قاعده لا ضرر و الاجتهاد و التقلید

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] قاعدة لا ضرر و الاجتهاد و التقلید (حاشیة الکفایة). کتاب "حاشیة الکفایة" تألیف علامه سید محمد حسین طباطبایی ( متوفای ۱۴۰۲ قمری) می باشد، این کتاب از شروحی است که به اصطلاح شرح بالقول( قال... أقول...) نامیده می شود. البته مؤلف صرفا به شرح نظریات آخوند خراسانی بسنده نمی کند، بلکه در موارد زیادی به نقد و بررسی و مناقشه در نظریات ایشان می پردازد.
علامۀ طباطبائی در ۲۹ ذی حجۀ سال ۱۳۲۱ ه . ق مطابق با سال ۱۲۸۱ ه . ش در شهر تبریز متولد شده و در ۱۸ محرم سال ۱۴۰۲ ه . ق مطابق با ۲۴ آبان سال ۱۳۶۰ ه . ش در شهر قم به ابدیت پیوسته و در حرم مطهر حضرت معصومه علیها السلام در قسمت بالا سر مدفون شده است. نسبت علامه طباطبائی از طرف پدر به حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام و از طرف مادر به حضرت امام حسین علیه السلام می رسد. بدین جهت از انتساب به دو سرور جوانان بهشت نصیب داشته است.علامۀ طباطبائی به دلیل گرفتاریهای زندگی تا نه سالگی به مکتب و مدرسه نرفت و از فراگیری نوشتن و علم دور ماند، ولی پس از پشت سر نهادن مشکلات و تحمل سختی ها مصمم شد به دنبال کسب تحصیل و دانش برود. او از سال ۱۲۹۰ ه . ش تا سال ۱۲۹۶ ه . ش به مدت شش سال به همراه برادرش پس از آموختن قرآن که در روش درسی آن روزها مرسوم بود قبل از هر چیزی تدریس شود، کتابهایی چون گلستان ، بوستان ، نصاب الصبیان ، اخلاق ناصری ، انوار سهیلی ، تاریخ عجم ، منشآت امیر نظام و ارشاد الحساب را در نزد ادیبی لایق به نام شیخ محمد علی سرائی فرا گرفت. علاوه بر اینها، زیر نظر استاد میرزا علینقی خطاط به یادگیری فنون خوشنویسی پرداخت. در سال ۱۲۹۷ ه . ش وارد مدرسۀ طالبیۀ تبریز شد و تا سال ۱۳۰۴ ه . ش به فراگیری ادبیات عرب و علوم عقلی و نقلی و فقه و اصول پرداخت و در ظرف این هشت سال کتابهای امثله ، صرف میر و تصریف در علم صرف و کتابهای عوامل ، انموذج ، صمدیه ، شرح سیوطی ، جامی و مغنی در علم نحو و کتاب مطول در علم معانی و بیان و کتابهای شرح لمعه و مکاسب در فقه و کتابهای معالم ، قوانین، رسائل و کفایه در علم اصول فقه و رسالۀ کبری ، حاشیۀ ملا عبد اللّه و شرح شمسیه در علم منطق و شرح اشارات در فلسفه و کشف المراد در علم کلام را خواند.در سال ۱۳۰۴ ه . ش اشتیاق به تکمیل تحصیلات، علامۀ طباطبائی را رهسپار نجف اشرف کرد. و به ملازمت آقا سید علی قاضی طباطبایی در آمدو بدین ترتیب او باز هم به تحصیل فلسفه می پردازد و هر چند مشخص نشده که کتاب خاصی را نزد آیة الله قاضی طباطبائی در این زمینه خوانده باشد ولی خود او ایشان را به یکی از اساتید علوم عقلی خویش معرفی می کند. استاد دیگر او در این زمینه، حکیم سید حسین بادکوبه ای است و علامه در مدت شش سال در نجف اشرف منظومه سبزواری ، اسفار ، مشاعر و دورۀ شفای بوعلی و کتاب اتولوجیا را نزد او فراگرفته است. تاریخ تألیف و انتشار کتاب حاشیه بر کفایه از دو قسمت ادلّۀ لفظی و ادلّۀ عقلی تشکیل شده است. قسمت اول در ۲۳ جمادی الثانی سال ۱۳۶۷ قمری به پایان رسیده و قسمت دوم در ۳ رجب سال ۱۳۶۸ قمری در قم پایان یافته است. ناشر کتاب، بنیاد علمی، فکری استاد علامه سید محمد حسین طباطبایی با همکاری نمایشگاه و نشر کتاب می باشد. از تاریخ انتشار کتاب اطلاع دقیقی موجود نیست.

