نوکلئیک اسید

اسید نوکلئیک یا نوکلئیک اسید ( به انگلیسی: Nucleic acid ) به زنجیره های طویل مولکولی یک یا دورشته ای گفته می شود که از به هم پیوستن تعداد زیادی نوکلئوتید تشکیل شده است. اسیدهای نوکلئیک در همهٔ جانداران یافت می شوند و از مولکول های زیستی محسوب می شوند. در واقع نوکلئوتیدها واحدهای مونومری ( تک پار ) اسیدهای نوکلئیک به شمار می آیند؛ که دارای سه زیرواحد ساختمانی هستند: قند پنج کربنهٔ پنتوز، باز هتروسیکلیک و گروه فسفات استر.
در ساختمان این اسیدها دو نوع قند پنتوز دیده می شود. قند موجود در آران ای از نوع ریبوز و در دی ان ای از قند مشابهی به نام دئوکسی ریبوز وجود دارد. پیشوند دئوکسی نمایشگر فقدان یک o ( اکسیژن ) در جایگاه ۲ است. در دی ان ای و آران ای بازها از طریق پیوند بتاان گلیکوزیدی با برداشت یک مولکول آب از پنتوز ( گروه هیدروکسیل ) و باز ( هیدروژن ) تشکیل می گردند.
دو دسته از بازهای مهم و اصلی در این اسیدها، پورین ها و پیریمیدین ها هستند.
پورین ها شامل بازهای آدنین و گوانین هستند که در آران ای و دی ان ای وجود دارند. سیتوزین، یوراسیل و تیمین سه باز پیریمیدینی مهم هستند. سیتوزین در آران ای و دی ان ای وجود دارد؛ در حالی که یوراسیل تنها در آران ای و تیمین در دی ان ای یافت می شود. در موارد نادر ممکن است تیمین در آران ای و یوراسیل در دی ان ای نیز دیده شود.
فردریش میشر این ماده را نوکلئیک اسید نامید چون آن را از درون هسته استخراج کرده بود و خاصیت اسیدی ضعیفی داشت.
اسیدهای نوکلئیک دی ان ای از نوکلئوتیدهای به هم پیوسته ای تشکیل شده اند که قند آن ها از نوع دئوکسی ریبوز است. این نوع نوکلئوتیدها دارای بازهای آلی A, G، C, T می توانند باشند؛ که در به هم پیوستن آن ها بازهای A و Tپیوند دوگانه و بازهای G و C پیوند سه گانهٔ هیدروژنی برقرار می کنند.
از بیان ژن آر ان ای ساخته می شود این نوع اسیدها از به هم پیوستن نوکلئوتیدهایی متشکل از بازهای آلی A, G، C, U و قند ریبوز هستند. در ساختمان آران ای، اسید آلی U به جای T بوده و از نوع پیریمیدین است.
اسیدهای نوکلئیک، در ساختن کروموزوم به کار می روند و از قند دئوکسی ریبوز و باز نیتروژنه و یک فسفر معدنی تشکیل شده اند. نحوهٔ ساخته شدن اسیدهای نوکلئیک به گونه ای است که واحدهای پلی مری ( نوکلئوتید ) به صورت توالی های پشت سر هم در می آیند. به این گونه که کربن شمارهٔ ۳ پنتوز به گروه فسفاتی نوکلئوتید دیگر متصل می شود. طی این اتصال، دو گروه فسفاتی نوکلئوتیدها از ساختار جدا می شود و تنها یک گروه فسفات باقی مانده، پلی بین نوکلئوتیدها می شود ( به پیوند فسفاتی بین دو نوکلئوتید پیوند فسفودی استر می گویند )