[ویکی فقه] قمه زنی مراسمی است که در بعضی شهرستان ها و بلاد شیعی و توسط برخی از عزاداران امام حسین (علیه السّلام) اجرا می شود و در تاسی به مجروح و شهید شدن سیدالشهداء (علیه السّلام) و شهیدان کربلا و به عنوان اظهار آمادگی برای خون دادن و سر باختن در راه امام حسین (علیه السّلام) انجام می گیرد شرکت کنندگان در این مراسم، صبح زودِ روز عاشورا، با پوشیدن لباس سفید و بلندی همچون کفن، بصورت دسته جمعی قمه بر سر می زنند و خون، از سر بر صورت و لباس سفید جاری می شود. بعضی هم برای قمه زنی نذر می کنند، برخی هم چنین نذری را درباره ی کودکان خردسال انجام می دهند و بر سرِ آنان تیغ می زنند، تا از محل آن خون جاری گردد.
در مورد منشا اصلی قمه زنی، اقوال مختلفی وجود دارد؛ اما آنچه که بیشتر از همه مستند و قابل اثبات است، این است که تیغ زنی و قمه زنی رسومی عاریتی اند که از جانب ترک های آذربایجان به فارس ها و اعراب منتقل شده اند. نویسنده عراقی الاصل کتاب «تراژدی کربلا» نیز بر این عقیده است که مراسم هایی از قبیل قمه زنی، قبل از قرن نوزدهم در عراق مرسوم نبوده و به تدریج از اواخر این قرن در آن کشور رواج یافته است. بنابراین مراسم قمه زنی و... از خارج عراق به آن کشور وارد شده و ریشه عربی ندارد.
← کلام شیخ کاظم دجیلی
در اینجا به توصیف صحنه هایی از دسته ی قمه زنی در شهر کاظمین به نقل از کتاب تراژدی کربلا می پردازیم:روز عاشورا در بیشتر شهرها و روستاهای عراق، روز حزن و اندوه و سوگ است. دیدگان اشکبار و رنگ سیاه پرچم ها و چهره های خاک آلود، در همه جا به چشم می خورد؛ تنها کفن های قمه زنان به رنگ سفید و با لکه هایی از خون دیده می شود. مردانی که شعار «فداییان حسین» را بر کفن ها نگاشته، قمه، شمشیر و یا خنجری بر دستان گرفته و بر سرهای تراشیده خود زخم هایی گاه بسیار عمیق و شدید وارد می آورند. دسته ی بیضوی شکل آنها با عبور از خیابان اصلی کاظمین به حرم وارد می شود... عزاداران با رسیدن به حرم کاظمین، با حماسه ی بسیار فریاد «حیدر... حیدر» سر می دهند و با هر ضربه ی طبل و نوای شیپور، ضربه ای بر فرق سر می زنند. گاه این ضربه ها چنان شدید است که فرق سر را شکافته و خون بسیاری از آن جاری می سازد. در برخی موارد نیز افراد از هوش رفته و بر زمین می افتند و یا از شدت ضربه ها جان می دهند...گروه سرشکافته و خون آلود قمه زنان، چنان منظره ی دهشتناکی پدید می آورند که وحشت و اندوه، سراسر وجود تماشاچیان را فرا می گیرد...خون، با نخستین ضربه فوران می زند؛ اما گاه برخی آنچنان به شور و هیجان می آیند که ضربه های محکمی بر سر فرود آورده و خون بیشتری از سر خود جاری می سازند. برخی نیز با سطح قمه بر سر ضربه می زنند تا خطر کمتری برایشان داشته باشد. قمه زنان بلافاصله پس از پایان مراسم به حمام های عمومی رفته و پس از مداوای زخم هایشان به شیوه ای سنتی، خود را شسته و بهبود می یابند. آماده سازی قمه ها و کفن ها و گروه های موزیک و دیگر لوازم مورد نیاز، بر عهده ی هیئت های عزاداری است. جمع آوری کمک های مردمی و دادن مبلغی به شاعر، نوحه خوان، سخنران و دیگر مخارج نیز بر عهده ی هیئت ها است.» قمه زنی نیز مثل شبیه خوانی، از دیرباز مورداختلاف نظر علما و پیروان و مقلدین آنان بوده و به استفتاء و افتاء مبنی بر جواز یا عدم جواز آن می پرداخته اند.
