[ویکی فقه] معقل بن سنان بن مظهر بن عرکی بن فتیان بن سبیع بن بکر بن اشجع بن ریث بن غطفان الاشجعی. وی از مهاجران صحابه بوده و در ردیف شجاعان عرب جای داشته است.
کنیه معقل، ابوعبدالرحمان، ابویزید، ابومحمد، ابوسنان و ابوعیسی بوده است. رجال نویسان وی را فاضل، پرهیزکار و زیبا رو معرفی کرده اند و در وصف جمالش این چنین گفته اند که در زمان عمر بن خطاب زنی شعری برای او سرود:«اعوذ برب الناس من شر معقل اذا معقل راح البقیع مرجّلا»چون این شعر به گوش عمربن خطاب رسید، معقل را به بصره تبعید کرد. (ابن سنان، بعد ازکشته شدن عمر، به مدینه بازگشت و تا پایان عمرش در این شهرماند.
اسلام معقل
این که معقل در چه سالی مسلمان شده دقیقا مشخص نیست. منابع تنها به این گفته اکتفا کرده اند که وی از صحابه بوده و در فتح مکه و غزوه حنین پرچمدار قبیله خود بوده است. اما با اندکی مداقه در روایات و اخبار اینگونه استنباط می شود که قبیله او (اشجع) در جریان جنگ احزاب مسلمان شدند. نعیم بن مسعود بن عامر که فرمانده قبیله اشجع بود، با ایجاد جنگ روانی قبایل متخاصم حاضر در این نبرد را متفرق کرد. پس از این جنگ نعیم بن مسعود و معقل بن سنان به مدینه مهاجرت کردند و ساکن آن شهر شدند و در چندین نبرد با فراخوانی که پیامبر به قبایل داد، وی و نعیم از سوی پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به قبیله شان گسیل شدند تا برای شرکت در فتح مکه، غزوه حنین و غزوه تبوک آنان را حاضر نمایند. پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) نیز این قبیله به دین اسلام وفادار ماندند. طبری در تاریخ خود از عروه بن زبیر این چنین نقل کرده است که «وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) درگذشت و اسامه برفت هر یک از قبایل همگی یا بعضیشان از دین بگشتند. مسیلمه و طلیحه سر برداشتند و کارشان بالا گرفت، همه مردم طی و اسد به دور طلیحه فراهم شدند، مردم غطفان به جز طایفه اشجع و بعضی دیگر از دین بگشتند و با وی بیعت کردند. »
معقل و روایت احادیث
معقل از راویان حدیث بوده و احادیث منقول وی را مرسل دانسته اند و کسانی مانند مسروق بن مطعم، عبدالله بن عتبه بن مسعود، علقمه بن قیس، نافع بن جبیر بن مطعم، سالم بن عبدالله و گروهی از تابعین از جمله شعبی و حسن بصری از وی حدیث روایت کرده اند. به عنوان نمونه حدیث بروع بنت واشق از مهم ترین احادیثی است که از وی نقل شده است. این حدیث درباره مهریه و عده زنی است که پیش از زفاف شوهر خود را از دست می دهد.علقمه بن قیس می گوید: از عبدالله درباره زنی که مردی با او بدون تعیین مهریه ازدواج کرده و قبل از آن که با او رابطه زناشویی برقرار کند فوت کرده، سؤال شد، عبدالله گفت: به نظر من مهرالمثل به او تعلق می گیرد، ارث می برد و باید عده را بگذارند، معقل بن سنان اشجعی در همان جا گواهی داد که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) درباره بروع بنت واشق مانند عبدالله حکم کرده است.
نماینده مردم مدینه درشام
...
کنیه معقل، ابوعبدالرحمان، ابویزید، ابومحمد، ابوسنان و ابوعیسی بوده است. رجال نویسان وی را فاضل، پرهیزکار و زیبا رو معرفی کرده اند و در وصف جمالش این چنین گفته اند که در زمان عمر بن خطاب زنی شعری برای او سرود:«اعوذ برب الناس من شر معقل اذا معقل راح البقیع مرجّلا»چون این شعر به گوش عمربن خطاب رسید، معقل را به بصره تبعید کرد. (ابن سنان، بعد ازکشته شدن عمر، به مدینه بازگشت و تا پایان عمرش در این شهرماند.
اسلام معقل
این که معقل در چه سالی مسلمان شده دقیقا مشخص نیست. منابع تنها به این گفته اکتفا کرده اند که وی از صحابه بوده و در فتح مکه و غزوه حنین پرچمدار قبیله خود بوده است. اما با اندکی مداقه در روایات و اخبار اینگونه استنباط می شود که قبیله او (اشجع) در جریان جنگ احزاب مسلمان شدند. نعیم بن مسعود بن عامر که فرمانده قبیله اشجع بود، با ایجاد جنگ روانی قبایل متخاصم حاضر در این نبرد را متفرق کرد. پس از این جنگ نعیم بن مسعود و معقل بن سنان به مدینه مهاجرت کردند و ساکن آن شهر شدند و در چندین نبرد با فراخوانی که پیامبر به قبایل داد، وی و نعیم از سوی پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به قبیله شان گسیل شدند تا برای شرکت در فتح مکه، غزوه حنین و غزوه تبوک آنان را حاضر نمایند. پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) نیز این قبیله به دین اسلام وفادار ماندند. طبری در تاریخ خود از عروه بن زبیر این چنین نقل کرده است که «وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) درگذشت و اسامه برفت هر یک از قبایل همگی یا بعضیشان از دین بگشتند. مسیلمه و طلیحه سر برداشتند و کارشان بالا گرفت، همه مردم طی و اسد به دور طلیحه فراهم شدند، مردم غطفان به جز طایفه اشجع و بعضی دیگر از دین بگشتند و با وی بیعت کردند. »
معقل و روایت احادیث
معقل از راویان حدیث بوده و احادیث منقول وی را مرسل دانسته اند و کسانی مانند مسروق بن مطعم، عبدالله بن عتبه بن مسعود، علقمه بن قیس، نافع بن جبیر بن مطعم، سالم بن عبدالله و گروهی از تابعین از جمله شعبی و حسن بصری از وی حدیث روایت کرده اند. به عنوان نمونه حدیث بروع بنت واشق از مهم ترین احادیثی است که از وی نقل شده است. این حدیث درباره مهریه و عده زنی است که پیش از زفاف شوهر خود را از دست می دهد.علقمه بن قیس می گوید: از عبدالله درباره زنی که مردی با او بدون تعیین مهریه ازدواج کرده و قبل از آن که با او رابطه زناشویی برقرار کند فوت کرده، سؤال شد، عبدالله گفت: به نظر من مهرالمثل به او تعلق می گیرد، ارث می برد و باید عده را بگذارند، معقل بن سنان اشجعی در همان جا گواهی داد که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) درباره بروع بنت واشق مانند عبدالله حکم کرده است.
نماینده مردم مدینه درشام
...
wikifeqh: معقل_بن_سنان