نظم اجتماعی

نظم اجتماعی ( به انگلیسی: Social order ) به دو معنا قابل استفاده است: در معنای اول، به نظام خاصی از ساختار اجتماعی و نهادها اشاره دارد. نمونه آن نظم اجتماعی باستانی، فئودالی و سرمایه داری است. در معنای دوم، نظم اجتماعی در تقابل با هرج و مرج یا بی نظمی اجتماعی است و به وضعیت باثبات جامعه گفته می شود که در آن ساختار اجتماعی موجود توسط اعضای آن پذیرفته و حفظ می شود. مسئله نظم یا مسئله هابزی که در بسیاری از علوم مثل جامعه شناسی، علوم سیاسی و فلسفه سیاسی است، این پرسش است که اصلاً چگونه و چرا نظم های اجتماعی وجود دارد.
توماس هابز به عنوان نخستین کسی شناخته می شود که به وضوح مسئله را صورت بندی و برای پاسخ به آن مفهوم قرارداد اجتماعی را وضع نمود. نظریه پردازان اجتماعی ( مانند کارل مارکس، امیل دورکیم، تالکوت پارسونز و یورگن هابرماس ) توضیحات متفاوتی برای نظم اجتماعی ارائه کرده اند تا بگویند شمول و مبنای واقعی آن چیست.
• برای مارکس، نظم اجتماعی، روابط تولید یا ساختار اقتصادی است که اساس نظم اجتماعی است.
• برای دورکیم، نظم اجتماعی، مجموعه ای از هنجارهای اجتماعی مشترک است.
• از نظر پارسونز، مجموعه ای از نهادهای اجتماعی است که الگوی کنش محوری را تنظیم می کنند که باز هم بر چارچوبی از ارزش های فرهنگی مبتنی هستند.
• برای هابرماس، نظم اجتماعی، همه اینها و همچنین کنش ارتباطی است.
یکی دیگر از عوامل کلیدی در مورد نظم اجتماعی، اصل گستردگی است. این اصل بیان می کند هر چه تعداد و اهمیت هنجارهای یک جامعه بیشتر و بالاتر باشند، پیوند اعضا گروه به عنوان یک کل بیشتر می شود. نمونه بارز این موضوع، ادیان کوچکتر مانند آمیشهای مستقر در ایالات متحده است. بسیاری از آمیش ها با هم در جوامع زندگی می کنند و از آنجایی که آنها دارای دین و ارزش های یکسانی هستند، حفظ دین و دیدگاه ها آسان تر و موفقیت آمیزتر است زیرا شیوه زندگی آنها برای جامعه آنان هنجار است. [ ۱]
در هر جامعه ای، مردم به گروه هایی مانند مشاغل، خانواده ها، کلیساها، گروه های ورزشی یا محله ها تعلق دارند. ساختار درونی این گروه ها بیانگر ساختار کل جامعه است. شبکه ها و پیوندهایی بین گروه ها و همچنین درون هر یک از گروه ها وجود دارد که نظم اجتماعی را ایجاد می کند. برخی از افراد به بیش از یک گروه تعلق دارند و این گاهی می تواند باعث تضاد شود. فرد ممکن است با موقعیتی مواجه شود که در آن باید یک گروه را بر گروه دیگر ترجیح دهد. بسیاری از کسانی که این گروه ها را مورد مطالعه قرار داده اند، بر این باورند که برای تقویت جامعه به عنوان یک کل و ارتقای بالندگی در هر گروه، لازم است بین گروه ها پیوند وجود داشته باشد. برخی دیگر بر این باورند که بهتر است پیوندهای قوی تری با یک گروه داشته باشیم تا بتوان هنجارها و ارزشهای اجتماعی را تقویت کرد.