مستشاران خارجی در دوره رضاخان

[ویکی فقه] لزوم سازماندهی اوضاع اقتصادی کشور استفاده از متخصصان خارجی را ضروری ساخت در پی اجرای سیاست مزبور لایحه استخدام مستشاران مالیه از آمریکا از جانب قوام السلطنه به مجلس تقدیم شد، و از طرفی برای زیر ساخت های کشور نیاز به مستشاران و مهندسین و شرکت های خارجی در این دوره بود که تاسیس کارخانه برق، کارخانه قند، احداث خطوط راه آهن و تاسیس مدارس و دانشگاه ها از جمله پروژه هایی بشمار می آید که مستشاران خارجی در آن حضور داشتند.
استخدام میلسپو پس از جنگ جهانی اول و لزوم سازماندهی اوضاع اقتصادی کشور استفاده از متخصصان خارجی را ضروری ساخت در پی اجرای سیاست مزبور لایحه استخدام مستشاران مالیه از آمریکا از جانب قوام السلطنه به مجلس تقدیم شد.میلسپو به عنوان رییس مالیه ایران دارای اختیارات زیادی شد، سومین سال استخدام میلسپو در ایران مقارن با سقوط قاجاریه و ظهور پهلوی بود. ماموریت او در حکومت جدید نیز ادامه یافت که با خاتمه مدت مقرر قرارداد او در سال ۱۳۰۶ تمدید نگردید. اختلافات او با رضاشاه و نگرانی رضاشاه از این که کسی غیر از خودش بر مسند امور مالیه ایران نشسته است و نیز اعتراض شوروی و انگلیس به حضور مستشاران آمریکایی در ایران از مهم ترین دلایل تمدید نشدن قرارداد با میلسپو بودند.
امور مالیه در دست آلمان ها
در سال ۱۹۲۷ هنگامی که هیئت مستشاران مالی آمریکایی به ریاست دکتر میلسپو ایران را ترک می کردند، راه برای استخدام متخصصین و مستشاران آلمانی در موسسات مالی و بانکی ایران گشوده شد و بار دیگر حسن ظن ایرانیان نسبت به آلمان ها مشهود شد.در ۲۹ سپتامبر ۱۹۲۷/۱۳۰۶ قانونی به تصویب رسید که مقرر می داشت یک متخصص عالی رتبه آلمان جهت مشاوره در مورد اوضاع مالی و اقتصادی کشور و یک متخصص آلمانی دیگر استخدام شوند. این مستشاران می بایست صرفا به صورت مشورتی کار کنند. در سال ۱۹۲۸ یک آلمانی به نام لیندنبلات به مدیریت بانک نوپای ملی ایران منصوب شد.گروه دیگری از کارشناسان آلمانی هم سرپرستی بخش های اداری و شعب آن را بر عهده گرفتند. در سال ۱۹۲۹ یکی دیگر از اتباع آلمان به مقام ریاست کل دیوان محاسبات و دیگری نیز به سمت مدیر امور مالی با اختیارات تام منصوب شد. بدین ترتیب بانک ملی ایران توسط آلمان ها قبضه شد و به تدریج کلیه معاملات داخلی و خارجی کشور زیر نظارت آن ها قرار گرفت. اداره امور مالی ایران توسط آلمان ها موجب اعتبار تشکیلات فوق الذکر گشت. علاوه بر این مناصب و مقام هایی چون مدیریت صنایع نظامی و سرپرستی مدرسه فنی تهران نیز به متخصصین آلمانی واگذار شده بود. اگر چه در ایام جمهوری وایمار (جمهوری قبل از روی کار آمدن هیتلر و حزب نازی) فعالیت آلمان ها در ایران بیشتر به امور بازرگانی و امور مالی محدود بود؛ ولی آن ها در پاره ای زمینه های دیگر چون حمل و نقل و ارتباطات نیز نفوذ کردند، در واقع یکی از وجوه مشخص نفوذ آلمان در ایران آن بود که بیشتر از هر چیز سعی داشتند به عرصه ارتباطات کشوری راه یابند. در سال ۱۳۰۴ حق انحصاری هواپیمایی در تمام خطوط داخلی ایران بین سال های ۱۳۰۵-۱۳۱۰ توسط موسسه هواپیمایی یونکرس کسب گردید و به این ترتیب انحصار خدمات هوایی به استثنای یک مورد خطوط ساحل خلیج فارس که به خطوط هواپیمایی انگلیس واگذار شده بود توسط آن شرکت کسب شد. چنین به نظر می رسید که آلمان ها به خاطر سرمایه گذاری و عرضه کالاهایشان در بازارهای ایران نوعی کنترل بر ارتباطات را ضروری می پنداشته اند.
تاسیس اداره برق با کمک بلژیکی ها
در جلسه ۱۰ تیر ۱۳۱۰ هیئت وزیران به ریاست مهدی قلی خان هدایت تصویب نمود که یک کمپانی بلژیکی کارخانه برق را در تهران دایر نماید، بدون اینکه پولی از دولت دریافت نماید. البته سهم این شرکت ۵۰ درصد و سهم دولت نیز ۵۰ درصد در نظر گرفته شد. در این مصوبه تصریح شد که دولت لازم نیست از این به بعد به روس ها کارخانه برق و ماشین آلات مربوط به آن را سفارش دهد.
استخراج معادن توسط هلندی ها
...