مفهوم غایت

[ویکی فقه] در مفهوم غایت، بحث از انتفا یا عدم انتفای سنخ حکم مغیّا از مابعد غایت است.
مفهوم غایت، به معنای انتفای سنخ حکم مغیا از مابعد غایت است؛ برای مثال، در قرآن کریم آمده است: ﴿فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَاَیْدِیَکُمْ اِلَی الْمَرافِقِ﴾، که از آن وجوب شستن دست ها در وضو تا آرنج ، استفاده می شود. در این آیه «ایدیکم» مغیّا، «المرافق» غایت، و « وجوب شستن» حکم مغیّا است و در صورت مفهوم داشتن، بر عدم وجوب شستن بالاتر از آرنج دلالت می کند.
← جملات غایی
اگر غایت در مغیّا داخل باشد، مفهوم، شامل بعد از غایت می شود و خود غایت به منطوق ملحق می گردد، اما اگر غایت، از مغیّا خارج باشد، هم خود غایت و هم پس از آن در دایره مفهوم واقع می شود.بنابراین، داخل بودن یا نبودن غایت در مغیّا، به مفهوم داشتن یا نداشتن جمله غایی ارتباطی ندارد، بلکه فقط در توسعه و تضییق دایره مفهوم اثر دارد.
نکته دوم
«حتی» دو گونه است: جاره ؛ عاطفه . این که غایت در مغیّا داخل است یا نه، تنها در «حتی» ی جاره جریان دارد، اما در «حتی» ی عاطفه چون غایت به واسطه عطف، به طور یقین در مغیّا هست، این بحث جا ندارد؛ برای نمونه، در جمله «مات الناس حتی الانبیاء» چون «حتی» دلالت می کند بر این که انبیا نیز خواهند مرد، دیگر این بحث مطرح نمی شود.
نکته سوم
...

[ویکی فقه] مفهوم غایت (علوم قرآنی). یکی از اقسام مفهوم مخالف ؛ دال بر اختلاف حکم ماقبل و مابعد غایت را مفهوم غایت گویند.
«مفهوم غایت» از انواع مفهوم مخالف و به این معنا است که هر گاه حکم، به غایت و نهایتی مقید باشد، بر این دلالت می کند که حکم پس از آن غایت و نهایت، مخالف حکم پیش از آن است؛ مانند: (فان طلقها فلا تحل له من بعد حتی تنکح زوجا غیره). منطوق آیه ، حرمت نکاح زن سه طلاقه پیش از ازدواج با دیگری است، و مفهوم آن چنین است که پس از نکاح محلل و انحلال آن، ازدواج شوهر اول با او حرام نیست. ذکر آن لازم است که اگر در منطوق، غایت، قید موضوع باشد نه حکم، مفهوم غایت منتفی است.
عناوین مرتبط
۱. ↑ بقره/سوره۲، آیه۲۳۰.
...