تاریخچه قمه زنی در ایران
از نظر تاریخی مسلم است که قمه زنی در ایران تا پیش از صفویه هیچگونه سابقه ای نداشته است و محور تردیدها در آن است که آیا در زمان صفویه به وجود آمده است و یا این که بعد از صفویه در زمان قاجاریه وارد شده و رواج یافته است؟
← ورود قمه زنی به ایران در زمان صفویان
...
در مورد منشا اصلی قمه زنی، اقوال مختلفی وجود دارد؛ اما آنچه که بیشتر از همه مستند و قابل اثبات است، این است که تیغ زنی و قمه زنی رسومی عاریتی اند که از جانب ترک های آذربایجان به فارس ها و اعراب منتقل شده اند. نویسنده عراقی الاصل کتاب «تراژدی کربلا» نیز بر این عقیده است که مراسم هایی از قبیل قمه زنی، قبل از قرن نوزدهم در عراق مرسوم نبوده و به تدریج از اواخر این قرن در آن کشور رواج یافته است. بنابراین مراسم قمه زنی و... از خارج عراق به آن کشور وارد شده و ریشه عربی ندارد.
← کلام شیخ کاظم دجیلی
در اینجا به توصیف صحنه هایی از دسته ی قمه زنی در شهر کاظمین به نقل از کتاب تراژدی کربلا می پردازیم:روز عاشورا در بیشتر شهرها و روستاهای عراق، روز حزن و اندوه و سوگ است. دیدگان اشکبار و رنگ سیاه پرچم ها و چهره های خاک آلود، در همه جا به چشم می خورد؛ تنها کفن های قمه زنان به رنگ سفید و با لکه هایی از خون دیده می شود. مردانی که شعار «فداییان حسین» را بر کفن ها نگاشته، قمه، شمشیر و یا خنجری بر دستان گرفته و بر سرهای تراشیده خود زخم هایی گاه بسیار عمیق و شدید وارد می آورند. دسته ی بیضوی شکل آنها با عبور از خیابان اصلی کاظمین به حرم وارد می شود... عزاداران با رسیدن به حرم کاظمین، با حماسه ی بسیار فریاد «حیدر... حیدر» سر می دهند و با هر ضربه ی طبل و نوای شیپور، ضربه ای بر فرق سر می زنند. گاه این ضربه ها چنان شدید است که فرق سر را شکافته و خون بسیاری از آن جاری می سازد. در برخی موارد نیز افراد از هوش رفته و بر زمین می افتند و یا از شدت ضربه ها جان می دهند...گروه سرشکافته و خون آلود قمه زنان، چنان منظره ی دهشتناکی پدید می آورند که وحشت و اندوه، سراسر وجود تماشاچیان را فرا می گیرد...خون، با نخستین ضربه فوران می زند؛ اما گاه برخی آنچنان به شور و هیجان می آیند که ضربه های محکمی بر سر فرود آورده و خون بیشتری از سر خود جاری می سازند. برخی نیز با سطح قمه بر سر ضربه می زنند تا خطر کمتری برایشان داشته باشد. قمه زنان بلافاصله پس از پایان مراسم به حمام های عمومی رفته و پس از مداوای زخم هایشان به شیوه ای سنتی، خود را شسته و بهبود می یابند. آماده سازی قمه ها و کفن ها و گروه های موزیک و دیگر لوازم مورد نیاز، بر عهده ی هیئت های عزاداری است. جمع آوری کمک های مردمی و دادن مبلغی به شاعر، نوحه خوان، سخنران و دیگر مخارج نیز بر عهده ی هیئت ها است.» قمه زنی نیز مثل شبیه خوانی، از دیرباز مورداختلاف نظر علما و پیروان و مقلدین آنان بوده و به استفتاء و افتاء مبنی بر جواز یا عدم جواز آن می پرداخته اند.
تاریخچه قمه زنی در ایران
از نظر تاریخی مسلم است که قمه زنی در ایران تا پیش از صفویه هیچگونه سابقه ای نداشته است و محور تردیدها در آن است که آیا در زمان صفویه به وجود آمده است و یا این که بعد از صفویه در زمان قاجاریه وارد شده و رواج یافته است؟
← ورود قمه زنی به ایران در زمان صفویان
...
wikifeqh: قمه_زنی
[ویکی شیعه] قمه زنی، از رسوم عزاداری برخی شیعیان که از حدود قرن دهم رایج شده است. این رفتار در برخی کشورها از جمله ایران، عراق، لبنان و هند دیده می شود. در ایران، این مراسم در شهرهایی از جمله اردبیل، زنجان، تهران، اصفهان و خمینی شهر برگزار می گردد.
