[ویکی فقه] معاذ بن مسلم هرّاء نحوی کوفی، فرزند مسلم بن ابی ساره، از خاندان آل ابی ساره در کوفه، و یکی از متخصصان در فقه اسلامی بود. وی نه تنها در فقه شیعه تبحر داشت. بلکه با مبانی فقهی تمام مذاهب اسلامی آن روز، آشنایی کامل داشته و بر طبق آن فتوا می داد. یکی از محدثان ثقه و قابل اعتماد امامی، از فقهای خوش نام شیعه و از اصحاب بزرگ امام صادق (علیه السّلام) بلکه از جمله خواص و صاحب اسرار ایشان بود.
«معاذ هرّاء» در زمان حکومت یزید بن عبدالملک (۱۰۱ق.) به دنیا آمد. شخصی از معاذ، زمان ولادتش را پرسید، جواب داد: در زمان خلافت یزید بن عبدالملک به دنیا آمدم. پس وی متولد حدود ۱۰۱ هجری است.معاذ بن مسلم در کوفه به دنیا آمد و در همانجا نشو و نما یافت. وی در جوانی تاجر بود و از شهر هرات که یکی از شهرهای مهم و پر رونق خراسان در آن زمان بود، البسه و پوشاک می آورد و در کوفه می فروخت. بدین سبب ملقب به «هرّاء» شد. پدر وی مسلم بن ابی ساره، ظاهراً در کوفه زندگی می کرد و خانواده وی به نام «آل ابی ساره» معروف بود.معاذ هراء دو پسر داشت به نام های علی و حسین. به گفته ی مدرس تبریزی پسری به نام یحیی نیز داشت. اولین کنیه معاذ، «ابومسلم» بود؛ خداوند پسری به وی داد که اسمش را علی گذاشتند و از آن به بعد، کنیه اش را «ابوعلی» نهاد. پسرش حسین یکی از محدثین ثقه و قابل اعتماد و از اصحاب امام صادق و امام کاظم (علیهاالسّلام) است و از پدرش روایت کرده است.معاذ برادری به نام عمرو هم دارد که از محدثان مورد اعتماد است. (معاذ بن مسلم گوید: برادرم عمرو را خدمت امام صادق (علیه السّلام) معرفی کردم و گفتم: وی از شما سؤالی دارد. حضرت فرمود: بپرس. برادرم پرسید: آن چیست که خداوند جز آن را از بندگانش قبول نمی کند. و آن چیست که جاهل، در آن معذور نیست؟ حضرت جواب داد: گواهی بر اینکه جز خدای واحد، خدایی نیست و محمد فرستاده او است، نماز های پنج گانه، روزه ماه رمضان، غسل جنابت، حج بیت الله، اقرار به آنچه رسول الله آورده و اقتدار به ائمه معصومین.سپس عمرو از حضرت خواهش کرد که اسامی آنها را بگوید، حضرت تا امام باقر شمرد. بعد عمرو پرسید: شما چه، فدایت شوم؟ حضرت جواب داد: (بله) این امر (امامت) تا آخر ماست؛ همان گونه که برای اول ما بود. عموی معاذ به نام حسن بن ابی ساره، پدر محمد بن حسن نحوی است و به گفته ی یاقوت حموی، وی اولین فرد از کوفیان بود که کتابی را در «علم نحو» تدوین کرد. معاذ در چنین خاندانی تربیت یافت که همه از بزرگان علم، ادب و حدیث بودند.
دوران تحصیل
متاسفانه از جزئیات دوران تحصیل معاذ بن مسلم چیزی در تاریخ ثبت نشده، اما به یقین اولین استاد او، پدر و عمویش بود؛ چون بیان شد که خاندان ابی ساره، اهل علم و ادب و از بزرگان اصحاب امام صادق (علیه السّلام) بودند.
تسلط بر مبانی فقهی و عقیدتی
معاذ بن مسلم یکی از متخصصان در فقه اسلامی بود. وی نه تنها در فقه شیعه تبحر داشت. بلکه با مبانی فقهی تمام مذاهب اسلامی آن روز، آشنایی کامل داشته و بر طبق آن فتوا می داد. شیخ طوسی به سند خود از حسین بن معاذ، از پدرش نقل کرده که گفت: امام صادق (علیه السّلام) به من فرمود: شنیدم که روزها در مسجد جامع می نشینی و به مردم فتوا می دهی؟ عرض کردم: بلی، همین طور است. من هم تصمیم داشتم که پیش از رفتن از نزد شما از این مسئله سؤال کنم. روش کار من این است که در مسجد می نشینم. مردی می آید مسئله ای (شرعی یا عقیدتی و...) می پرسد و سؤال کننده از سه صورت خارج نیست: ۱. یا از مخالفین شماست؛ ۲. یا از پیروان شما ۳. و یا کسی است که هویتش برای من مجهول است. اگر شناختم که از مخالفین شماست، براساس مذاهب و معتقدات خودشان جواب می دهم. اگر مردی از محبان و پیروان شما بود، براساس آنچه از شما رسیده، پاسخ می دهم. اگر ندانم که از چه مسلکی است، نظریات و آرای فقها (یا متکلمان) مذاهب را بیان می کنم. به طور مثال می گویم که از فلان شخص چنین رسیده و از فلان شخص چنان، و در ضمن آن، دیدگاه های شما را هم بیان می کنم.حضرت ابوعبدالله جعفر بن محمد (علیهاالسّلام) فرمود: کار خوبی می کنی و ادامه بده و روش و سیره من نیز چنین است. از اینکه به طور مطلق گفته: «شخصی می آید و سؤالی می کند»، کشف می شود که از هر مسئله اعتقادی، اخلاقی و فقهی که سؤال می شده، وی جواب می داده، که این امر، حیرت آور و نشانه وسعت علمی اوست!
