میرزا اقا یوسف مجتهد اردبیلی

[ویکی فقه] میرزا آقا یوسف مجتهد اردبیلی. آیت الله حاج میرزا یوسف آقا مجتهد در اردبیل به دنیا آمد. وی یکی از از علمای بزرگ شیعه است.
آیت الله حاج میرزا یوسف آقا مجتهد پنجمین فرزند ذکور مرحوم آقای حاج میرزا محسن اردبیلی وی در تاریخ هفدهم جمادی الاولی سال ۱۲۷۱ ق در اردبیل متولد شد. تحصیلات را در اردبیل در نزد اساتید زمان خود فرا گرفت و با برادران ارشد خود در محضر درس پدر و مرحوم آقای حاج سید صالح انواری حاضر شد. در ۲۵ محرم ۱۲۹۵ پدر درگذشت و فرزندان ترک تحصیل نمودند. تا اینکه در غره ماه ذی الحجه ۱۲۹۷ به عزم زیارت و حمل جنازه پدر با برادر خود مرحوم آقای حاج میرزا لطفعلی آقا عازم عتبات عالیات گردید، برادر بزرگ دیگرش آقا میرزا علی اکبر که در این زمان در کرمانشاه به تحصیل اشتغال داشت در کرمانشاه به ایشان ملحق شده به کربلا رفتند.
اقامت در کربلا و شروع تحصیل
پس از ورود به کربلای معلّی، حسب الوصیه جنازه پدر را در کفشداری شرقی ایوان حضرت سید الشهداء علیه السلام دفن نمودند. برادران به علّت گرانی از اقامت و تحصیل منصرف شدند و قصد مراجعت به اردبیل نمودند و او تنها در روز تولّد حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم برای زیارت از کربلای معلّی عازم نجف اشرف گردید. عصر روز ورود، مرحوم آخوند ملاّ محمد فاضل شربیانی از طرف مرحوم آیت الله آقای حاج سید حسین کوه کمری با ایشان ملاقات نموده می فرماید: حسب الأمر حضرت آقا امروز از طرف ایشان با حضرت عالی ملاقات می کنم و فردا خودم می آیم که با همدیگر حضور آقای کوه کمری مشرّف شویم. فردا به محض شرفیابی، مرحوم کوه کمری می فرماید تو هم مثل برادرانت عازم اردبیل خواهی شد یا اینکه مشغول تحصیل می شوی؟ عرض می کند چندی به عنوان زیارت افتخار حضور دارم. گرفتاری های اردبیل و سرپرستی صغار پدرم مانع از اقامتم در عتبات عالیات است. پس از مذاکرات بسیار مرحوم کوه کمری اجازۀ مسافرت نمی دهند و می فرمایند در صورت تمرّد حکم به تحریم سفر شما خواهم داد. با این مقدّمات پس از سه سال ترک تحصیل دوباره امکان تحصیل برای ایشان فراهم می گردد. و مدّت یک سال در محضر درس مرحوم آخوند ملاّ محمد فاضل شربیانی حاضر می شود و به تحصیل می پردازد ولی چون در این سالها مرحوم شربیانی به علّت کثرت مشاغل و ادارۀ تمام امور شخصی حتی درس و بحث مرحوم کوه کمری نمی توانست به تدریس کاملاً مواظبت نماید لذا از نجف به کربلا مهاجرت نموده و در آن جا رحل اقامت افکند.
اساتید
در کربلا متن رسائل را با مرحومین آقایان حاج شیخ عبد الکریم حائری و آقای سید محمد اصفهانی و ثقة الإسلام شهید تبریزی و آقای آقا میرزا محمد تقی شیرازی در حوزۀ درس مرحوم آقای شیخ علی یزدی معروف به مدرس که از اعاظم علما و مدرسین آن عصر بودند و اکابر طلاب از محضر درس ایشان مستفید می شدند تحصیل نمودند. در این زمان نیز گرفتاریهای اردبیل او را مجبور به ترک حوزه می نمود که مرحوم آقای حاج شیخ زین العابدین مازندرانی مانع شده و با مکاتبات خود مانع از مراجعت او به اردبیل شدند. از سال ۱۳۰۱ ق به درس خارج مرحومین آقای آخوند ملا حسین اردکانی و آقای حاج شیخ زین العابدین مازندرانی حاضر می شدند تا اینکه در سال ۱۳۰۴ ق در حالی که تصدیق اجتهاد از اساتید فوق در دست داشتند به اردبیل مراجعت کردند، و تا سال ۱۳۰۹ ق در اردبیل متوطن و در مسجد عالی قاپو به اقامۀ جماعت و وعظ می پرداختند و در حسینیه مجتهد تدریس می کردند و طلاب اردبیل از محضر درسشان مستفید می شدند. در همان سال از اردبیل عازم کربلا شد و تا سال ۱۳۱۴ ق در کربلا ساکن و در همین سال از کربلا عازم نجف اشرف شده در آنجا رحل اقامت افکنده، و چندی در مجالس درس اساتید بزرگ وقت آقایان شیخ محمد حسن مامقانی و حاج میرزا حسینِ میرزا خلیل تهرانی و آخوند ملا محمد فاضل شربیانی و حاج شیخ عبد الله مازندرانی و آقای سید محمد کاظم یزدی و سایرین حضور یافته و بالأخره به درس فقه و اصول مرحوم آقای آخوند محمّد کاظم خراسانی اکتفا نموده و دروس سایرین را ترک نمودند و تا آخر عمر مرحوم آخوند خراسانی نه تنها به درس فقه و اصول ایشان حاضر می شدند، بلکه از محارم و مشاوران مرحوم آخوند شمرده می شدند.
بازگشت به اردبیل
...