منشا فرگشتی ادیان

منشأ فرگشتی ادیان. خاستگاه فرگشتی دین، منشأ فرگشتی دین یا ریشه تکاملی دین نظریه هایی برای توضیح پدیدار شدن رفتار مذهبی در طول فرگشت انسان است. [ ۱]
ظهور رفتار دینی از دوره نوسنگی، به لحاظ روان شناسی فرگشتی، منشأ زبان، اسطوره شناسی، مقایسه میان - فرهنگی انسان شناسی دین، و همچنین شواهدی بر معنویت و رفتار فرقه وار در دوره پارینه سنگی زیرین، و مشابهت ها در رفتار کپی های بزرگ مورد بحث قرار می گیرند.
نزدیک ترین خویشاوندان زنده انسان امروزین، شامپانزه های معمولی و بونوبوها هستند. این نخستی ها نیای مشترکی با اجداد انسان در ۴ تا ۶ میلیون سال پیش داشته اند. به همین علت، شامپانزه ها و بونوبوها به عنوان جایگزینی برای نیای مشترک انگاشته می شوند. به نظر باربارا کینگ، با اینکه نخستی های ناانسان مذهبی نیستند، ولی برخی خصیصه ها که برای تکامل دین لازم است دارا می باشند. این خصیصه ها هوش بالا، امکان ارتباط نمادین، نوعی هنجار اجتماعی، درک خود و نوعی مفهوم پیوستگی است. [ ۲] [ ۳]
شواهد غیرقاطعی از رفتار خاک کردن مردگان در انسان نئاندرتال وجود دارد. به خاک سپاری نشانه ای از وجود آداب و رسوم مذهبی است، ولی به جز آن شواهد دیگری از وجود رفتار مذهبی در فرهنگ انسانی پیش از فرهنگ مدرن وجود ندارد. فیل ها تنها گونه دیگری هستند که آداب و رسوم قابل شناسایی در مورد مرگ دارند. به نظر مارک بکاف، استاد بازنشسته اکولوژی و زیست شناسی تکامل دانشگاه کلرادو بسیاری از گونه ها با مرگ و از دست دادن اندوهگین می شوند. [ ۱]
گفته می شود ذهن مذهبی در نتیجه ی افزایش اندازهٔ مغز تا جایی که بتواند خاستگاه دین و مفاهیم فلسفی باشد به وجود آمده است. در طول فرگشت انسان، اندازه مغز انسان سه برابر شد. بیشتر این توسعه در لایهٔ نئوکورتکس ( قشر جدید مخ ) اتفاق افتاد. نئوکورتکس در فرایند کارکردهای درکی متعالی نقش دارد و با خودآگاهی، زبان و عواطف مرتبط است.
استفان جی گولد می گوید دین احتمالاً به دلیل یک فرایند فرگشتی به وجود آمده است. افزایش در اندازهٔ مغز منتج به درک متقابل و نزدیک شدن افراد گروه در بین انسان های شکارچی شد، و در نهایت سبب تفکر در چاره ناپذیری مرگ شده است. [ ۱]
لوئیس وولپرت[ ۴] استدلال می کند که باورهای علّی[ ۵] که در اثر استفاده از ابزار ظهور پیدا کرد نقشی عمده در فرگشت باور بازی کرد. پیش نیاز فرآوری ابزارهای پیچیده این است که قبل از ساخت مصنوع، تصویری ذهنی از شیئی که هنوز به طور طبیعی وجود ندارد خلق شود. از این رو، درجه پیچیدگی ابزارهای سنگی شاخصی مفید برای باورهای علّی است. وولپرت بحث می کند که استفاده از ابزارهایی که از بیش از یک جزء تشکیل شده اند، مانند تیشه مشتی، نشان گر توانایی فهم علت و معلول بودند. مع هذا، مطالعات اخیر از دیگر نخستی سانان نشان گر این است که علیت ممکن است یک خصیصه یکتای انسانی نباشد. برای مثال، شامپانزه ها به علت فرار از آغل های بسته شده با چندین چفت و بست شناخته شده اند، که قبلاً تصور می شود فقط ممکن است این را انسان ها دریابند که علیت را درک می کنند. شامپانزه ها همچنین برای مردگان سوگواری می کنند، و چیزهایی که فقط ارزش زیبایی شناختی دارند را مثل غروب آفتاب مورد توجه قرار می دهند، که هر دوی این موارد ممکن است اجزائی از دین و معنویت به شمار روند. تفاوت بین ادراک علیت توسط انسان ها و شامپانزه ها یک درجه است. درجه ادراک در یک حیوان به سایز قشر پیش پیشانی مغز بستگی دارد: هر چه سایز قشر پیش پیشانی بیش تر باشد، ادراک عمیق تر است.