قناعت

[ویکی فقه] قناعت از ماده قنع گرفته شده است.و به معنای اکتفا کردن به اندک و ضد اسراف کاری است
از نظر لغوی: به معنای اکتفا کردن به اندک از آنچه مورد نیاز انسان است.
به معنای زیاد دیگری نیز آمده است: راضی شدن به اندازه نیاز بسنده کردن و صرف کردن. زیاده طلبی نداشتن در خرج و صرف مال و هر چیزی اندازه نگه داشتن و.... و همچنین به معانی صرفه جویی – روحیه بی نیازی – حرص و طمع نداشتن و ضد اسراف کاری می باشد.

معنای اصطلاحی قناعت
در اصطلاح شرعی: صفتی است که با تکرار و تمرین در انسان بصورت ملکه ای درمی آید که باعث خشنودی و راضی شدن به چیز کم و نگه داشتن نفس از زاده خواهی می شود. شرع مقدس حد و حدود هر چیزی را در مصرف شخص معین کرده است. باید توجه داشت که بیشتر از آن حدی که معین شده و بیشتر از حد لزوم صرف و خرج نشود.
به بیان دیگر می توان گفت: قناعت: رضایت به کم و حسن تدبیر معاش است بدون دوست داشتن زیاده از حد زندگانی و اعتدال و میانه روی نیز می باشد.

نتایج قناعت
قناعت در آیات و روایات به معانی و تعابیر بسیار جالب اشاره شده است از جمله:

← حیاة طیبه
...

[ویکی شیعه] قناعت، به معنای اکتفا کردن به اندک و ضد زیاده خواهی است. قناعت در ادبیات و فرهنگ اسلامی به معنای صحیح مصرف کردن نیز آمده، که در ادبیات اقتصادی امروز جهان با واژگانی مانند بهره وری، کارآیی، بهینه سازی مصرف و صرفه جویی بیان می شود.
وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَکُم مِن شَعَائِرِ اللَّـهِ لَکُمْ فِیهَا خَیْرٌ ۖ فَاذْکُرُ وا اسْمَ اللَّـهِ عَلَیْهَا صَوَافَّ ۖ فَإِذَا وَجَبَتْ جُنُوبُهَا فَکُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْقَانِعَ وَالْمُعْتَرَّ ۚ کَذَٰلِکَ سَخَّرْ نَاهَا لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُ ونَ﴿٣٦﴾ (ترجمه: و شتران فربه را برای شما از شعایر خدا قرار دادیم: در آنها برای شما خیر است. پس نام خدا را بر آنها -در حالی که برپای ایستاده اند- ببَرید و چون به پهلو درغلتیدند از آنها بخورید و به تنگدست و به بینوابخورانید. این گونه آنها را برای شما رام کردیم، امید که شکرگزار باشید.)
قناعت در لغت به معنای بسنده کردن به اندکی از آنچه مورد نیاز انسان است. در عربی، «قَنِعَ» را به «رَضِیَ» و «قَناعت» را به «الرِّضا بالقِسم»، (رضایت داشتن به قسمت) معنا کرده اند. در فرهنگ فارسی نیز قناعت در معنای خرسند بودن به قسمت و بسنده کردن به مقدار اندک، گفته شده است.

