هذیلیه

لغت نامه دهخدا

( هذیلیة ) هذیلیة. [ هَُ ذَ لی ی َ ] ( اِخ ) نام یکی از هفت فرقه معتزله که اصحاب ابوهذیل علاف اند. ( یاداشت به خط مؤلف ، از مفاتیح ). گروهی از فرقه معتزله و منسوب به هذیل علاف می باشند که شیخ معتزله بود و او از عثمان بن خالدالطویل ، و عثمان از واصل بن عطا اخذ اعتزال کرد. معتقدند که مقدورات الهی سراسر نیست و نابود خواهد شد و این گفتار نزدیک به عقاید جهمیة است که بهشت و دوزخ را نیز در معرض فنا میدانند و گویند حرکات دوزخیان و بهشتیان اضطراری و مخلوق خداست زیرا اگر حرکات آنان مخلوق خودشان بود میبایستی مکلف باشند. در صورتی که در جهان دیگر تکلیف نیست و گویند بهشتیان و دوزخیان حرکاتشان منقطع به حال جمود دائم بازگردد و در حال جمود اهل بهشت در لذت و اهل دوزخ در آلام دائم جاوید مانند. از این رو در میان خود معتزله نیز این فرقه را جهمی الاخرة نام کرده اند. ایشان گویند: خداوند قادر است به قدرتی که عین ذات او و عالم است به علمی که عین ذات اوست. ( از کشاف اصطلاحات الفنون ). پیروان ابوالهذیل حمدان بن ابوالهذیل علاف که شیخ معتزله و مقدم الطائفه و مقررالطریقة است. ابوهذیل از عثمان بن خالدالطویل ، اعتزال اخذ نمود و خالد از واصل بن عطا. ابوهذیل گوید: خداوند به علمی که عین ذات اوست عالم ، و به قدرت و حیاتی که عین ذات اوست قادر و زنده است و نیز میگوید که خداوند دارای ارادتی است که آن را محلی نیست و به آن اراده مرید است. ( از ملل و نحل ترجمه فارسی ص 56 از پیوست مصحح ). رجوع به صص 71 - 73 از ترجمه متن شود.

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] هذلیه فرقه ای است که از معتزله انشعاب یافته است و به پیروان ابو هذیل اطلاق می شود.
معتزله در لغت یعنی گروهی که خود را از دیگران کنار بکشند اما در اصطلاح به کسانی می گفتند که در مصداق ایمان و کفر در اهل کبائر، نه حرف خوارج و نه حرف مرجئه را نپذیرفتند و قسمتی مابین این دو را قائل شدند و رهبرشان واصل ابن عطا می باشد.
معنای حدیث متواتر
حدیث متواتر در نظر اهل حدیث، حدیثی است که از جماعتی نقل شده که برای انسان علم آور است. زیرا اجتماع آنها بر کذب محال می باشد. برخی از فرق بزرگ اهل سنت بوده اند که بعدها و در طول زمان به فرق مختلفی تقسیم شدند که از جمله آنها مذهب اعتزال بود که از واصل بن عطا شروع شده و بعدها منجر به این شد که دو مکتب بزرگ اهل سنت به نام اشاعره و معتزله تقسیم شدند که بعدها هر کدام از این دو فرقه به فرق کوچکتری تقسیم شدند که فرقه هذیلیه از فرق منشعب مکتب اعتزال بود.
تاریخچه هذیلیه
هذیله پیروان ابی الهذیل می باشند. وی که معروف به ابوهذیل علاف بصری بوده است. به سال ۱۳۵ ه. ق بدنیا آمد و در سال ۲۳۵ از دار دنیا رفت. از این جهت به وی علاف گویند که در محله علافان بصره زندگی می کرد. وی شیخ و بزرگ معتزله بوده و از طبقه ششم معتزله محسوب می شود. او از شاگردان مکتب عثمان بن خالد بن ولید و وی هم از شاگردان واصل بن عطا می باشد. هر چند برخی گفته اند که وی مکتب اعتزال را از حسن بن ابی الحسن بصری (حسن بصری همان شخصی است که در روایت احتجاج از امیرالمومنین وارد شده که فرمودند : برای هر امتی سامری است و این شخص (اشاره به حسن بصری) سامری این امت است.) گرفته است.وی دارای اعتقادات خاصی بوده است که طبق اظهار نظر برخی از جمله شهرستانی، این عقاید خود را در ابتدای امر از فلاسفه اخذ نموده و بعد با پر و بال دادن، تبیین و توجیه، آنها را به شکل جدیدی بیان نموده است و غالب آنها عقایدی است که یا مخالف با اجماع و یا مخالف با اعتقادات اشاعره بوده است. وی حدود ۱۰۰ سال عمر کرد و در اوائل حکومت متوکل حدود سال ۲۳۵ ه. ق از دار دنیا رفت.
کتب رد بر ابوهذل
...

پیشنهاد کاربران

بپرس