ملا قربانعلی زنجانی

دانشنامه اسلامی

[ویکی شیعه] ملا قربانعلی زنجانی (۱۲۴۶-۱۳۲۹ق)، فقیه شیعه قرن ۱۳ و ۱۴ قمری. وی ساکن زنجان بود و حوزه علمیه زنجان را احیا کرد. ملاقربانعلی در زنجان مسند قضاوت داشت. او از مخالفان نهضت مشروطه بود و طرفدارانش مدتی کنترل زنجان را به دست گرفتند اما با غلبه مشروطه خواهان، به کاظمین تبعید شده و در همان جا درگذشت. او در منطقه زنجان به حجت الاسلام مشهور است.
ملا قربانعلی زنجانی در حدود سال ۱۲۴۶ق در یکی از روستاهای زنجان به نام ارغین به دنیا آمد. در اوایل کودکی از زادگاهش به زنجان آمد و پس از طی تحصیلات مقدماتی، در مدرسه نصرالله خان به تحصیل علوم دینی پرداخت و مقدمات علوم اسلامی را نزد اساتید آن شهر از جمله آخوند ملاعلی قارپوزآبادی فرا گرفت. در سال ۱۲۶۶ق که با شروع فتنه بابیان در زنجان و وقوع آشوب در شهر، برای ادامه تحصیل و شرکت در درس خارج عازم عتبات شد و در آن شهر از درس صاحب جواهر، شیخ مرتضی انصاری، شیخ راضی نجفی و سید حسین کوه کمری حاضر شدو به درجه اجتهاد رسید.
با درگذشت شیخ مرتضی انصاری در سال ۱۲۸۱ق به زنجان بازگشت و دنباله کار استاد خود آخوند قارپوزآبادی را در تأسیس و تکمیل حوزه علمیه زنجان به دست گرفت. وی بر فقه تسلط داشت و نقل شده است که شورای استفتا نداشت و خود همه سؤال های شرعی را کتباً پاسخ می داد. وی علاوه بر فقه و اصول در عرفان و حکمت نیز اطلاعات گسترده ای داشت.

[ویکی اهل البیت] ملا قربانعلی زنجانی معروف به حجت الاسلام مرجع تقلید قدرتمند و پرنفوذ عصر مشروطه در حدود سال 1246ق در یکی از روستاهای زنجان به نام ارغین چشم به جهان گشود. پدرش کشاورزی معتقد و شیفته اهل بیت عصمت علیهم السلام موسوم به علی عسکر بود و مادرش سارا (نرگس) نام داشت.
در اوایل کودکی از زادگاهش به زنجان آمد و پس از طی تحصیلات مقدماتی، در مدرسه نصرالله خان به تحصیل علوم دینی پرداخت و مقدمات علوم اسلامی را نزد اساتید آن دیار از جمله آخوند ملاعلی قارپوزآبادی فراگرفت.
در سال 1266ق که با شروع فتنه بابیان در زنجان و وقوع آشوب در شهر، مجال درس و بحث از عالمان دینی گرفته شده بود ملا قربانعلی زنجانی برای ادامه تحصیل و شرکت در درس خارج عازم عتبات شد. اما چون راه عراق بسته بود ابتدا مدتی را در بروجرد گذراند و سپس راهی نجف اشرف شد و در آن شهر از محضر عالمان بزرگی چون صاحب جواهر، شیخ مرتضی انصاری، شیخ راضی نجفی و حاج سید حسین کوه کمری کسب فیض نمود.
ایشان در غربت سالیان درازی را در نهایت تنگدستی سپری نمود و با پشتکار فراوان به درجه اجتهاد نائل گشت و با درگذشت استاد ارجمندش شیخ مرتضی انصاری در سال 1281ق به زنجان بازگشت و دنباله کار استاد خود آخوند قارپوزآبادی را در تأسیس و تکمیل حوزه علمیه زنجان بدست گرفت و به تربیت شاگردان و ترویج و اجرای قوانین اسلام پرداخت. از حوزه علمیه او در زنجان و از محضر پرفیضش نیز فقها و مراجع تقلید نامدار و دانشمندان بنامی همچون سید یونس اردبیلی، شیخ عبدالکریم زنجانی نجفی و آخوند ملا فتحعلی زنجانی برخاسته هر کدام به سهم خویش در ترویج اسلام و روشن سازی افکار مسلمین کوشیدند.
از ویژگی های شخصیت حجت الاسلام دانش فراوان در احکام و مسائل شرعیه، محفوظات گسترده، قوه استقلال و فقاهت عمیق بود. او بر فقه تسلط کامل داشت و شاید تنها مرجع تقلید آن دوران بود که هئیت استفتائیه نداشت و خود همه سؤالهای شرعی و استفتائات را کتباً پاسخ می داد.
ایشان علاوه بر فقه و اصول در عرفان و حکمت نیز اطلاعات وافری داشت. از دیگر ویژگی هایش دوری کامل او از دنیا و لذات آن بود. زهد و پارسایی و زندگی کاملاً ساده او و عدم علاقه به مال اندوزی ایشان همه مردم را شیفته خود ساخته بود. آن عالم بزرگوار در سراسر عمر تأهل اختیار نکرد.
از جمله خصائص مهم آخوند زنجانی عزت نفس و مناعت طبع وی در قبال ارباب قدرت بود. احتشام السلطنه یکی از حکام زنجان در روزگار ناصرالدین شاه در خاطرات خود می نویسد: «آخوند ملا قربانعلی زنجانی مردی وارسته، فقیه، عالم و مورد توجه عموم مردم بود و ابداً با هیچ حکومتی رفت و آمد نمی کرد». حجت الاسلام در طول دوران زعامت دینی خود از عوامل حکومت قاجار نه حاکمی را پذیرفت و نه به حضور حاکمی رفت. او رجال دیوانی قاجار را عادل نمی دانست و با هیچ یک از پادشاهان قاجار ملاقات نکرد.

پیشنهاد کاربران

بپرس