[ویکی فقه] قاعده لا ضرر و الاجتهاد و التقلید (حاشیه الکفایه). کتاب "حاشیة الکفایة" تألیف علامه سید محمد حسین طباطبایی ( متوفای ۱۴۰۲ قمری) می باشد، این کتاب از شروحی است که به اصطلاح شرح بالقول( قال... أقول...) نامیده می شود. البته مؤلف صرفا به شرح نظریات آخوند خراسانی بسنده نمی کند، بلکه در موارد زیادی به نقد و بررسی و مناقشه در نظریات ایشان می پردازد.
علامۀ طباطبائی در ۲۹ ذی حجۀ سال ۱۳۲۱ ه . ق مطابق با سال ۱۲۸۱ ه . ش در شهر تبریز متولد شده و در ۱۸ محرم سال ۱۴۰۲ ه . ق مطابق با ۲۴ آبان سال ۱۳۶۰ ه . ش در شهر قم به ابدیت پیوسته و در حرم مطهر حضرت معصومه علیها السلام در قسمت بالا سر مدفون شده است. نسبت علامه طباطبائی از طرف پدر به حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام و از طرف مادر به حضرت امام حسین علیه السلام می رسد. بدین جهت از انتساب به دو سرور جوانان بهشت نصیب داشته است.علامۀ طباطبائی به دلیل گرفتاریهای زندگی تا نه سالگی به مکتب و مدرسه نرفت و از فراگیری نوشتن و علم دور ماند، ولی پس از پشت سر نهادن مشکلات و تحمل سختی ها مصمم شد به دنبال کسب تحصیل و دانش برود. او از سال ۱۲۹۰ ه . ش تا سال ۱۲۹۶ ه . ش به مدت شش سال به همراه برادرش پس از آموختن قرآن که در روش درسی آن روزها مرسوم بود قبل از هر چیزی تدریس شود، کتابهایی چون گلستان ، بوستان ، نصاب الصبیان ، اخلاق ناصری ، انوار سهیلی ، تاریخ عجم ، منشآت امیر نظام و ارشاد الحساب را در نزد ادیبی لایق به نام شیخ محمد علی سرائی فرا گرفت. علاوه بر اینها، زیر نظر استاد میرزا علینقی خطاط به یادگیری فنون خوشنویسی پرداخت. در سال ۱۲۹۷ ه . ش وارد مدرسۀ طالبیۀ تبریز شد و تا سال ۱۳۰۴ ه . ش به فراگیری ادبیات عرب و علوم عقلی و نقلی و فقه و اصول پرداخت و در ظرف این هشت سال کتابهای امثله ، صرف میر و تصریف در علم صرف و کتابهای عوامل ، انموذج ، صمدیه ، شرح سیوطی ، جامی و مغنی در علم نحو و کتاب مطول در علم معانی و بیان و کتابهای شرح لمعه و مکاسب در فقه و کتابهای معالم ، قوانین، رسائل و کفایه در علم اصول فقه و رسالۀ کبری ، حاشیۀ ملا عبد اللّه و شرح شمسیه در علم منطق و شرح اشارات در فلسفه و کشف المراد در علم کلام را خواند.در سال ۱۳۰۴ ه . ش اشتیاق به تکمیل تحصیلات، علامۀ طباطبائی را رهسپار نجف اشرف کرد. و به ملازمت آقا سید علی قاضی طباطبایی در آمدو بدین ترتیب او باز هم به تحصیل فلسفه می پردازد و هر چند مشخص نشده که کتاب خاصی را نزد آیة الله قاضی طباطبائی در این زمینه خوانده باشد ولی خود او ایشان را به یکی از اساتید علوم عقلی خویش معرفی می کند. استاد دیگر او در این زمینه، حکیم سید حسین بادکوبه ای است و علامه در مدت شش سال در نجف اشرف منظومه سبزواری ، اسفار ، مشاعر و دورۀ شفای بوعلی و کتاب اتولوجیا را نزد او فراگرفته است.
تاریخ تألیف و انتشار
کتاب حاشیه بر کفایه از دو قسمت ادلّۀ لفظی و ادلّۀ عقلی تشکیل شده است. قسمت اول در ۲۳ جمادی الثانی سال ۱۳۶۷ قمری به پایان رسیده و قسمت دوم در ۳ رجب سال ۱۳۶۸ قمری در قم پایان یافته است. ناشر کتاب، بنیاد علمی، فکری استاد علامه سید محمد حسین طباطبایی با همکاری نمایشگاه و نشر کتاب می باشد. از تاریخ انتشار کتاب اطلاع دقیقی موجود نیست.
