غزوه ذات الرقاع

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] این غزوه، بدون درگیری پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم)، در سال پنجم و در چهل و هفتمین ماه هجرت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) اتفاق افتاد. که در ماه محرم و به مدت پانزده روز به طول انجامید.
«ذات الرقاع» از غزوات (جنگ های که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) خود فرماندهی را بر عهده داشت.) بدون درگیری پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم)، در سال پنجم و در چهل و هفتمین ماه هجرت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) اتفاق افتاد. این غزوه در ماه محرم و به مدت پانزده روز به طول انجامید. غزوه ذات الرقاع از آن جهت ذات الرقاع نام گرفته که در کنار کوهی با قله های سیاه، سفید و قرمز اتفاق افتاد.
علت وقوع غزوه
بعد از آن که به پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) خبر رسید، گروه هایی از «اَنمار» و «ثَعلبه» علیه مسلمانان تجمع کرده اند، با ۴۰۰ یا ۷۰۰ نفر به سوی وادی آنان با نام «شقره» حرکت کردند. دو گروه در ذات الرقاع به هم رسیدند؛ اما جنگی در نگرفت و دشمنان به سوی کوه ها فرار کردند.
اولین نماز خوف
در این غزوه از آنجا که در شروع جریان، ترس به لشگریان اسلام غلبه کرده بود، برای اولین بار نماز خوف بر پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) نازل شد و مسلمانان در دو گروه به امامت رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) نماز را اقامه کردند. گفته شده در طول غیبت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم)، "عثمان بن عفان" جانشین ایشان در مدینه بوده است. سرانجام پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) پنج روز از ماه محرم مانده، به مدینه بازگشتند.

[ویکی اهل البیت] این غزوه در سال چهارم یا پنجم هجری به وقوع پیوسته است. و هدف از آن خفه کردن جنب و جوش هائی بود که از دو تیره " بنی محارب" و "بنی ثعلبه" ، از غطفان بر ضد اسلام در حال انجام گرفتن بود.
رقاع جمع رقعه به معنای قطعه و تکه است، و در این که چرا این غزوه به این نام موسوم گردید وجوهی گفته اند.
این جنگ را غزوة الاعاجیب هم نامیده اند. چه کارهای عجیب و غریبی در این غزوه اتّفاق افتاد. از دیگر نام های این جنگ، «غزوه بنی ثعلبه»، «غزوه محارب» و «غزوه بنی انمار» است.
گروهی آن را در سال چهارم هجری، پس از غزوه بنی نضیر در ماه ربیع الاوّل می دانند و برخی دیگر در ماه جمادی الاوّل. بر حسب قول سوم، دو ماه و بیست روز پس از غزوه بنی نضیر به وقوع پیوسته است. قیروانی می گوید: پیامبر (ص) پنجم جمادی الاوّل از مدینه بیرون رفت و روز چهارشنبه، هشت روز مانده از این ماه بازگشت. برخی آن را در ماه محرم می دانند. برخی نیز آن را پس از جنگ بدر صغری می دانند. برخی نیز عقیده دارند که این غزوه در سال پنجم هجری بوده است. شماری دیگر را نظر بر آن است که ذات الرقاع پس از فتح خیبر در سال هفتم روی داده است. این عقیده بخاری است.
مردی برای فروش کالایش به مدینه آمده بود گفت: از نجد می آید و دیده است که کسانی در حال فراهم کردن نیرو برای جنگ با شما هستند. این افراد از قبایل بنی محارب و بنی ثعلب (هر دو از غَطَفان) بودند. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم همراه چهار صد- و به قولی هفتصد یا هشتصد نفر عازم ناحیه مورد نظر شد تا به وادی شقره رسید. یک روز آنجا توقّف کرد و گروه هایی از مسلمانان را برای کسب خبر اعزام فرمود. همه آن ها شبانگاه بازگشتند و گفتند به کسی برخورد نکرده اند، امّا آثار پاهایی دیده اند که تازه بوده است. پیامبر (ص) همراه اصحاب حرکت کرد تا به سرزمین و جایگاه اصلی دشمن رسید، ولی دیدند که در آنجا هم هیچ کس نیست. اعراب که سپاه پیامبر (ص) را دیدند، پشت به مسلمانان کردند و از برخورد با آنان ترسیدند. آنان به قلّه کوه ها گریخته و در آنجا سنگر گرفتند. شماری نیز در داخل دره ها موضع گرفتند و احدی جز زنان باقی نماندند. پیغمبر (ص) آهنگ مدینه کرد و جعال بن سراقه را از پیش فرستاد تا خبر سلامتی آنان را به مردم برساند.
اختلاف هست در این که نماز خوف در کدام جنگ خوانده شد طبرسی در اعلام الوری و بعضی دیگر آن در جنگ بنی لحیان گفته اند، ولی دیگران در غزوه ذات الرقاع می دانند.
ابن اثیر نقل می کند: رسول خدا صلی الله علیه و آله بعد از جریان بنی نضیر ماه ربیع الاول و ربیع الثانی را در مدینه ماند و بعد به جنگ ذات الرقاع رفت و در آن صلوة خوف نازل شد.
در کافی از امام صادق علیه السلام نقل شده: رسول خدا صلی الله علیه و آله در ذات الرقاع با اصحابش صلوة خوف خواندند، اصحاب را دو گروه کردند گروه اول روبروی دشمن ایستادند و گروه دیگر به آن حضرت اقتدا کردند رکعت اول که خوانده شد، حضرت در حال قیام ایستاد، اقتدا کنندگان، رکعت دیگر را خود خواندند، بعد فی الفور در مقابل دشمن ایستادند، گروه دیگر آمده و اقتدا کردند، حضرت رکعت دوم را با آن ها خواند و سلام داد و آن ها رکعت دوم را خود خواندند.

پیشنهاد کاربران

بپرس