قمه زنی در بین علمای شیعه از دیرباز محل اختلاف بوده است. برخی فقها مانند آیت الله محمدحسین نائینی، از موافقان آن و برخی دیگر مانند آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی از مخالفان آن بوده اند. علامه سید محسن امین نخستین بار در نقد آن مطالبی منتشر کرد. با سخنرانی آیت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۷۳ش، موج مخالفت گسترده ای علیه قمه زنی ایجاد شد. موافقان قمه زنی آن را از جمله شعائر عاشورا و ابزار تقویت مذهب می دانند و مخالفان قمه زنی آن را رسمی خرافی و موجب وهن مذهب تشیع قلمداد می کنند.
دربارۀ خاستگاه این رسم نظرات مختلفی مطرح شده است: برخی قمه زنی را رسمی اقتباسی از مسیحیان می دانند. از جمله علی شریعتی این رسم و نمونه های مشابه اش را اقتباس شده از مراسم مصائب مسیح که مسیحیان ارتدوکس در سالروز شهادت حضرت عیسی(ع) برگزار می کردند، دانسته است. در مقابل برخی دیگر معتقدند قمه زنی از جانب ترک های آذربایجان و قزلباش های آناتولی به فارس ها و اعراب منتقل شده است. کاظم دجیلی نیز در تأیید این نظر تأکید می کند قمه زنی ابتدا در میان ترک های عراق، فرق صوفیه (از جمله قزلباش ها) و کردهای غرب ایران رواج داشته و از طریق زوار ترک به عراق نفوذ کرده است.
قمه زنی در بین علمای شیعه از دیرباز محل اختلاف بوده است. برخی فقها مانند آیت الله محمدحسین نائینی، از موافقان آن و برخی دیگر مانند آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی از مخالفان آن بوده اند. علامه سید محسن امین نخستین بار در نقد آن مطالبی منتشر کرد. با سخنرانی آیت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۷۳ش، موج مخالفت گسترده ای علیه قمه زنی ایجاد شد. موافقان قمه زنی آن را از جمله شعائر عاشورا و ابزار تقویت مذهب می دانند و مخالفان قمه زنی آن را رسمی خرافی و موجب وهن مذهب تشیع قلمداد می کنند.
دربارۀ خاستگاه این رسم نظرات مختلفی مطرح شده است: برخی قمه زنی را رسمی اقتباسی از مسیحیان می دانند. از جمله علی شریعتی این رسم و نمونه های مشابه اش را اقتباس شده از مراسم مصائب مسیح که مسیحیان ارتدوکس در سالروز شهادت حضرت عیسی(ع) برگزار می کردند، دانسته است. در مقابل برخی دیگر معتقدند قمه زنی از جانب ترک های آذربایجان و قزلباش های آناتولی به فارس ها و اعراب منتقل شده است. کاظم دجیلی نیز در تأیید این نظر تأکید می کند قمه زنی ابتدا در میان ترک های عراق، فرق صوفیه (از جمله قزلباش ها) و کردهای غرب ایران رواج داشته و از طریق زوار ترک به عراق نفوذ کرده است.
wikishia: قمه زنی
[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از کتاب فرهنگ عاشورا است
کلید واژه: قمه زنی، مراسم محرم، حکم قمه زنی، عزاداری سید الشهداء، وهن مذهب
از مراسمی است که در بعضی شهرستان ها و بلاد شیعی و توسط برخی از عزاداران امام حسین علیه السلام اجرا می شود و در تاسی به مجروح و شهید شدن سیدالشهدا علیه السلام و شهیدان کربلا و به عنوان اظهار آمادگی برای خون دادن و سر باختن در راه امام حسین علیه السلام انجام می دهند.
