مکتب فقهی غایت گرا

[ویکی فقه] مکتب فقهی غایت گرا و به تعبیری رایج تر فقه مقاصدی، به دلیل دور بودن از بحث های جدی و دقیق، زوایای ناشناخته بسیاری دارد.
شاطبی سرسلسله جنبان فقه غایت گراست. او اندیشه های خود را در دو کتاب موافقات و اعتصام توضیح داده است.
محتوای دو کتاب موافقات و اعتصام
این کتاب به رغم برخورداری از مباحث پیچیده اصولی به صورت جدی و برجسته در کنار دیگر کتب اصلی دانش اصولی جای نگرفته است. ادبیات متفاوت آن با روش های شناخته شده اصولی کاملاً فرق دارد. نگاه های اصولی مورد نظر او دریچه هایی را می گشاید که به هیچ روی در قالب مفهوم سنتی اصول نمی گنجد. گویا به همین دلیل، کتاب موافقات به صورت گسترده ای قرن ها مهجور مانده و به بخشی از کتب رسمی دانش اصول بدل نگردیده است. در عین حال، این کتاب دست آوردهایی درخور توجه و بحث دارد. هرچند در گذشته عموم اصول شناسان به کتاب موافقات توجه جدی نکرده اند، همیشه جایگاهی مشخص در طول تاریخ و درازنای اصولی داشته است. البته تازگی نشانه هایی از توجه و رویکرد نسبتاً گسترده به این کتاب در مجامع علمی اهل سنت بروز یافته است.
نقد ثبوتی و نقد اثباتی
نقد ثبوتی به کلیت و انتظام دیدگاه (مقاصدالشریعه) گرایان و میزان توانایی ذاتی آن نظر می کند و در نقد اثباتی سخن در این است که آیا این مکتب بر فرض برخوردار بودن از انسجام و خالی بودن از اشکال های درونی حجیت دارد یا نه. نقد عمیق و جدی اصولیان شیعه به متوقف سازی استنباط بر مقاصد به صورت موجبه کلیه، نقدی اثباتی است که همچنان پابرجاست و مقاصدی ها تا به آن پاسخ علمی و قانع کننده ندهند، ادعایشان از دیدگاه امامیه، لباس اعتبار بر تن نمی پوشد و همچنان اندیشه ای متزلزل می نماید. این نوشتار به نقد و تحلیل ثبوتی می پردازد و می کوشد این مطالعه را پی گیرد که آیا تفکرم (قاصدانگار) با قطع نظر از این که دلیلی بر حجیت دارد یا نه، تا چه پایه از انسجام و توانایی و تا چه اندازه با نقص روبه روست. البته اگر مقاصدگرایی از این تحلیل منسجم و سالم برون آمد، نوبت به مرحله اثبات می رسد که نوشتاری دیگر می طلبد.
شناسایی رویکردهای کلان فقهی
...