[ویکی فقه] بَدَخْشی ، شاه محمد (د ۱۰۷۲ق /۱۶۶۲م )، فرزند قاضی آخوند ملاعبدی (عبدمحمد یا عبداحمد)، مشهور به «ملاشاه »، ملقب به «آخوند» و «لسان الله » و متخلص به «شاه »، صوفی شاعر، عالم و عارف و نویسنده سلسله قادریه بود.
اصل ملاشاه از بدخشان است و وی در دهه آخر سده ۱۰ق در روستای اَرکَسا از توابع بدخشان چشم به جهان گشود. تاریخ ولادت او را در منابع مختلف ، میان سالهای ۹۹۰ تا ۹۹۸ق آورده اند. رضوی ، که از آن میان تاریخ ۹۹۲ق /۱۵۸۴م که توکل بیک کولابی - شاگرد و مرید وی - به آن تصریح کرده ، صحیح تر به نظر می رسد.
تحصیلات
ملاشاه تحصیلات مقدماتی را در زادگاه خود و نیز در روستای موسوارک نزد ملاخواجه علی فراگرفت و در ۲۱ سالگی برای تکمیل تحصیلات به بلخ سفر کرد. در آن جا علوم معقول و منقول را نزد ملاحسین قبادیانی آموخت . ملاشاه در ۱۰۲۳ق /۱۶۱۴م به کشمیر رفت و ۳ سال در سرینگر سکنی گزید. گفته اند که در این زمان شوقی وافر به عرفان و تصوف یافت و به ریاضت و زهد روی آورد و در جست وجوی پیر طریقت به دهلی و سپس آگره سفر کرد. در آگره آوازه شیخ میان میرشاه لاهوری (د ۱۰۴۵ق /۱۶۳۵م ) را شنید و به لاهور رفت و به سلک ارادتمندان او درآمد. هر چند ملاشاه در آغاز به گفته خود چندان مورد توجه و عنایت شیخ واقع نشد، اما اصرار و استواری او در راه طلب ، سرانجام او را در جمع مریدان خاص میان میر جای داد. بدخشی نزد استاد خود به سیر و سلوک و طی مراحل عرفانی پرداخت و سرانجام نیز از او خرقه خلافت و ارشاد دریافت کرد. وی در ۱۰۳۸ق /۱۶۲۹م به فرمان شیخ خود به منطقه هری پَربَت در نزدیکی قلعه کشمیر کوچ کرد و در آن جا به وعظ و ارشاد و دستگیری مریدان مشغول شد. ملاشاه بدخشی تا زمان درگذشت میان میر، تابستان را در کشمیر، و زمستان را در لاهور در خدمت وی به سر می برد؛ اما از آن زمان به بعد در کشمیر اقامت گزید و در دامنه کوه ماران ، خانقاه و باغی به نام «چشمه شاهی » احداث کرد.
مریدان
بسیاری از صوفیان نام آور آن عصر از جمله دو تن از شاهزادگان بابری ، یعنی داراشکوه و جهان آرا بیگم ، در شمار مریدان بدخشی بودند. داراشکوه در آثار خود به تفصیل به شرح احوال و اقوال و نیز شطحیات شیخ خود پرداخته است . جهان آرا بیگم ، دختر بزرگ شاهجهان (حک ۱۰۳۷- ۱۰۶۸ق ) نیز رساله صاحبیه را در شرح احوال ملاشاه تدوین کرد و به گفته مؤلف شاهجهان نامه در اوایل دهه ۱۰۵۰ق مسجدی برای مریدان بدخشی در کشمیر بنا نهاد. برخی دیگر از مریدان ملاشاه اینانند: ولی رام (بنوالی پسر هیرامن کاتیهه که از هندوان بود)، حاجی صالح کشمیری ، ملامحمد سعید، ملامحمد امین کشمیری ، ملاعبدالنبی و توکل بیک کولابی که مجموعه ای با عنوان نسخه احوال شاهی در شرح احوال استادش گرد آورده ، و آن را براساس گزارش سالانه زندگانی و تعالیم وی از ۱۰۳۸ق تا زمان وفات تنظیم کرده است .
