[ویکی فقه] این مناظره درباره سوال کردن ابوقرّه از حضرت رضا (علیه السّلام) در مورد «آیا خدا محمول است؟» و نیز آیا عرش نام خداست؟ بود.
صفوان می گوید: ابوقرّه مرا واسطه قرار داد، از حضرت رضا (علیه السّلام) اجازه گرفتم و او به حضور آن حضرت رسید، و چند سؤال از حلال و حرام، مطرح کرد تا این که پرسید: «آیا شما قبول دارید که خدا محمول است؟»امام: هر محمول (حمل شده) فعلی (حمل) بر او واقع شده، که بر دیگری نسبت داده می شود، و محمول اسمی است که معنی آن، نقص و تکیه بر دیگری که حامل باشد دارد.و چنان که گوئی: زَبَر، زیر، بالا، پائین که زَبَر و بالا، دلالت بر مدح دارد و زیر و پایین دلالت بر نقص دراد، و روا نیست که خداوند دست خوش تغییر باشد.خدا «حامل» و نگه دارنده همه چیز است، و کلمه «محمول» بدون این که به دیگری تکیه کند، مفهومی نخواهد داشت. بنابراین روا نیست که خدا، محمول باشد. و هرگز از کسی که به خدا و عظمتش ایمان دارد، شنیده نشده که در دعای خود، خدا را با جمله «ای محمول» بخواند.
ماهیت عرش
ابوقرّه: خدا در قرآن می فرماید: «وَ یَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّکَ فَوْقَهُمْ یِوْمَئذٍ ثَمانِیَة؛ در آن روز عرش پروردگارت را هشت نفر، در بالایشان حمل کنند.» و نیز می فرماید: «اَلَّذینَ یَحْمِلُونَ الْعَرْشَ؛ کسانی که عرش را حمل می کنند.»امام رضا: عرش، نام خدا نیست، بلکه عرش نام علم و قدرت است و عرشی که همه چیز در آن هست، سپس خداوند انجام حمل و عرش را به غیر خود که فرشتگان باشند نسبت داده است.ابوقرّه: در روایاتی آمده: «هرگاه خدا خشم کند، فرشتگان حامل عرش، سنگینی خشم خدا را بر دوش خود، احساس می کنند، و به سجده می افتند، و هنگامی که خشم خدا برطرف شد، دوش آن ها سبک گردد و به جای نخستین خود بازگردند.» آیا شما این روایت را تکذیب می کنید؟!امام رضا در ردّ این روایت فرمود: ای ابوقرّه! به من بگو از وقتی که خدا شیطان را لعنت کرده و بر او خشم نموده، آیا تا امروز خدا از شیطان خشنود شده است؟هرگز از او خشنود نشده بلکه همیشه بر شیطان و دوستان و پیروانش خشمگین است. طبق گفته تو باید از آن زمان تا حال حاملان عرش در سجده باشند، در صورتی که چنین نیست، پس عرش نام خدا نیست.وانگهی تو چگونه جرئت می کنی که پرودگارت را به تغییر و دگرگونی از حالی به حال دیگر توصیف نمائی، او را همانند مخلوق، دستخوش حالات گوناگون بدانی، او منزّه و دور از این نسبت ها است، و ذات ثابت و غیر قابل تغییر می باشد، همه موجودات در قبضه قدرت او و تحت تدبیر او است و همه به او نیاز دارند، و او به هیچ کس نیاز ندارد.
صفوان می گوید: ابوقرّه مرا واسطه قرار داد، از حضرت رضا (علیه السّلام) اجازه گرفتم و او به حضور آن حضرت رسید، و چند سؤال از حلال و حرام، مطرح کرد تا این که پرسید: «آیا شما قبول دارید که خدا محمول است؟»امام: هر محمول (حمل شده) فعلی (حمل) بر او واقع شده، که بر دیگری نسبت داده می شود، و محمول اسمی است که معنی آن، نقص و تکیه بر دیگری که حامل باشد دارد.و چنان که گوئی: زَبَر، زیر، بالا، پائین که زَبَر و بالا، دلالت بر مدح دارد و زیر و پایین دلالت بر نقص دراد، و روا نیست که خداوند دست خوش تغییر باشد.خدا «حامل» و نگه دارنده همه چیز است، و کلمه «محمول» بدون این که به دیگری تکیه کند، مفهومی نخواهد داشت. بنابراین روا نیست که خدا، محمول باشد. و هرگز از کسی که به خدا و عظمتش ایمان دارد، شنیده نشده که در دعای خود، خدا را با جمله «ای محمول» بخواند.
ماهیت عرش
ابوقرّه: خدا در قرآن می فرماید: «وَ یَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّکَ فَوْقَهُمْ یِوْمَئذٍ ثَمانِیَة؛ در آن روز عرش پروردگارت را هشت نفر، در بالایشان حمل کنند.» و نیز می فرماید: «اَلَّذینَ یَحْمِلُونَ الْعَرْشَ؛ کسانی که عرش را حمل می کنند.»امام رضا: عرش، نام خدا نیست، بلکه عرش نام علم و قدرت است و عرشی که همه چیز در آن هست، سپس خداوند انجام حمل و عرش را به غیر خود که فرشتگان باشند نسبت داده است.ابوقرّه: در روایاتی آمده: «هرگاه خدا خشم کند، فرشتگان حامل عرش، سنگینی خشم خدا را بر دوش خود، احساس می کنند، و به سجده می افتند، و هنگامی که خشم خدا برطرف شد، دوش آن ها سبک گردد و به جای نخستین خود بازگردند.» آیا شما این روایت را تکذیب می کنید؟!امام رضا در ردّ این روایت فرمود: ای ابوقرّه! به من بگو از وقتی که خدا شیطان را لعنت کرده و بر او خشم نموده، آیا تا امروز خدا از شیطان خشنود شده است؟هرگز از او خشنود نشده بلکه همیشه بر شیطان و دوستان و پیروانش خشمگین است. طبق گفته تو باید از آن زمان تا حال حاملان عرش در سجده باشند، در صورتی که چنین نیست، پس عرش نام خدا نیست.وانگهی تو چگونه جرئت می کنی که پرودگارت را به تغییر و دگرگونی از حالی به حال دیگر توصیف نمائی، او را همانند مخلوق، دستخوش حالات گوناگون بدانی، او منزّه و دور از این نسبت ها است، و ذات ثابت و غیر قابل تغییر می باشد، همه موجودات در قبضه قدرت او و تحت تدبیر او است و همه به او نیاز دارند، و او به هیچ کس نیاز ندارد.
wikifeqh: مناظره_درباره_تغییر_خداوند