مسالک الافهام الی ایات الاحکام

[ویکی نور] مسالک الافهام الی آیات الاحکام. مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام تألیف جواد بن سعد بن جواد کاظمی، معروف به فاضل جواد(زنده در 1044 ق)
این کتاب تفسیر آیاتی از قرآن کریم است که در آنها احکام فقهی بیان، و بر اساس ترتیب کتب فقهی منظم شده است.
از صدر اسلام در کنار سبکهای مختلف فقهی مثل فقه رساله ای، خلافی، استدلالی، سبک دیگری پدید آمد که در آن تفسیر آیات فقهی قرآن کریم بر اساس ابواب فقهی مرتب شده که نام آن را آیات الاحکام گذاشتند.
این سبک تفسیر آیات فقهی در هر چهار فرقه مذاهب اسلامی دیده می شود.
اولین کتابی که در بین فقهای امامیه به این سبک نوشته شده است کتاب آیات الاحکام محمد بن سائب کلبی(م 146 ق) از اصحاب امام باقر ع است(الذریعة40/1) و پس از آن کتابهای آیات الاحکام دیگری نوشته شده که از مهمترین آنان می توان فقه القرآن راوندی(م 573 ق)، النهایة فی تفسیر الخمسمائة آیة از احمد بن حسن بن متوج بحرانی(م بعد از 836 ق)،زبدة البیان مقدس اردبیلی(م 993 ق)، تفسیر شاهی امیر ابوالفتح حسینی(م 986 ق)،قلائد الدرر علامه
شیخ احمد بن عبدالنبی جزائری(م 1150 ق)را نام برد.

[ویکی فقه] مسالک الافهام الی آیات الاحکام (کتاب). مسالک الافهام الی آیات الاحکام تالیف جواد بن سعد بن جواد کاظمی ، معروف به فاضل جواد (زنده در ۱۰۴۴ ق) است.
این کتاب تفسیر آیاتی از قرآن کریم است که در آنها احکام فقهی بیان، و بر اساس ترتیب کتب فقهی منظم شده است.از صدر اسلام در کنار سبکهای مختلف فقهی مثل فقه رساله ای، خلافی، استدلالی، سبک دیگری پدید آمد که در آن تفسیر آیات فقهی قرآن کریم بر اساس ابواب فقهی مرتب شده که نام آن را آیات الاحکام گذاشتند.این سبک تفسیر آیات فقهی در هر چهار فرقهمذاهب اسلامی دیده می شود.اولین کتابی که در بین فقهای امامیه به این سبک نوشته شده است کتاب آیات الاحکام محمد بن سائب کلبی (م ۱۴۶ ق) از اصحاب امام باقر -علیه السلام- است و پس از آن کتابهای آیات الاحکام دیگری نوشته شده که از مهمترین آنان می توان فقه القرآن راوندی (م ۵۷۳ ق)، النهایة فی تفسیر الخمس مائة آیة از احمد بن حسن بن متوج بحرانی (م بعد از ۸۳۶ ق)، زبدة البیان مقدس اردبیلی (م ۹۹۳ ق)، تفسیر شاهی امیر ابو الفتح حسینی (م ۹۸۶ ق)، قلائد الدرر علامه شیخ احمد بن عبد النبی جزائری (م ۱۱۵۰ ق) را نام برد. در بین این آثار، کتاب ارزشمند مسالک الافهام از جایگاه خاصی بر خوردار است و از زمان نگارش آن فقهای بزرگ امامیة به آن توجه داشته و در موسوعه های فقهی مثل مفتاح الکرامة سید محمد جواد عاملی (م ۱۲۲۶ ق)، جواهر الکلام شیخ محمد حسن نجفی (م ۱۲۲۶ ق)، کتاب الصلاة، رسائل فقهیه شیخ اعظم النصاری (م ۱۲۸۱ ق) مصباح الفقیه آقا رضا همدانی (م ۱۳۲۳ ق)، بلغة الفقیه