قارنه

قارنه، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان جرقویه در استان اصفهان ایران است.
قارنه روستایی تاریخی است که در ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر اصفهان واقع در پناهگاه حیات وحش پارک ملی کلاه قاضی قرار دارد. این روستا در بخش مرکزی شهرستان جرقویه واقع شده است. قدمت این روستا به حدود ۳۵۰۰تا ۷۰۰۰ سال تقریب زده می شود. [ ۱] کنار این روستا و سمت کوه قارنه قبرستانی وجود دارد. به دلیل قرار گرفتن کوه قارنه در غرب روستا آب و هوای این روستا خنک تر و مرطوب تر از روستاهای مجاور خود می باشد. آخرین روستای براآن جنوبی و دروازه ورودی منطقه جرقویه است . در کنار روستا کوه قارنه قرار گرفته که بلندترین کوه منطقه و جزوی از رشته کوههای کلاه قاضی می باشد . نقل است که در دوران باستان ، یکی از لنگرگاه های دریای بزرگ میانی ایران بوده است . قارنه دارای چندین قنات معروف بوده و مزارع پرباری داشته است. عمده محصولات آن پنبه ، شبدر ، چغندر ، گندم و جو بوده است.
با خشک شدن دریای مرکزی ایران، این منطقه که سرزمینی آباد و خرم بوده و از نشانه های آن در روزگار کنونی وجود جنگل های قیچ و تاغ و گز و درختان بادام و انجیر و پسته کوهی است؛ از پوشش گیاهی تهی شده و در زمان ساسانی به گرکویه ( کوه لخت ) معروف می شود. این منطقه از جمله مناطق ساحلی دریای مرکزی ایران است که یازده هزار سال قبل خشک شده است. [ ۲] ابزارهای مفرغی که در کنار غارهای این منطقه یافت شده حکایت از دوران غارنشینی دارد. [ ۳] روستای قارنه به دست قارن پسر کاوه آهنگر بنا شده است. [ ۴] اگرچه هنوز دربارهٔ پیشینهٔ تاریخی این روستا پژوهشی منسجم و دقیق صورت نگرفته است، اما با توجه به گورستان کهنسال قرار گرفته در مجاورت آتشکده ای که بر فراز کوه است و برخی از دیگر شواهد معماری و باستان شناسی، قدمت اش را می توان بین دو تا پنج هزار سال قبل از اسلام برآورد کرد.
در سال های اخیر اقدامات مرمتی بر دیوارها و نماهای ظاهری روستا انجام شده و قرار است به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری مورد توجه قرار گیرد .
روستای قارنه به عنوان یک روستای خان نشین، چند سرای اربابی دارد. در اطراف بافت کلی روستا نیز دیواره ای بلند و چند برج از خشت و گل هستند و در بعضی قسمت ها شواهدی از لاشه چینی های سنگین به چشم می خورد. این قلعه روستا چند خانهٔ اربابی با تزیینات بسیار پرکار نقاشی دیواری، تزیینات مقرنس، کاشی کاری هفت رنگ، گچ بری، آیینه کاری و نماسازی های آجری دارد. هم چنین دارای چهار حیاط و هشتی های مرتبط با آن است و هر حیاط به جز فضای سبز، دارای چاه های آب، حوض و فواره است. هستهٔ مرکزی روستا که چند عمارت خان نشین، منازل روستایی و رعیتی، کوچه ها، گذرها، ساباط های متعدد، مسجدی شبستانی و بدون تزئین و حمامی کوچک اما کامل و خوش ترکیب و حسینیه ای که توسط بارویی بلند و برج هایی چهار گوش و سه طبقه احاطه شده، این گمان را به باوری دلنشین تبدیل می کند که این روستا در صورت رسیدگی، آینده ای زیباتر از گذشته اش را می تواند در پیش داشته باشد. برج و باروی روستا از جنس خشت و گل و پوشش کاهگل است و در بخش هایی از پی ها از لاچینی سنگی برای استحکام بیشتر آن استفاده شده است، دیواره کنگره دار قلعه در بخش خان نشین مرتفع تر از منازل روستایی همجوار است و این ایده را به ذهن متبادر می کند که توجه بیشتری از نظر امنیت در برابر هجوم راهزنان و سارقان به آن می شده است، حتا در ساخت دیواره و برای سبک سازی کاهش بار در بالادست از تکنیک های کمیاب و هنرمندانه ای در کار با خشت و گل استفاده شده است. آب انبار بزرگ این روستا که بیشتر شبیه یک دریاچهٔ فصلی است در زمان قدیم در طول سال پر آب بوده است، آبی که از طریق سیلاب ها و قنات ها تأمین می شده است. در هر حیاط به جز فضای سبزی که حالا دیگر تقریباً خشک شده اند، دارای چاه های آب، دستک، حوض و فواره است. همچنین در گوشه کنار و بر حسب نیاز طویله، مطبخ، اتاق های مهمان ( گوشواره ) و حتا مخفیگاه هایی برای درامان ماندن در برابر راهزنان در گذشته به چشم می خورد. با وجود آنکه زمان احداثش به دو تا پنج هزار سال قبل از اسلام باز می گردد، به آن موزهٔ معماری - روستایی کویری ایران می گویند، آن قدر که خشت و گل و کاهگل اش را در ساخت ابنیه اش، با ظرافت و زیبائی به کار برده اند. آثار ساسانی روستا  : بقایای قلعه ، خندق بزرگ دریاچه ای ، بنایی به نام دژکوه ، قنات های کهن