[ویکی فقه] موضوع شناسی در مکتب فقهی محقق اردبیلیفقیه در مقام استنباط با دو عنصر: موضوع و حکم رو به روست.
موضوع در مرتبه پیش از حکم و به منزله علت آن است. تا فقیه، موضوع را به درستی نشناسد و اقسام آن را تشخیص ندهد، روا نیست، حکمی را بر آن بار کند. هر چه دامنه آگاهی های فقیه گسترده تر و آشنایی وی با دانش های رایج زمان خود، بیشتر باشد، موضوع ها و رخداد های زمان را بهتر تشخیص می دهد و دریافتن حکم آن ها تواناتر خواهد بود.
ویژگی مکتب فقهی محقق اردبیلی
از ویژگی های مکتب فقهی محقق اردبیلی، آگاهی های گسترده و پر دامنه وی و دقت و ژرف نگری او در موضوع های مورد استنباط است. همین دقت نظر ها بود که وی را توانا به ارائه فقه ژرف، دقیق و محققانه کرد.نوشتاری که پیش روی دارید تلاشی است در جهت نمایاندن این ویژگی مکتب فقهی محقق اردبیلی.این مقاله، در چهار محور سامان یافته است.۱. اشاره ای به تعرف موضوع و متعلق و تفاوت آن دو.۲. اهتمام محقق اردبیلی به موضوع شناسی .۳. تبیین ابعاد موضوع از نگاه محقق اردبیلی.۴. منابع تشخیص موضوع از نگاه محقق اردبیلی.
تعریف موضوع و متعلق و تفاوت آن دو
گر چه بسیاری از فقیهان، از ورود به تعریف این دو عنوان، پرهیز کرده و آن ها را به روشنی اش، واگذاشته اند، لیکن شماری از فقیهان، از این دو عنوان، تعریف هایی عرضه داشته اند.میرزای نائینی، دو تعریف از موضوع ارائه داده که در ظاهر با هم ناسازگارند وی در یک جا می نویسد :«و هو الامر الذی رتب حکم الشرعی علیه» موضوع، آن چیزی است که حکم شرعی بر آن مترتب شده است.و در جای دیگر می نویسد :«و المراد بالموضوع هو ما اخذ مفروض الوجود فی متعلق الحکم کالعاقل البالغ المستطیع مثلا و بعبادة اخری المراد من الموضوع هو المکلف الذی طولب بالفعل او الترک بماله من القیود و الشرائط من العقل و البلوغ و غیر ذلک» منظور از موضوع، عبارت است از آنچه مفروض الوجود در متعلق حکم گرفته شده است، مانند عاقل بالغ مستطیع (مثلا) در موضوع واجب بودن حج.به عبارتی دیگر، منظور از موضوع عبارت است از مکلفی که با قید ها و شرایط خود، مانند: عقل و بلوغ و غیر اینها، مورد طلب فعل یا ترک واقع گردد.شهید سید محمد باقر صدر، موضوع را عبارت از متعلق متعلق، که عبارت باشد از چیز های خارجی که متعلق نخست بر آن تعلق گرفته و معرفی کرده، مانند خمر در خطاب : «لا تشرب الخمر»
← جمع میان تعاریف موضوع
...
موضوع در مرتبه پیش از حکم و به منزله علت آن است. تا فقیه، موضوع را به درستی نشناسد و اقسام آن را تشخیص ندهد، روا نیست، حکمی را بر آن بار کند. هر چه دامنه آگاهی های فقیه گسترده تر و آشنایی وی با دانش های رایج زمان خود، بیشتر باشد، موضوع ها و رخداد های زمان را بهتر تشخیص می دهد و دریافتن حکم آن ها تواناتر خواهد بود.
ویژگی مکتب فقهی محقق اردبیلی
از ویژگی های مکتب فقهی محقق اردبیلی، آگاهی های گسترده و پر دامنه وی و دقت و ژرف نگری او در موضوع های مورد استنباط است. همین دقت نظر ها بود که وی را توانا به ارائه فقه ژرف، دقیق و محققانه کرد.نوشتاری که پیش روی دارید تلاشی است در جهت نمایاندن این ویژگی مکتب فقهی محقق اردبیلی.این مقاله، در چهار محور سامان یافته است.۱. اشاره ای به تعرف موضوع و متعلق و تفاوت آن دو.۲. اهتمام محقق اردبیلی به موضوع شناسی .۳. تبیین ابعاد موضوع از نگاه محقق اردبیلی.۴. منابع تشخیص موضوع از نگاه محقق اردبیلی.
تعریف موضوع و متعلق و تفاوت آن دو
گر چه بسیاری از فقیهان، از ورود به تعریف این دو عنوان، پرهیز کرده و آن ها را به روشنی اش، واگذاشته اند، لیکن شماری از فقیهان، از این دو عنوان، تعریف هایی عرضه داشته اند.میرزای نائینی، دو تعریف از موضوع ارائه داده که در ظاهر با هم ناسازگارند وی در یک جا می نویسد :«و هو الامر الذی رتب حکم الشرعی علیه» موضوع، آن چیزی است که حکم شرعی بر آن مترتب شده است.و در جای دیگر می نویسد :«و المراد بالموضوع هو ما اخذ مفروض الوجود فی متعلق الحکم کالعاقل البالغ المستطیع مثلا و بعبادة اخری المراد من الموضوع هو المکلف الذی طولب بالفعل او الترک بماله من القیود و الشرائط من العقل و البلوغ و غیر ذلک» منظور از موضوع، عبارت است از آنچه مفروض الوجود در متعلق حکم گرفته شده است، مانند عاقل بالغ مستطیع (مثلا) در موضوع واجب بودن حج.به عبارتی دیگر، منظور از موضوع عبارت است از مکلفی که با قید ها و شرایط خود، مانند: عقل و بلوغ و غیر اینها، مورد طلب فعل یا ترک واقع گردد.شهید سید محمد باقر صدر، موضوع را عبارت از متعلق متعلق، که عبارت باشد از چیز های خارجی که متعلق نخست بر آن تعلق گرفته و معرفی کرده، مانند خمر در خطاب : «لا تشرب الخمر»
← جمع میان تعاریف موضوع
...
wikifeqh: موضوع_شناسی_در_فقه