تقسیم مطالب
کتاب حاضر از دو قسمت تشکیل شده، که قسمت اول حواشی بر جلد اول کفایه و تا صفحۀ ۱۷۴ است و قسمت دوم حواشی بر جلد دوم کفایه می باشد.در قسمت اول، حواشی بر مباحث موضوعات علوم ، تعریف علم اصول ، مبحث وضع ، معانی حرفی ، صحیح و اعم ، مشتق ، اوامر و نواهی ، واجب تعبدی و توصلی ، مقدمۀ واجب ، واجب اصلی و تبعی ، اجتماع امر و نهی ، دلالت نهی بر فساد ، بحث مفاهیم ، عام و خاص و مطلق و مقید مطرح می شود. قسمت دوم شامل حواشی بر مباحث احکام قطع ، علم اجمالی ، مبحث ظن ، حجیت ظواهر ، حجیت خبر واحد ، اصالت برائت ، اقل و اکثر ارتباطی ، قاعدۀ لا ضرر ، اصل استصحاب ، قاعده تجاوز و فراغ ، اصالت صحت ، تعادل و تراجیح و اجتهاد و تقلید می باشد.
ویژگیهای کتاب
...

[ویکی فقه] قاعدة لاضرر و الاجتهاد و التقلید (کتاب). کتاب" قاعدة لاضرر و الاجتهاد و التقلید (الحاشیة علی الکفایة) " اثری گرانقدر از آیت اللّه سیدحسین بروجردی ، نوشته شده توسط آیت اللّه شیخ بهاء الدین حجتی بروجردی از شاگردان برجستۀ ایشان و از علمای بزرگ حوزه های علمیّۀ بروجرد و قم ( ۱۳۰۹- ۱۳۸۹ هجری قمری) می باشد.
آیت الله سیدحسین بن سید علی طباطبایی بروجردی در سال۱۲۹۲ قمری در شهرستان بروجرد چشم به جهان گشود. نسب او از طرف پدر و اجداد طاهرینش به امام حسن مجتبی علیه السلام می رسد. از جهت مادری نیز به ملا محمد تقی، مجلسی اول( متوفای ۱۰۷۰ قمری) پدر علامه مجلسی ، صاحب بحار الأنوار ( متوفای ۱۱۱۰ قمری) می رسد . پدرش با عنایت و توجه خاصی که نسبت به تربیت او داشت، او را به یکی از حوزه های علمیّه به نام مدرسۀ نوربخش فرستاد و او تحت نظارت اساتید معروف آن زمان علوم عربی و مقدمات علم اصول و فقه را فرا گرفت.در سال ۱۳۱۰ قمری در حالی که ۱۸ ساله بود پدر بزرگوارش او را به اصفهان که در آن زمان مرکز نخبگان و علمای طراز اول بود، فرستاد و او تا سال ۱۳۱۴ قمری مدت چهار سال در آنجا به تحصیل ادامه داد. در سال ۱۳۱۹، در حالی که ۲۷ سال از عمر مبارکش می گذشت، پس از دیداری کوتاه از زادگاهش با راهنمایی پدر بزرگوارش برای تکمیل تحصیلات به نجف اشرف مهاجرت کرد. با ورود به نجف اشرف در حلقۀ درس آخوند ملامحمدکاظم خراسانی ( متوفای ۱۳۲۹ قمری)، صاحب کفایة الأصول در آمده و مدت ده سال از محضر مبارک او استفاده کرد. ایشان در همین زمان کتاب حاشیه بر کفایة الأصول خود را تألیف و تدوین نمود.آیت الله بروجردی در اواخر سال ۱۳۲۸ قمری در سن ۳۶ سالگی و در حالی که از آخوند خراسانی و شیخ الشریعة اصفهانی به دریافت اجازۀ اجتهاد نائل شده بود به بروجرد برگشت. علما و بزرگان قم و از آن جمله رهبر فقید انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی ره در ملاقاتها و عیادتهایی که از ایشان داشتند از ایشان برای اقامت در قم دعوت کردند. آیت اللّه بروجردی به خواست علما و مردم متدین قم پاسخ مثبت داده و در روز ۲۶ صفر سال ۱۳۶۴ قمری با خانواده و نزدیکانش به قم وارد شد.ب ا حضور ایشان در قم نهضت علمی قم شکل گرفت و این شهر به عنوان مرکز دینی و منشأ عظمت و اقتدار مذهبی جایگاه خود را پیدا کرد. از همان ابتدا درس فقه ایشان در صبح و درس اصول در عصر آغاز گردید. پس از مدتی درس اصول را ترک کرده و فقط به تدریس فقه ادامه دادند.

[ویکی فقه] قاعده لاضرر و الاجتهاد و التقلید (کتاب). کتاب" قاعدة لاضرر و الاجتهاد و التقلید (الحاشیة علی الکفایة) " اثری گرانقدر از آیت اللّه سیدحسین بروجردی ، نوشته شده توسط آیت اللّه شیخ بهاء الدین حجتی بروجردی از شاگردان برجستۀ ایشان و از علمای بزرگ حوزه های علمیّۀ بروجرد و قم ( ۱۳۰۹- ۱۳۸۹ هجری قمری) می باشد.
