محمد ابن ابی لیلی

[ویکی فقه] ابن اَبی لِیْلی ، محمّد بن عبدالرّحمان بن ابی لیلی انصاری کوفی (۷۴- ۱۴۸ق /۶۹۳ - ۷۶۵م )، فقیه ، محدّث ، مفتی و قاضی کوفه .
پدر محمد، عبدالرّحمان از بزرگان تابعین بوده است . در کودکی پدرش را از دست داد و از این رو نتوانست از دانش او بهره گیرد.
اساتید
ابن ابی لیلی از عالمان و فقیهان و محدّثان بنام روزگار خود، فقه و حدیث و قرائت قرآن آموخت . مشایخ او عبارتند از شعبی ، نافع عمری ، عطیّه عوفی ، برادر خود عیسی ، پسر برادرش عبدالله بن عیسی ، عطاء بن ابی رباح ، قاسم بن عبدالرحمان بن عبدالله بن مسعود، منهال بن عمرو، عمرو بن مرّه، ابو زبیر مکّی ، حکم بن عتیبه، حُمیضة بن شمردل ، اسماعیل بن امیّه، ثابت بن عبید، اجلح بن عبدالله ، عبدالله بن عطاء، محمد بن عبدالرحمان بن سعد بن زُراره، داوود بن علی امیر و دیگران .
فقاهت
ابن ابی لیلی از فقیهان بزرگ و از اصحاب رأی روزگار خود بود. در روزگار بنی امیّه به کار قضاوت در کوفه گمارده شد و در روزگار عباسیان نیز تا آخر عمر این سمت را حفظ کرد و در حدود ۳۳ سال در این مقام باقی ماند. او با امام ابوحنیفه (د ۱۵۰ق / ۷۶۷م ) معاصر و چند سالی از او بزرگ تر بود، اما بین آن دو همواره ناسازگاری هایی بر سر مسائل فقهی وجود داشت و ابوحنیفه بر برخی از احکام قضایی و روش داوری ابن ابی لیلی خرده می گرفت . یکی از دلایل این خرده گیری ها این بود که ابوحنیفه در فتوا و آرای خود جسور بود و ابن ابی لیلی محتاطانه عمل می کرد. ذهبی وی را در فقاهت همتای ابوحنیفه دانسته است . امام احمد بن حنبل فقه ابن ابی لیلی را از حدیث وی برتر دانسته است . او را در قضاوت و برخی از مسائل فقهی آراء ویژه ای است .
مذهب
...