صبح زود عاشورا، با پوشیدن لباس سفید و بلندی همچون کفن، به صورت دسته جمعی قمه بر سر می زنند و خون از سر بر صورت و لباس سفید جاری می شود. بعضی هم برای قمه زنی نذر می کنند، برخی همچنین نذری را درباره کودکان خردسال انجام می دهند و بر سر آنان تیغ می زنند، در حدی که از محل آن خون جاری گردد.
قمه زنی نیز، مثل زنجیرزنی و شبیه خوانی و... از دیرباز مورد اختلاف نظر علما و پیروان و مقلدین آنان بوده و به استفتا و افتاء مبنی بر جواز یا عدم جواز آن می پرداخته اند.
این مراسم، از نظر شرعی پایه و مبنای دینی ندارد و صرفا روی علاقه شیعیان به ابا عبدالله الحسین علیه السلام انجام می گیرد. فقها نیز آن را در صورتی که ضرری نداشته باشد، مجاز می دانند. برخی از فقها نیز به خاطر تاثیر نامطلوب آن بر افکار دیگران و موجب وهن مذهب بودن، آن را ممنوع دانسته اند البته شرایط زمانی در این مساله بی تاثیر نیست.
امام خمینی ره در پاسخ به استفتایی که در سالهای اول پیروزی انقلاب اسلامی در این زمینه از ایشان شده بود، فرمودند: «در وضع موجود، قمه نزنند...».
آیت الله خامنه ای نیز در دیدار با روحانیون، در آستانه ایام عاشورا (سال 1373 شمسی) در ضمن بیانات مبسوطی در خرافه زدایی از عزاداری سیدالشهدا علیه السلام فرمودند: «قمه زدن هم از آن کارهای خلاف است... این یک کار غلطی است که عده ای قمه ها را بگیرند و بر سر خود بزنند و خون بریزند... کجای این کار، حرکت عزاداری است؟ این جعلی است. این ها چیزهایی است که از دین نیست...».
کلید واژه: قمه زنی، مراسم محرم، حکم قمه زنی، عزاداری سید الشهداء، وهن مذهب
از مراسمی است که در بعضی شهرستان ها و بلاد شیعی و توسط برخی از عزاداران امام حسین علیه السلام اجرا می شود و در تاسی به مجروح و شهید شدن سیدالشهدا علیه السلام و شهیدان کربلا و به عنوان اظهار آمادگی برای خون دادن و سر باختن در راه امام حسین علیه السلام انجام می دهند.
صبح زود عاشورا، با پوشیدن لباس سفید و بلندی همچون کفن، به صورت دسته جمعی قمه بر سر می زنند و خون از سر بر صورت و لباس سفید جاری می شود. بعضی هم برای قمه زنی نذر می کنند، برخی همچنین نذری را درباره کودکان خردسال انجام می دهند و بر سر آنان تیغ می زنند، در حدی که از محل آن خون جاری گردد.
قمه زنی نیز، مثل زنجیرزنی و شبیه خوانی و... از دیرباز مورد اختلاف نظر علما و پیروان و مقلدین آنان بوده و به استفتا و افتاء مبنی بر جواز یا عدم جواز آن می پرداخته اند.
این مراسم، از نظر شرعی پایه و مبنای دینی ندارد و صرفا روی علاقه شیعیان به ابا عبدالله الحسین علیه السلام انجام می گیرد. فقها نیز آن را در صورتی که ضرری نداشته باشد، مجاز می دانند. برخی از فقها نیز به خاطر تاثیر نامطلوب آن بر افکار دیگران و موجب وهن مذهب بودن، آن را ممنوع دانسته اند البته شرایط زمانی در این مساله بی تاثیر نیست.
امام خمینی ره در پاسخ به استفتایی که در سالهای اول پیروزی انقلاب اسلامی در این زمینه از ایشان شده بود، فرمودند: «در وضع موجود، قمه نزنند...».
آیت الله خامنه ای نیز در دیدار با روحانیون، در آستانه ایام عاشورا (سال 1373 شمسی) در ضمن بیانات مبسوطی در خرافه زدایی از عزاداری سیدالشهدا علیه السلام فرمودند: «قمه زدن هم از آن کارهای خلاف است... این یک کار غلطی است که عده ای قمه ها را بگیرند و بر سر خود بزنند و خون بریزند... کجای این کار، حرکت عزاداری است؟ این جعلی است. این ها چیزهایی است که از دین نیست...».
wikiahlb: قمه_زنی