هَادُواْ حَرَّمْنَا عَلَیْهِمْ طَیِّبَاتٍ اُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَن سَبِیلِ اللّهِ کَثِیرًا). دلالت این آیه بر وقوع نسخ، این گونه است که برخی از چیزهایی که در گذشته حلال بود، حرام شده است؛ و این همان نسخ است.هـ) از عبدالرحمان سلمی نقل شده است: علی علیه السّلام بر قاضی عربی می گذشت؛ فرمود: ناسخ را از منسوخ می شناسی؟ قاضی گفت: نه. فرمود: هلاک شدی و هلاک کردی. تاویل هر حرفی از قرآن وجوهی دارد.و) درباره تعداد آیات ناسخ و منسوخ، میان دانشمندان اسلامی اختلاف است؛ ولی قدر متیقن آن ها دلیل بر وقوع نسخ است.ز) اجماع متقدمان بر این منعقد شده که نسخ در شریعت اسلام واقع شده است.
راه ثبات نسخ
...
دانشمندان اسلامی همگی متفقند که بسیاری از احکام شریعت های پیشین به وسیله احکام اسلام، و نیز برخی از احکام شریعت اسلام با احکام متاخر نسخ شده است.
موارد نسخ
یکی از آن ها نسخ قبله اول مسلمانان در آیه ۱۴۹ سوره بقره است.
ادله وقوع نسخ
ادله وقوع نسخ همه سماعی و بر دو نوع است:۱. وقوع نسخ احکام در شرایع سابق، که برخی از آن ها در تورات و انجیل آمده است؛ مثلاً در سِفر اول تورات چنین آمده است: «آن گاه که خداوند هنگام خروج نوح از کشتی فرمود: من هر جنبنده زنده ای را برای تو و ذریه ات خوراک قرار دادم». این حکم پس از نوح در امت های دیگر نسخ و بسیاری از جنبنده ها حرام شد.۲. وقوع نسخ در شریعت اسلام: برخی از آیات قرآن و احادیث دالّ بر وقوع نسخ در شریعت اسلامی از این قرارند:الف) (مَا نَنسَخْ مِنْ آیَةٍ اَوْ نُنسِهَا نَاْتِ بِخَیْرٍ مِّنْهَا اَوْ مِثْلِهَا...) . ب) (یَمْحُو اللّهُ مَا یَشَاء وَیُثْبِتُ وَعِندَهُ اُمُّ الْکِتَابِ). وجه دلالت این آیات بر وقوع نسخ چنین است: این دو آیه در ردّ کسانی نازل شده است که به اسلام و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم به خاطر وقوع نسخ در شریعت اسلام طعنه می زدند. بنابراین، معلوم می شود که نسخ واقع شده بود که آن ها طعنه می زدند، و خداوند می فرماید: «اگر حکمی نسخ شود، بهتر از آن یا مثل آن را می آوریم».ج) (وَاِذَا بَدَّلْنَا آیَةً مَّکَانَ آیَةٍ وَاللّهُ اَعْلَمُ بِمَا یُنَزِّلُ قَالُواْ اِنَّمَا اَنتَ مُفْتَرٍ بَلْ اَکْثَرُهُمْ لاَ یَعْلَمُونَ). وجه دلالت این آیه بر وقوع نسخ این است که تبدیل آیه عبارت است از برداشتن اصل و جایگزینی بدل ؛ و این همان نسخ است.د) (فَبِظُلْمٍ مِّنَ الَّذِینَ هَادُواْ حَرَّمْنَا عَلَیْهِمْ طَیِّبَاتٍ اُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَن سَبِیلِ اللّهِ کَثِیرًا). دلالت این آیه بر وقوع نسخ، این گونه است که برخی از چیزهایی که در گذشته حلال بود، حرام شده است؛ و این همان نسخ است.هـ) از عبدالرحمان سلمی نقل شده است: علی علیه السّلام بر قاضی عربی می گذشت؛ فرمود: ناسخ را از منسوخ می شناسی؟ قاضی گفت: نه. فرمود: هلاک شدی و هلاک کردی. تاویل هر حرفی از قرآن وجوهی دارد.و) درباره تعداد آیات ناسخ و منسوخ، میان دانشمندان اسلامی اختلاف است؛ ولی قدر متیقن آن ها دلیل بر وقوع نسخ است.ز) اجماع متقدمان بر این منعقد شده که نسخ در شریعت اسلام واقع شده است.
راه ثبات نسخ
...
wikifeqh: وقوع_نسخ