سید محمد بحر العلوم (م ۱۳۲۶ ق)، مستمسک العروة الوثقی آیة الله سید محسن حکیم (م ۱۳۹۰ ق)، کتاب القضاء آیة الله گلپایگانی و غیر آنان به آن استناد شده و نظریات و اقوال آن مورد نقد و بررسی واقع شده است. این کتاب پر از تحقیقات فقهی و دقیق و نکات ادبی است که بر آگاهان به این علوم پوشیده نیست. مؤلف تمام اقوال فقهای قبل از خود را بیان نکرده است بلکه به ذکر نظریات سید مرتضی (م ۴۳۶ ق)، شیخ طوسی (م ۴۶۰ ق)، علامه حلی (م ۶۷۶ ق)، اکتفا نموده است. همراه با این نظریات، به اقوال ذکر شده در تفاسیر البیضاوی (م ۶۸۵ ق)، مجمع البیان طبرسی (م ۵۴۸ ق)، التبیان شیخ طوسی و همینطور نظریات بزرگان اهل تسنن در کتابهای تفسیری و فقهی آنان نیز اشاره شده است. این کتاب مزین به مقدمه ارزشمندی از آیة الله عظمی نجفی مرعشی (م ۱۴۱۱ ق)، در معرفی و تاریخچه کتابهای آیات الاحکام در مذاهب اسلامی همراه با زندگینامه عالمانه و محققانه مؤلف و آثار وی می باشد که به ارزش علمی این کتاب می افزاید.
تاریخ تالیف
در الذریعة اعیان الشیعه تاریخ پایان تالیف آن بر هشتم محرم الحرام سال ۱۰۴۳ ق ذکر شده است.
نسخه ها
در الذریعة به نسخه ای در نزد حاج میرزا محمد حسین شهرستانی در کتابخانه شیخ عبد الحسین آل یاسین بالکاظمیة، و در نزد سید علی ایروانی در تبریز ، و در نزد شی خ محمد رضا مظفر به خط ناصر فضل الله مربوط به ۱۰۴۴ ق اشاره شده است. در مقدمه ای بر فقه شیعه صفحه ۲۳۲ به چندین نسخه منتخب از کتابخانه های آیة الله مرعشی ، مجلس شورای اسلامی ، دانشگاه تهران ، الهیات ، ملک در تهران ، روضاتی در اصفهان اشاره شده است. در چاپ کتاب موجود از ۴ نسخه خطی استفاده شده که عبارتند از: ۱- نسخه کتابخانه علامه سید محمد علی قاضی طباطبائی تبریزی که نسخه مورد اعتماد در چاپ بوده است. این نسخه با رمز (قض) مشخص شده است. ۲- نسخه کتابخانه استاد مرتضی مدرسی (چهاردهی) مربوط به سال ۱۰۹۰ ق، به خط عبدالله بن شیخ عبد علی طرفی که با رمز (چا) مشخص شده است. ۳- نسخه کتابخانه آیة الله سید شهاب الدین مرعشی ، که بعضی از حواشی مؤلف در ذیل آن ذکر شده است و با رمز (عش) مشخص شده است. ۴- نسخه به خط محمد طاهر بن محمد کریم، مربوط به سال ۱۱۰۱ ق از کتابخانه عالم فاضل حاج شیخ حسن مصطفوی که بعد از چاپ کتاب این نسخه در دسترس ناشرین قرار گرفته است و تفاوتهای آن در پایان هر قسمت از کتاب ذکر شده است این نسخه با رمز (سن) مشخص شده است. در مقدمه کتاب در صفحه ۱۸، آیة الله عظمی سید شهاب الدین مرعشی (م)، به نسخه ای از میرزا ابو الهدی نوه علامه کرباسی که از مشایخ روایت ایشان بوده است و همینطور نسخه ای که در نزد ایشان بوده و دو نسخه از کتابخانه های عمومی اشاره شده که این ۴ نسخه در اختیار ناشر و مصحح قرار گرفته تا از آنها استفاده نمایند.
تاریخ انتشار
...