مکتب فقهی محقق اردبیلی

[ویکی فقه] شناخت و مطالعه زندگانی فرزانگان و ستارگان درخشان آسمان دین و دانش و عالمان با ارزش ، از جمله حاملان علوم و معارف اسلامی ، حافظان شریعت و مرزبانان اجتهاد و فقاهت و فقیهان بیدار و با بصیرت و آشنایی با آثار و آرا و اندیشه های ناب اسلامی آنان که آکنده از افتخار ها و آمیخته با درس و عبرت های ، بسیار لازم ، سازنده و حرکت آفرین است .
آنچه در میان مسلمانان، به ویژه شیعه در باب شناسایی شخصیت های علمی رایج و معمول است، پرداختن به مسائل مربوط به پیشینه خانوادگی، تاریخ و محل تولد، در گذشت ، شرائط و وضعیت تحصیلی و اقتصادی، معرفی استادان و شاگردان ، یادکرد آثار و نوشته ها ، بویژه اشاره به ویژگی های اخلاقی و کمال های روحی آنان ... یاد کرد است و کتاب های زیادی در این باره ، به عنوان کتاب های شرح حال ، به رشته تحریر کشیده شده است که اگر این گونه نوشته ها از پاره ای مطالب غلوآمیز که بیشتر طعن و قدح بزرگان به شمار می آیند و بلکه گاهی آثار و پیامدهای بد تربیتی دارند ، پالایش و پیراسته می شدند در جهت تربیت روحی و اخلاقی جامعه می توانستند بسیار سودمند باشند .
بایستگی سبک شناسی
آنچه با اهمیت تر و برای فرهیختگان جامعه و گروه های فکری، فرهنگی، سودمند تر و آموزنده تر است و در پیشرفت علوم و دگرگونی های سازنده در اندیشه های بشری اثر گذار است ، بحث از اندیشه ها و بررسی مبانی و دقت در آرا و نقد دیدگاه هاست که همان روش شناسی می باشد . و این مهم است که در بوته فراموشی گذارده شده و توجهی بدان نمی شود ، به ویژه در جامعه اسلامی و مراکز فکری ، آن گونه که باید و شاید بدان نپرداخته اند . آنچه در این نوشتار ، به بوته بحث و تحقیق گذاشته شده ، بررسی اندیشه ها و آرای فقهی و آشنایی با سبک و روش اجتهادی، مولانا احمد بن محمد اردبیلی است که یکی از مفاخر بزرگ شیعه و از فقیهان سترگ اسلامی و از انگشت شمار اندیشه وران نو اندیش دین است .
محقق اردبیلی؛ صاحب مکتب فقهی
این قلم مدعی است که فقیه جلیل القدر و محقق عالی مقام، مقدس اردبیلی از جمله فقیهان نام آوری است که در فقه ، صاحب سبک و بلکه دارای مکتب فقهی است . وی ، در فقه منشا اثر چشم گیر و دارای اندیشه ویژه و صاحب آرای جدیدی است . همان گونه که می توان عصر فقه و اندیشه فقهی او را نقطه عطف مهمی در تاریخ فقاهت دانست ، مطالعه و بررسی دقیق یک دوره کتاب شریف : « مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان » که به راستی خود یک دائرة المعارف فقه استدلالی است ، و بسنجیدن و برابر سازی آرا دیدگاه های فقهی اجتهادی مرحوم اردبیلی با کتاب های فقهی و آرا و افکار فقیهان پیشین و توجه به داوری پسینیان از او ، نشانگر این واقعیت تردید ناپذیر است که به راستی اردبیلی در فقه ، گشاینده و در اجتهاد صاحب امتیاز هایی است که بسیاری از این افکار و آرای فقهی تا پیش ار محقق اردبیلی، ردپایی ندارند. در کلمات پسینیان، به ویژه صاحب جواهر، به روشنی اشاره شده که او در فقه صاحب سبک و دارای مکتب است، اگر چه بعضی بر راه و روش اجتهادی او خرده گرفته اند ، چنانکه خواهد آمد ولکن عده ای نیز، از افکار و روش او به شدت اثر پذیرفته اند که از این گروه در کتاب های فقهی ، به عنوان پیرو مکتب فقهی محقق اردبیلی یاد شده است . او، چنانکه در کتاب ارزشمند فقهی مجمع الفائده و نیز در اثر پربهای دیگرش ، به نام: « زبدة البیان فی احکام القرآن » تجلی کرده و شخصیت علمی، فکری، فقهی، اصولی، رجالی ، تفسیری، کلامی و اخلاقی خود را نمایانده، دارای ویژگی های فراوان است .
← فقیهی نواندیش
...