محدث مورد اعتماد
...
«معاذ هرّاء» در زمان حکومت یزید بن عبدالملک (۱۰۱ق.) به دنیا آمد. شخصی از معاذ، زمان ولادتش را پرسید، جواب داد: در زمان خلافت یزید بن عبدالملک به دنیا آمدم. پس وی متولد حدود ۱۰۱ هجری است.معاذ بن مسلم در کوفه به دنیا آمد و در همانجا نشو و نما یافت. وی در جوانی تاجر بود و از شهر هرات که یکی از شهرهای مهم و پر رونق خراسان در آن زمان بود، البسه و پوشاک می آورد و در کوفه می فروخت. بدین سبب ملقب به «هرّاء» شد. پدر وی مسلم بن ابی ساره، ظاهراً در کوفه زندگی می کرد و خانواده وی به نام «آل ابی ساره» معروف بود.معاذ هراء دو پسر داشت به نام های علی و حسین. به گفته ی مدرس تبریزی پسری به نام یحیی نیز داشت. اولین کنیه معاذ، «ابومسلم» بود؛ خداوند پسری به وی داد که اسمش را علی گذاشتند و از آن به بعد، کنیه اش را «ابوعلی» نهاد. پسرش حسین یکی از محدثین ثقه و قابل اعتماد و از اصحاب امام صادق و امام کاظم (علیهاالسّلام) است و از پدرش روایت کرده است.معاذ برادری به نام عمرو هم دارد که از محدثان مورد اعتماد است. (معاذ بن مسلم گوید: برادرم عمرو را خدمت امام صادق (علیه السّلام) معرفی کردم و گفتم: وی از شما سؤالی دارد. حضرت فرمود: بپرس. برادرم پرسید: آن چیست که خداوند جز آن را از بندگانش قبول نمی کند. و آن چیست که جاهل، در آن معذور نیست؟ حضرت جواب داد: گواهی بر اینکه جز خدای واحد، خدایی نیست و محمد فرستاده او است، نماز های پنج گانه، روزه ماه رمضان، غسل جنابت، حج بیت الله، اقرار به آنچه رسول الله آورده و اقتدار به ائمه معصومین.سپس عمرو از حضرت خواهش کرد که اسامی آنها را بگوید، حضرت تا امام باقر شمرد. بعد عمرو پرسید: شما چه، فدایت شوم؟ حضرت جواب داد: (بله) این امر (امامت) تا آخر ماست؛ همان گونه که برای اول ما بود. عموی معاذ به نام حسن بن ابی ساره، پدر محمد بن حسن نحوی است و به گفته ی یاقوت حموی، وی اولین فرد از کوفیان بود که کتابی را در «علم نحو» تدوین کرد. معاذ در چنین خاندانی تربیت یافت که همه از بزرگان علم، ادب و حدیث بودند.
دوران تحصیل
متاسفانه از جزئیات دوران تحصیل معاذ بن مسلم چیزی در تاریخ ثبت نشده، اما به یقین اولین استاد او، پدر و عمویش بود؛ چون بیان شد که خاندان ابی ساره، اهل علم و ادب و از بزرگان اصحاب امام صادق (علیه السّلام) بودند.
تسلط بر مبانی فقهی و عقیدتی
معاذ بن مسلم یکی از متخصصان در فقه اسلامی بود. وی نه تنها در فقه شیعه تبحر داشت. بلکه با مبانی فقهی تمام مذاهب اسلامی آن روز، آشنایی کامل داشته و بر طبق آن فتوا می داد. شیخ طوسی به سند خود از حسین بن معاذ، از پدرش نقل کرده که گفت: امام صادق (علیه السّلام) به من فرمود: شنیدم که روزها در مسجد جامع می نشینی و به مردم فتوا می دهی؟ عرض کردم: بلی، همین طور است. من هم تصمیم داشتم که پیش از رفتن از نزد شما از این مسئله سؤال کنم. روش کار من این است که در مسجد می نشینم. مردی می آید مسئله ای (شرعی یا عقیدتی و...) می پرسد و سؤال کننده از سه صورت خارج نیست: ۱. یا از مخالفین شماست؛ ۲. یا از پیروان شما ۳. و یا کسی است که هویتش برای من مجهول است. اگر شناختم که از مخالفین شماست، براساس مذاهب و معتقدات خودشان جواب می دهم. اگر مردی از محبان و پیروان شما بود، براساس آنچه از شما رسیده، پاسخ می دهم. اگر ندانم که از چه مسلکی است، نظریات و آرای فقها (یا متکلمان) مذاهب را بیان می کنم. به طور مثال می گویم که از فلان شخص چنین رسیده و از فلان شخص چنان، و در ضمن آن، دیدگاه های شما را هم بیان می کنم.حضرت ابوعبدالله جعفر بن محمد (علیهاالسّلام) فرمود: کار خوبی می کنی و ادامه بده و روش و سیره من نیز چنین است. از اینکه به طور مطلق گفته: «شخصی می آید و سؤالی می کند»، کشف می شود که از هر مسئله اعتقادی، اخلاقی و فقهی که سؤال می شده، وی جواب می داده، که این امر، حیرت آور و نشانه وسعت علمی اوست!
محدث مورد اعتماد
...
wikifeqh: معاذ_هراء