[ویکی فقه] صریحترین حکمی که از آیه جمعه دریافت می شود، نماز جمعه است.
آیه جمعه، دستور وحیانی و الهی جهت تنظیم معیشت و معنویت و بیان وضعیت زندگی مؤمنانه است. هم از نماز سخن به میان می آید و هم از طلب روزی سخن گفته می شود، از بیع و شراء و فعالیت های دنیائی در کنار ارتباط با خدا حرف میزند، هم از فرد سخن به میان می آید و هم از جمع، آئین نامه زندگی فردی و اجتماعی است، «یا أیّها الّذین آمنوا إذا نودی للصّلوة من یوم الجمعة فاسعواإلی ذکر اللّه و ذرو البیع ذلکم خیر لکم إن کنتم تعلمون» «فإذا قضیت الصّلوة فانتشر وا فی الأرض و ابتغوا من فضل اللّه و اذکروا اللّه کثیرا لعلّکم تفلحون» «و إذار رأو اتجارة او لهوا انفضّوا إلیها و ترکوک قائما قل ما عند اللّه خیر من اللّهو و من التّجارة و اللّه خیر الرّازقین» بنابراین احکام بسیاری از آیه جمعه دریافت می شود، جز اینکه بعضی از حکم ها از نص آیه دریافت می شود، و بعض دیگر از ظاهر آیه، و بعض دیگر از بیانات پیامبر صلی الله علیه و آله و أئمه سلام الله علیهم اجمعین که به عنوان تفسیر آیه فرموده اند دریافت می شود.
وجوب نماز جمعه
ظاهرا شبهه ای در دلالت آیه بر وجوب نماز جمعه نیست، زیرا اوّلا أمر به «سعی» در رفتن به نماز جمعه شده است، و امر کردن به چیزی دلیل بر واجب بودن آن چیز می باشد ثانیا امر به انجام ندادن خرید و فروش در هنگام بلند شدن اذان نماز جمعه داده شد، در حالی که خرید و فروش فی نفسه عملی مباح می باشد و مباح بودن آن مقیّد به زمان یا مکان خاص نیست، بنابراین ممنوع شدن خرید و فروش زمان بلند شدن بانگ اذان نماز جمعه، دلیل بر واجب بودن نماز جمعه است، همچنین توبیخ شدن اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله بابت پراکنده شدن در هنگام سخنرانی پیامبر صلی الله علیه و آله، نیز دلیل بر واجب بودن نماز جمعه است، زیرا برای عمل غیر واجب، توبیخ کردن قبیح است.اگر چه نسبت به نفس وجوب نماز جمعه، شبهه ای وجود ندارد، امّا نسبت به کیفیت وجوب، شبهه و ابهام وجود دارد، که آیا واجب مطلق است یا واجب مشروط ؟فاضل مقداد ادّعا کردند که علماء اتفاق دارند که نماز جمعه واجب مطلق نیست، بلکه وجوبش مشروط است جز این که نسبت به شرطهائی که قید وجوب می باشد، اختلاف است، به بررسی موارد آن می پردازیم.
تعلیق وجوب بر نداء
در آیه جمعه فرمودند: «هر گاه بانگ اذان، برای نماز جمعه در روز جمعه بلند شد، به سوی ذکر خدا بروید»، که رفتن به نماز جمعه را مشروط به بلند شدن بانگ اذان فرمودند، بنابراین نسبت به دلالت آیه مذکور این پرسش مطرح است که آیا نماز جمعه واجب است، و برای اقامه آن، لازم است بانگ اذان سر داد و به مردم اعلام کرد؟ یا این که در صورت بلند شدن بانگ اذان، اقامه نماز جمعه واجب می شود؟
← نظر ابو عبد الله قرطبی
...
آیه جمعه، دستور وحیانی و الهی جهت تنظیم معیشت و معنویت و بیان وضعیت زندگی مؤمنانه است. هم از نماز سخن به میان می آید و هم از طلب روزی سخن گفته می شود، از بیع و شراء و فعالیت های دنیائی در کنار ارتباط با خدا حرف میزند، هم از فرد سخن به میان می آید و هم از جمع، آئین نامه زندگی فردی و اجتماعی است، «یا أیّها الّذین آمنوا إذا نودی للصّلوة من یوم الجمعة فاسعواإلی ذکر اللّه و ذرو البیع ذلکم خیر لکم إن کنتم تعلمون» «فإذا قضیت الصّلوة فانتشر وا فی الأرض و ابتغوا من فضل اللّه و اذکروا اللّه کثیرا لعلّکم تفلحون» «و إذار رأو اتجارة او لهوا انفضّوا إلیها و ترکوک قائما قل ما عند اللّه خیر من اللّهو و من التّجارة و اللّه خیر الرّازقین» بنابراین احکام بسیاری از آیه جمعه دریافت می شود، جز اینکه بعضی از حکم ها از نص آیه دریافت می شود، و بعض دیگر از ظاهر آیه، و بعض دیگر از بیانات پیامبر صلی الله علیه و آله و أئمه سلام الله علیهم اجمعین که به عنوان تفسیر آیه فرموده اند دریافت می شود.
وجوب نماز جمعه
ظاهرا شبهه ای در دلالت آیه بر وجوب نماز جمعه نیست، زیرا اوّلا أمر به «سعی» در رفتن به نماز جمعه شده است، و امر کردن به چیزی دلیل بر واجب بودن آن چیز می باشد ثانیا امر به انجام ندادن خرید و فروش در هنگام بلند شدن اذان نماز جمعه داده شد، در حالی که خرید و فروش فی نفسه عملی مباح می باشد و مباح بودن آن مقیّد به زمان یا مکان خاص نیست، بنابراین ممنوع شدن خرید و فروش زمان بلند شدن بانگ اذان نماز جمعه، دلیل بر واجب بودن نماز جمعه است، همچنین توبیخ شدن اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله بابت پراکنده شدن در هنگام سخنرانی پیامبر صلی الله علیه و آله، نیز دلیل بر واجب بودن نماز جمعه است، زیرا برای عمل غیر واجب، توبیخ کردن قبیح است.اگر چه نسبت به نفس وجوب نماز جمعه، شبهه ای وجود ندارد، امّا نسبت به کیفیت وجوب، شبهه و ابهام وجود دارد، که آیا واجب مطلق است یا واجب مشروط ؟فاضل مقداد ادّعا کردند که علماء اتفاق دارند که نماز جمعه واجب مطلق نیست، بلکه وجوبش مشروط است جز این که نسبت به شرطهائی که قید وجوب می باشد، اختلاف است، به بررسی موارد آن می پردازیم.
تعلیق وجوب بر نداء
در آیه جمعه فرمودند: «هر گاه بانگ اذان، برای نماز جمعه در روز جمعه بلند شد، به سوی ذکر خدا بروید»، که رفتن به نماز جمعه را مشروط به بلند شدن بانگ اذان فرمودند، بنابراین نسبت به دلالت آیه مذکور این پرسش مطرح است که آیا نماز جمعه واجب است، و برای اقامه آن، لازم است بانگ اذان سر داد و به مردم اعلام کرد؟ یا این که در صورت بلند شدن بانگ اذان، اقامه نماز جمعه واجب می شود؟
← نظر ابو عبد الله قرطبی
...
wikifeqh: وجوب_نماز_جمعه