نفی ادله منکران برزخ

[ویکی فقه] این نوشتار در مورد بررسی ادلّه منکران برزخ و پاسخ به دلایل آنها می باشد.
برخی با تمسک به ظاهر بعضی از آیات در وجود عالم برزخ تشکیک کرده اند؛ از جمله آیه «لا یَذوقونَ فیهَا المَوتَ اِلاَّ المَوتَةَ الاولی» که دلالت بر مرگ واحد دارد و ظاهراً مقصود از آن مرگ در دنیاست. در جواب این شبهه گفته شده: «اِلاّ» در آیه استثنا نیست، بلکه به معنای «سِوی» بوده و مجموع «اِلاّ» و ما بعد آن بدل از موت است و آیه در صدد نفی مرگی غیر مرگ دنیا یعنی مرگ برزخ است، زیرا مرگ دنیا قبلاً تحقق یافته و بازگشت به دنیا و چشیدن دوباره مرگ آن امکان ندارد و مفاد آیه این است که در بهشت آخرت هیچ مرگی وجود ندارد؛ نه مرگ دنیا و نه مرگ برزخ. برخی در پاسخ از شبهه مذکور چنین گفته اند: اشتمال آیه بر ذکر مرگ نخستین (انتقال از دنیا به برزخ) منافات با وجود مرگ بعدی (انتقال از برزخ به آخرت) ندارد، زیرا مؤمنان که در نشئه برزخ از انواع نعمتهای برزخی بهره مند بوده اند هنگام انتقال به آخرت و بهره مندی بیشتر، تلخی مرگ را ادراک نمی کنند؛ نه این که اصلاً مرگی در کار نباشد، بر خلاف دیگران که تلخی مرگ را در هر دو انتقال می چشند.
بررسی آیه ۲۲ سوره فاطر
آیه دیگری که منکران برزخ بدان استدلال کرده اند آیه «و ما اَنتَ بِمُسمِع مَن فِی القُبور» است، زیرا اگر در قبر احیایی در کار بود باید اسماع (شنواندن) اهل قبور امکان پذیر بود. در پاسخ این استدلال گفته شده: در آیه مزبور حال کافران به حال مردگان تشبیه شده و تردیدی نیست که مرده قابل اسماع نیست. برخی از معتزله نیز به آیه «اِنَّما تُوَفَّونَ اُجُورَکُم یَومَ القِیمَةِ» استدلال کرده و گفته اند: جایگاه عذاب و ثواب تنها قیامت است که در پاسخ آن ها گفته شده:کلمه «توفیه» به معنای تکمیل است، پس قسمتی از عذاب در برزخ است و تکمیل آن در قیامت صورت می گیرد.
بررسی آیه ۵۲ سوره یس
آیه دیگری که ممکن است مورد استدلال منکران قرار گیرد «قَالوا یوَیلَنا مَن بَعَثَنا مِن مَرقَدِنا» است که در قیامت شخص به یک باره از قبر برانگیخته می شود، بدون این که حیاتی را در قبر تجربه کرده باشد. در پاسخ این شبهه گفته شده: آیه دلالتی بر نفی حیات برزخی ندارد، زیرا ممکن است عذاب قبر متصل به قیامت نباشد یا این که در قیامت به جهت عظمت واقعه گفته می شود که گویا از خواب بیدار شده ایم.
بررسی آیات دیگر
...