ممتاز السلطنه

[ویکی فقه] صمدخان معروف به ممتازالسلطنه فرزند علی اکبر مکرم السلطنه، از اشراف آذربایجان بود. آقا علی اکبر نخست عضو کنسولگری و سپس سرکنسول ایران در قسطنطنیه بود. وی در سال ۱۹۰۴ در اداره مرکزی وزارت امور خارجه در تهران مشغول کار شد. مکرم السلطنه پدر صمدخان ممتازالسلطنه، میرزا اسماعیل ممتازالدوله، ممتاز همایون و چند اولاد دیگر است. اکثر اعضای خاندان آقاعلی اکبر که بسیار پرشمار است، در خدمت دولت بودند.
صمدخان در سال ۱۲۴۸ه. ش (۱۸۶۹م) در تبریز متولد شد. وی پس از انجام تحصیلات مقدماتی چند سالی در اروپا درس خواند، سپس وارد وزارت امورخارجه گردید و مراحل اداری را به سرعت پیمود. در ۱۲۸۴ وزیر مختار در پاریس شد و مدت بیست سال در آن سمت باقی ماند و دولت ایران قادر به تغییر او نبود. همسر نخستین وی اهل ایران بود که از او پسری به نام عبدالله ممتاز داشت. وی در فرانسه با یک بانوی فرانسوی ازدواج نمود که حاصل آن دو دختر بوده است.
← منبع اطلاعات مربوط به وی
مشیرالدوله در زمان محمدعلی شاه وزیر امورخارجه شده بود. در آن زمان میرزاحسن خان مشیرالملک وزیر مختار پطرزبورغ شد. تنها مشکلی که مشیرالملک با آن مواجه بود، حضور صمدخان ممتازالسلطنه بود. روزی مشیرالدوله منشی اداره روس (احمدخان ملک ساسانی) را احضار کرد و گفت به صمدخان ممتازالسلطنه بنویسد «هر ماموریتی بخواهید از شما مضایقه نخواهد شد». نامه فرستاده شد؛ ولی مدتی طول کشید و صمدخان جواب نداد. نامه دیگری به او فرستادند مبنی براین که به سمت وزیر مقیمی ایران در هلند انتخاب شده و زودتر به محل ماموریتش حرکت کند. دو روز بعد از این که تلگراف مخابره شد نامه صمدخان رسید که تقاضا کرده بود او را سرکنسول حاجی ترخان کنند.
اعزام محصلین ایرانی به اروپا
در سال ۱۲۹۰ وزارت معارف تصمیم گرفت، عده ای از جوانان مستعد ایرانی را برای ادامه تحصیل به اروپا اعزام دارد. از این رو بیست نفر از جوانان را انتخاب کرد و تحت سرپرستی ریشارخان به اروپا فرستاد. پاره ای از این افراد پس از اتمام تحصیل در فرانسه و گرفتن گواهینامه عالی آموزگاری، به ایران برمی گشتند و برخی هم قصد ورود به دانشگاه پاریس را داشتند. داشتن گواهینامه عالی به منزله گواهینامه دیپلم متوسطه (باکالورئا) محسوب می شد و به دارندگان این مدرک جواز ورود به دانشگاه را می داد. در سفارت ایران در پاریس شخصی به نام «نظر آقا» کارهای محصلین دولتی را انجام می داد و کسانی که قصد ورود به دانشگاه پاریس را داشتند، می بایست با «نظر آقا» مشورت کنند تا او با کسب اجازه از وزیر مختار (صمدخان ممتاز السلطنه) و بلکه دولت ایران اقدام نماید. در این سفر قرار شد طبق معمول در اروپا برای هر یک از محصلین نام خانوادگی انتخاب شود. پس از ورود این هیئت به پاریس، با کمک و مساعدت صمدخان ممتازالسلطنه، وزیر مختار در پاریس، که مرد قدرتمند و با نفوذی در پاریس شده بود، محصلین اعزامی در بهترین مدارس جای گرفتند. بنابراین در آن سالها صمدخان سرپرستی کلیه محصلین دولتی و غیردولتی را به عهده داشت. از جمله این محصلین می توان به محمدعلی خان فرزند ممتحن الدوله نام برد که برادرش هادی خان نیز در پاریس مشغول بود. وی طبق دستور پدرش به محض ورود به پاریس خود را به ممتازالسلطنه معرفی کرد و با سفارش کتبی او و راهنمایی برادرش به تحصیل مشغول شد.
← قطع هزینه تحصیل
...