مورد احترام دیگران
...
اصل ملاشاه از بدخشان است و وی در دهه آخر سده ۱۰ق در روستای اَرکَسا از توابع بدخشان چشم به جهان گشود. تاریخ ولادت او را در منابع مختلف ، میان سالهای ۹۹۰ تا ۹۹۸ق آورده اند. رضوی ، که از آن میان تاریخ ۹۹۲ق /۱۵۸۴م که توکل بیک کولابی - شاگرد و مرید وی - به آن تصریح کرده ، صحیح تر به نظر می رسد.
تحصیلات
ملاشاه تحصیلات مقدماتی را در زادگاه خود و نیز در روستای موسوارک نزد ملاخواجه علی فراگرفت و در ۲۱ سالگی برای تکمیل تحصیلات به بلخ سفر کرد. در آن جا علوم معقول و منقول را نزد ملاحسین قبادیانی آموخت . ملاشاه در ۱۰۲۳ق /۱۶۱۴م به کشمیر رفت و ۳ سال در سرینگر سکنی گزید. گفته اند که در این زمان شوقی وافر به عرفان و تصوف یافت و به ریاضت و زهد روی آورد و در جست وجوی پیر طریقت به دهلی و سپس آگره سفر کرد. در آگره آوازه شیخ میان میرشاه لاهوری (د ۱۰۴۵ق /۱۶۳۵م ) را شنید و به لاهور رفت و به سلک ارادتمندان او درآمد. هر چند ملاشاه در آغاز به گفته خود چندان مورد توجه و عنایت شیخ واقع نشد، اما اصرار و استواری او در راه طلب ، سرانجام او را در جمع مریدان خاص میان میر جای داد. بدخشی نزد استاد خود به سیر و سلوک و طی مراحل عرفانی پرداخت و سرانجام نیز از او خرقه خلافت و ارشاد دریافت کرد. وی در ۱۰۳۸ق /۱۶۲۹م به فرمان شیخ خود به منطقه هری پَربَت در نزدیکی قلعه کشمیر کوچ کرد و در آن جا به وعظ و ارشاد و دستگیری مریدان مشغول شد. ملاشاه بدخشی تا زمان درگذشت میان میر، تابستان را در کشمیر، و زمستان را در لاهور در خدمت وی به سر می برد؛ اما از آن زمان به بعد در کشمیر اقامت گزید و در دامنه کوه ماران ، خانقاه و باغی به نام «چشمه شاهی » احداث کرد.
مریدان
بسیاری از صوفیان نام آور آن عصر از جمله دو تن از شاهزادگان بابری ، یعنی داراشکوه و جهان آرا بیگم ، در شمار مریدان بدخشی بودند. داراشکوه در آثار خود به تفصیل به شرح احوال و اقوال و نیز شطحیات شیخ خود پرداخته است . جهان آرا بیگم ، دختر بزرگ شاهجهان (حک ۱۰۳۷- ۱۰۶۸ق ) نیز رساله صاحبیه را در شرح احوال ملاشاه تدوین کرد و به گفته مؤلف شاهجهان نامه در اوایل دهه ۱۰۵۰ق مسجدی برای مریدان بدخشی در کشمیر بنا نهاد. برخی دیگر از مریدان ملاشاه اینانند: ولی رام (بنوالی پسر هیرامن کاتیهه که از هندوان بود)، حاجی صالح کشمیری ، ملامحمد سعید، ملامحمد امین کشمیری ، ملاعبدالنبی و توکل بیک کولابی که مجموعه ای با عنوان نسخه احوال شاهی در شرح احوال استادش گرد آورده ، و آن را براساس گزارش سالانه زندگانی و تعالیم وی از ۱۰۳۸ق تا زمان وفات تنظیم کرده است .
مورد احترام دیگران
...
wikifeqh: ملاشاه_صوفی
