لزوم حقیقی

[ویکی فقه] لزوم حقیقی، یکی از اصطلاحات به کار رفته در علم منطق بوده و به معنای لزوم عقلی و غیر قابل انفکاک است.
قضیه شرطیه به حسب اختلاف نوع لزوم، به شرطیه لزومیه و شرطیه اتفاقیه تقسیم می شود. قضیه شرطیه لزومیه، قضیه ای است که بین مقدم و تالی، لزوم حقیقی برقرار باشد. لزوم حقیقی در مقابل لزوم حکمی یا لزوم غیر حقیقی قرار دارد.
قسم اول
لزوم حقیقی آن است که بین جزء اول قضیه و جزء دوم لزوم عقلی وجود داشته و به حسب وجود قابل انفکاک از یکدیگر نباشند. لزوم حقیقی در جایی یافت می شود که بین دو چیز رابطه علّی و معلولی موجود باشد که یا یکی علت دیگری و یا هر دو معلول یک علت بوده و یا وجود یکی بالذات مستلزم عدم دیگری باشد، مثل قضیه: "هر گاه آفتاب بر آمده باشد روز موجود خواهد بود".
قسم دوم
لزوم حکمی در جائی است که گوینده حکم به لزوم، و ادعای ملازمه بین دو چیز کند ولی در واقع و نفس الامر بین آن ها ملازمه ای نباشد. لزوم در قضیه شرطیه اتفاقیه از سنخ لزوم غیر حقیقی، یعنی لزوم حکمی است، مثل قضیه: "هرگاه در اول هر ماه به کبوتر نظر افکنند تا آخر ماه سالم خواهند ماند". لزوم حکمی نیز نوعی از لزوم است زیرا اساساً مفاد قضیه شرطیه، حکم به لزوم است، و تا لزوم در کار نباشد شرطیه منعقد نخواهد گردید.
دیدگاه محقق طوسی
...