عراق

[ویکی فقه] عراق یکی از کشورهای مهم و اسلامی خاور میانه و دارای ذخایر مهم نفتی و پیشینه تاریخی غنی است.
کشور کنونی عراق تا قبل از جنگ جهانی اول بخشی از امپراتوری عثمانی محسوب می شد. با آغاز جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراتوری عثمانی، سرزمین کنونی عراق تحت اشغال انگلستان درآمد و با تصویب جامعه ملل، عراق تحت قیومت انگلستان قرار گرفت. زمانی که عراق به استقلال رسید رژیم پادشاهی اداره امور این کشور را بر عهده گرفت. در سال ، کودتای عبدالکریم قاسم به رژیم پادشاهی در این کشور پایان داد و شروع جمهوری در عراق آغاز شد. در سال با کودتایی دیگر عبدالسلام عارف و سپس عبدالرحمان عارف به قدرت رسیدند. سرانجام با کودتای حزب بعث ، سران بعثی کنترل این کشور را در دست گرفتند.اشغال عراق توسط آمریکا در ماه مارس، به فروپاشی رژیم بعث انجامید. در ماه ژوئن، دولت موقت اداره امور عراق را به دست گرفت و با برگزاری انتخابات و تشکیل مجمع ملی انتقالی در ژانویه، دولت انتقالی عراق شکل گرفت. این دولت با تدوین پیش نویس قانون اساسی آن را در اکتبر به همه پرسی گذاشت و قانون اساسی به تصویب مردم رسید. با برگزاری انتخابات، اعضای مجلس نمایندگان با عضو از سوی مردم عراق انتخاب شدند و سپس اولین دولت دایمی عراق به نخست وزیری نوری المالکی شیعی مذهب آغاز به کار کرد.
موقعیت جغرافیایی
عراق کشوری است که در مرکز خاورمیانه و ساحل غربی خلیج فارس قرار دارد. کل مساحت عراق / کیلومتر مربع است که/ کیلومتر مربع آن را خشکی و/ کیلومتر مربع آن را آب های داخلی تشکیل می دهد. عراق دارای/ کیلومتر مرز خشکی است که/ کیلومتر آن با ایران ، کیلومتر با اردن ، کیلومتر با کویت ، کیلومتر با عربستان سعودی، کیلومتر با سوریه و کیلومتر آن با ترکیه است. علاوه بر این عراق دارای کیلومتر مرز آبی در حاشیه خلیج فارس است.
جمعیت
براساس آخرین آمار مربوط به جولای، جمعیت عراق// نفر است. از این میزان/ درصد زیر سال،/ درصد بین تا سال و درصد نیز بالای سال هستند. نرخ رشد جمعیت در این کشور در حال حاضر/ درصد و نرخ مرگ و میر/ مورد در هر هزار نفر جمعیت می باشد. با وجود این آمارهای دیگری نیز وجود دارد که نرخ مرگ و میر در عراق را به دلیل شرایطی جنگی تا/ مورد در هزار نفر نیز ذکر می کند. امید به زندگی در عراق نیز/ سال است. از جمعیت عراق بین تا درصد عرب، تا درصد کرد و درصد بقیه را ترکمن ها، آشوری ها، یزیدی ها و سایر اقلیت های قومی تشکیل می دهند. از نظر ترکیب مذهبی نیز درصد جمعیت عراق را مسلمانان تشکیل می دهند که بین تا درصد آن شیعه و تا درصد سنی مذهب هستند. درصد باقی مانده را نیز مسیحیان و سایر فرقه های مذهبی تشکیل می دهند.
ساختار اجتماعی فرهنگی
...