[ویکی اهل البیت] کلید واژه: قناعت، آثار قناعت
راغب اصفهانی می گوید: القِناعَةُ اَلاِجتِزاءُ بِالیَسِیرِ مِنَ الاِعراضِ المُحتاجِ إلَیها؛ قناعت اکتفا به مقدار ناچیزی از وسایل زندگی در حدّ ضرورت و نیاز است.
و در جای دیگر گفته است: القِناعَةُ الرِّضا بِما دُونَ الکَفافِ؛ قناعت راضی بودن به کمتر از مقدار کفاف است.
طریحی حدّ کفاف را این گونه تفسیر می کند: الکَفافُ ما یَکُفُ عَنِ المَسألَةِ و َیَستَغنی؛ کفاف آن اندازه از امکانات زندگی است که انسان را از دیگران بی نیاز کند و او را از سؤال و ذلت باز دارد.
قناعت یکی دیگر از ویژگی های افراد باایمان و از امتیازات انسان های با فضیلت است، افراد خود ساخته و آراسته دارای روحیه قناعت و عزت اند و در پرتو این روحیه عالی هیچ گاه چشم طمع به مال و منال دیگران ندوخته و برای کسب مال و مقام شخصیت والای خویش را خرد نمی کنند. افراد قانع در زندگی به مقدار ضرورت و کفاف بسنده کرده و به کمتر از آن نیز خشنودند. مهمترین بارزه صفت قناعت همان رضایت خاطر و روحیه بالای انسان های قانع نسبت به آن چه خدا برای آن ها مقدّر کرده است. قناعت از مکارم اخلاق و از خصایص پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلم است. ما نیز به پیروی از آن بزرگوار که اسوه و الگوی ما است باید خود را به این صفت متّصف کنیم.
امام صادق علیه السلام فرمود: عِدَّةٌ مِن أَصحَابِنَا عَن أَحمَدَ بنِ مُحَمَّدِ بنِ خَالِدٍ عَن عُثمَانَ بنِ عِیسَی عَن عَبدِ اللَّهِ بنِ مُسکَانَ عَن أَبِی عَبدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ خَصَّ رُسُلَهُ بِمَکَارِمِ الاَخلَاقِ فَامتَحِنُوا أَنفُسَکُم فَإِن کَانَت فِیکُم فَاحمَدُوا اللَّهَ وَ اعلَمُوا أَنَّ ذَلِکَ مِن خَیرٍ و َإِن لَا تَکُن فِیکُم فَاسأَلُوا اللَّهَ وَ ارغَبُوا إِلَیهِ فِیهَا قَالَ فَذَکَرَهَا عَشَرَةً الیَقِینَ وَ القَنَاعَةَ وَ الصَّبرَ وَ الشُّکرَ و َالحِلمَ و َحُسنَ الخُلُقِ وَ السَّخَاءَ وَالغَیرَةَ وَالشَّجَاعَةَ وَالمُرُوءَةَ؛ خداوند امتیاز پیامبرش را به مکارم اخلاق قرار داد، شما نیز خود را در این مورد بیازمایید. اگر این ویژگی ها در شما بود خدا را سپاس گویید و از او بخواهید که آن ها را زیادتر کند. این امتیازات عبارت است از: یقین، قناعت، صبر، شکر، رضا، حسن خلق، سخاوت، غیرت، شجاعت و مردانگی. (الکافی ج2 ص56)
قناعت دارای دو مرتبه عالی و اعلی است:

قناعت به معنی خرسندی، رضا به قسمت، بسنده کردن، راضی شدن به اندک چیز و به قسمت خود است. [ ۱]
ز عالم به دست آوری گوشه ای به صبر و قناعت خوری توشه ای ( ابوالقاسم فردوسی )
قناعت توانگر کند مرد را خبرکن حریص جهان گرد را ( سعدی )

(در لغت به معنای خرسندی) از فضلیت های اخلاقی. مراد آن است که آدمی به اندازۀ بهرۀ خود از نعمت های دنیوی خرسند باشد و گمان نکند که دسترسی به همه یا بیشتر آرمان های مادی در این جهان امکان پذیر است. مهم ترین تعلیم اخلاقی قناعت آن است که آدمی بداند با انتخاب هر روش زندگی و هر گونه لذتی، از روش های دیگر و لذت های دیگر باز می ماند، پس باید مقدار بهرۀ خود را از زندگی با دقت و با تکیه بر عقل و با محاسبۀ نتیجۀ کار انتخاب کند. پس از انتخاب اگر آدمی به هر سرنوشت و بهره ای که از دنیا برای او پیش آمد، اکتفا کند، عالمان اخلاق این صفت و حالت وی را قناعت می نامند.