آیت الله سیدحسین بن سید علی طباطبایی بروجردی در سال۱۲۹۲ قمری در شهرستان بروجرد چشم به جهان گشود. نسب او از طرف پدر و اجداد طاهرینش به امام حسن مجتبی علیه السلام می رسد. از جهت مادری نیز به ملا محمد تقی، مجلسی اول( متوفای ۱۰۷۰ قمری) پدر علامه مجلسی ، صاحب بحار الأنوار ( متوفای ۱۱۱۰ قمری) می رسد . پدرش با عنایت و توجه خاصی که نسبت به تربیت او داشت، او را به یکی از حوزه های علمیّه به نام مدرسۀ نوربخش فرستاد و او تحت نظارت اساتید معروف آن زمان علوم عربی و مقدمات علم اصول و فقه را فرا گرفت.در سال ۱۳۱۰ قمری در حالی که ۱۸ ساله بود پدر بزرگوارش او را به اصفهان که در آن زمان مرکز نخبگان و علمای طراز اول بود، فرستاد و او تا سال ۱۳۱۴ قمری مدت چهار سال در آنجا به تحصیل ادامه داد. در سال ۱۳۱۹، در حالی که ۲۷ سال از عمر مبارکش می گذشت، پس از دیداری کوتاه از زادگاهش با راهنمایی پدر بزرگوارش برای تکمیل تحصیلات به نجف اشرف مهاجرت کرد. با ورود به نجف اشرف در حلقۀ درس آخوند ملامحمدکاظم خراسانی ( متوفای ۱۳۲۹ قمری)، صاحب کفایة الأصول در آمده و مدت ده سال از محضر مبارک او استفاده کرد. ایشان در همین زمان کتاب حاشیه بر کفایة الأصول خود را تألیف و تدوین نمود.آیت الله بروجردی در اواخر سال ۱۳۲۸ قمری در سن ۳۶ سالگی و در حالی که از آخوند خراسانی و شیخ الشریعة اصفهانی به دریافت اجازۀ اجتهاد نائل شده بود به بروجرد برگشت. علما و بزرگان قم و از آن جمله رهبر فقید انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی ره در ملاقاتها و عیادتهایی که از ایشان داشتند از ایشان برای اقامت در قم دعوت کردند. آیت اللّه بروجردی به خواست علما و مردم متدین قم پاسخ مثبت داده و در روز ۲۶ صفر سال ۱۳۶۴ قمری با خانواده و نزدیکانش به قم وارد شد.ب ا حضور ایشان در قم نهضت علمی قم شکل گرفت و این شهر به عنوان مرکز دینی و منشأ عظمت و اقتدار مذهبی جایگاه خود را پیدا کرد. از همان ابتدا درس فقه ایشان در صبح و درس اصول در عصر آغاز گردید. پس از مدتی درس اصول را ترک کرده و فقط به تدریس فقه ادامه دادند.
موضوع
بیان و طرح دیدگاه های اصولی آیت اللّه بروجردی در قالب شرح و توضیح کتاب کفایة الأصول آخوند خراسانی . این کتاب یک دورۀ کامل علم اصول است و شامل تمام مباحث مهم این علم می باشد. مؤلف با توجه به درسهای خارج اصول آیت اللّه بروجردی در حوزۀ علمیّۀ بروجرد این کتاب را نگاشته است.
ارزش و اعتبار کتاب
کتاب« الحاشیة علی کفایة الأصول» کتابی ارزشمند در طرح و ارائۀ مباحث اصولی به ترتیب مباحث کتاب کفایة الأصول می باشد. نکته ای که بر ارزش کتاب می افزاید، اشاره به دیدگاه های اصولی آیت اللّه بروجردی، مرجع بزرگ شیعیان است. همچنانکه مؤلف در برخی از نوشتجات خود تصریح فرموده، آیت اللّه بروجردی این کتاب را دیده و آن را تأیید و اجازه فرموده است.نکتۀ دیگری که بر اهمیت این کتاب می افزاید این است که درس خارج اصول آیت اللّه بروجردی در حوزۀ علمیّۀ قم تا مقدمات بحث برائت بیشتر ادامه پیدا نکرده و این کتاب که در دوره های درس خارج اصول ایشان در بروجرد نگاشته شده تنها منبع برای دستیابی به دیدگاه های اصولی ایشان در اصول عملیّه به شمار می آید. این کتاب، در حوزه های علمیّۀ قم و بروجرد از استقبال و توجه فراوانی برخوردار گردیده و بسیاری از علمای بزرگ حوزه در درسهای خارج اصول خود، برای دستیابی به دیدگاه های اصولی آیت اللّه بروجردی به آن مراجعه می کنند.
شیوۀ نگارش
...

پیشنهاد کاربران

بپرس