مقارنه

مُقارنه یا همدمی یا همنشینی در ستاره شناسی به هم راستا قرار گرفتن دو یا چند جرم سماوی با همدیگر از منظر زمین می گویند به گونه ای که در آسمان در کنار هم دیده شوند.
مقارنه در ستاره شناسی آماتوری و ستاره بینی به نزدیکی ظاهری دو جرم از سیارات و ماه و خورشید و ستاره با هم اشاره دارد. ( مقارنه شامل: دو سیاره - سیاره با ماه - سیاره با ستاره - ماه با ستاره - ماه با خورشید - سیاره با خورشید - ستاره با خورشید )
مقارنهٔ سیارات یا ماه با خورشید ( مقارنه با خورشید ) مقارنه داخلی یا خارجی است. چنانچه خورشید از اجرام مقارنه نباشد مقارنه سیاره ای ( دو سیاره ) یا ماه و سیاره دیگر یا اجرام سیار با ثوابت خواهد بود؛ و به صورت ترکیبی مقارنه بیش از سه جرم سماوی نیز ممکن است که به آن اجتماع می گویند. در حقیقت یک سوی مقارنه همواره ناظر زمینی است. مقارنهٔ ماه با اجرام غیر خورشید را اختفا می گویند.
مقارنه بر اساس هم راستایی بعد ( نصف النهار ) سماوی یا طول سماوی دو جرم محاسبه می شود. نزدیکترین حالت دو جرم در صورت هم راستایی طول سماوی رخ می دهد.
وضعیتی که در آن یک سیاره از دید ناظر زمینی درست در پشت خورشید قرار گیرد، مقارنهٔ خارجی ( علیا ) نام دارد. چنانچه خورشید در میانه قرار گیرد مقارنهٔ خارجی گویند که برای همه سیارات بجز ماه مفروض است. دو سیارهٔ درونی ( عطارد یا زهره ) وقتی مابین خورشید و زمین قرار گیرند در وضعیت مقارنه داخلی هستند.
وضعیتی که در آن یک سیارهٔ درونی مانند عطارد یا زهره از دید ناظر زمینی درست در بین خورشید و زمین قرار گیرد مقارنهٔ داخلی ( سفلی ) نام دارد. چنانچه یکی از اجرام خورشید باشد و جرم دوم در میانه قرار گیرد مقارنه داخلی گویند که فقط برای سیارات درونی و ماه امکان پذیر است. مقارنه ماه و خورشید از ناظر زمینی همواره مقارنه داخلی است.
مقارنه داخلی یکی از شرایط احتمال پدیده گرفت خورشید اعم از گذر سیاره ( زهره یا عطارد ) یا خورشیدگرفتگی توسط ماه می باشد.
نماد مقارنه در یونیکد ☌ ( x260c ) و به صورت دستی به صورت است.
بعضی مقارنه های مهم اخیر ( سال ۱۴۰۲ ) :
• مقارنه ها ( یا اجتماع ) :
• ۳۱ خرداد - اجتماع سیاره مریخ، هلال ماه و سیاره زهره
• ۱۹ تیر - مقارنه ۰٫۶ درجه ای سیاره مریخ با قلب العقرب در شامگاه
• ۲۷ تیر - مقارنه ۰٫۶ درجه ای سیارک وستا با ستاره دبران در بامداد
• ۲۹ تیر - اجتماع کم نظیر ماه، سیاره زهره، سیاره مریخ، سیاره عطارد و ستاره قلب الاسد ( شامگاه )
• ۶ مرداد - مقارنه ۰٫۴ درجه ای کره ماه و ستاره قلب العقرب
• ۶ مرداد - مقارنه ۰٫۵ درجه ای سیاره عطارد و ستاره قلب الاسد
• ۶ مرداد - اجتماع سیارات عطارد، زهره، مریخ و ستاره قلب الاسد
• ۲۷ مرداد - اجتماع هلال ماه با سیارات عطارد و مریخ ( شامگاه )
• ۹ شهریور - مقارنه ماه کامل و سیاره زحل

مُقارَنه (conjuction)
اصطلاحی در نجوم، در بیان موقعیتی که دو جسم آسمانی یا یک جسم آسمانی و نقطه ای از آسمان در یک طرف زمین قرار می گیرند، به نحوی که هر سه تقریباً در امتداد یک خط واقع می شوند. این اصطلاح به خصوص برای موقعیت خورشید و ماهیا خورشید و یکی از سیاره های منظومۀ شمسی به کار می رود. در هنگام محاق، ماه در وضعیت مقارنه یا قِران قرار دارد. خورشیدگرفتگی (کسوف) و گذر یکی از دو سیارۀ داخلی (سفلی) یعنی عُطارِد و زهره از برابر قرص خورشید در وضعیت مقارنۀ خورشید با هر یک از اجسام آسمانی یاد شده رخ می دهد. سیاره های درونی در هر دورۀ نجومی یک مقارنۀ داخلی (سفلی) و یک مقارنۀ بیرونی (علوی) دارند. سیاره های بیرونی از آن جهت که مدارشان بزرگ تر از مدار زمین است، هیچ گاه مقارنۀ درونی ندارند. مقارنۀ خورشید با ماه اجتماع و با یک سیاره احتراق آن سیاره نامیده می شود. مجاسدۀ خورشید یا سیاره، مقارنۀ آن با یکی از عقدتین (گره های) مدار ماه است.