[ویکی شیعه] عراق با نام رسمی جمهوری عراق از کشورهای خاورمیانه و جنوب غرب آسیا است. بیشتر مردم این کشور شیعه اند و غالباً در مناطق جنوبی و مرکزی سکونت دارند. اهمیت عراق نزد شیعیان، بیش از هر چیز، به مرقد ۶ تن از ائمه شیعه در شهرهای نجف، کربلا، کاظمین و سامرا و نیز وجود مکان هایی مثل مسجد کوفه و مسجد سهله و سرداب غیبت است. وجود مرجعیت دینی و حوزه علمیه نجف نیز بر اهمیت عراق افزوده است.
وقایع مهم تاریخی، همچون جنگ جمل، صفین، نهروان، واقعه کربلا و قیام مختار در عراق به وقوع پیوست. سابقۀ تشیع در عراق به زمان امام علی(ع) برمی گردد. در این دوره تشیع در عراق گسترش یافت و از آنجا به دیگر مناطق از جمله ایران منتقل شد. هر چند در دولت های شیعی عراق همچون حمدانیان،آل بویه و صفویه شیعیان، کم و بیش در حکومت نقش داشتند، اما با تأسیس دولت عثمانی شیعیان از صحنه سیاسی حکومت عراق طرد شدند. در زمان اشغال عراق به دست انگلیسی ها شیعیان نقش فعالتری یافتند و علمای بسیاری از جمله محمد تقی شیرازی فتوای جهاد علیه انگیسی ها را صادر کردند. در همین دوره بود که حزب الدعوه از مهمترین احزاب شیعی عراق، فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد.
با روی کار آمدن حزب بعث، سیاست طرد شیعیان شدّت بیشتری گرفت؛ پس از حمله عراق به کویت شیعیان قیام خودجوشی علیه حکومت (حزب بعث) انجام دادند که به انتفاضۀ شعبانیه معروف شد. در پی این قیام سرکوب شیعیان از سوی نظام حاکم آغاز شد و علاوه بر قتل عام شیعیان، بسیاری از رهبران شیعه زندانی، تبعید و یا کشته شدند.

[ویکی اهل البیت] عراق یکی از کشورهای خاورمیانه است و از شرق با ایران، از شمال با ترکیه، از شمال غرب و غرب با سوریه، از جنوب با عربستان سعودی و از جنوب شرق با کویت همسایه است.
بنادر ام القصر و فاو در همین ناحیه در کنار خلیج فارس قرار دارند. مساحت این کشور 438317 کیلومتر مربع است و قسمت های کوهستانی آن در شمال و شمال شرقی و غرب آن گسترده شده.
در کتاب های «سرزمین خلافت های شرقی» و «الموسوعه» چنین آمده است: بین النهرین به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می شود که اعراب، قسمت شمالی را جزیره و قسمت جنوبی را عراق نامیده اند. بیشتر این سرزمین را بیابان ها یا جلگه های حاصلخیز اطراف رودهای دجله و فرات تشکیل داده است.
از حدود 4500 سال پیش اقوام گوناگونی بر این سرزمین حکومت کرده اند و می توان گفت: کهن ترین تمدن جهان در بین النهرین در عراق پدید آمده است.
اسکندر مقدونی در سال 33 قبل از میلاد، این سرزمین را تصرف کرد. عراق در سال 302 میلادی تحت سیطره ساسانیان درآمد و مدت ها یکی از ایالات ایران بود.
تیسفون، پایتخت ساسانیان و شش شهر مهم دیگر که مجموعا مدائن نامیده می شوند و نیز کاخ ساسانیان که ایوان کسری نام دارد و امروز جز خرابه ای از آن باقی نیست در عراق امروزی قرار دارند. پس از ظهور اسلام و آغاز فتوحات، تصرف این سرزمین، اولین فتح بزرگ مسلمانان بود.
امام علی علیه السلام در دوران خلافت خود، پایتخت حکومت اسلامی را از مدینه به کوفه که در عراق است منتقل فرمود. بعدها وقتی خلافت از امویان به عباسیان رسید اوضاع اقتضا کرد که پایتخت جدیدی انتخاب شود. از این جهت، منصور دوانیقی شهر بغداد را در حاشیه رود دجله بنا نهاد.
بعد از مدتی این پایتخت رونق یافت و مرکز خلافت عباسیان شد و از آن پس تاکنون همیشه پایتخت بوده است.

دجله در نزدیکی موصل
موقعیت. جمهوری عراق در آسیای غربی قرار دارد. از شمال به ترکیه، از شرق به ایران، از جنوب به خلیج فارس و کویت و عربستان سعودی، و از غرب به اردن و سوریه محدود می شود. مساحت این کشور ۴۳۴,۱۳۰ کیلومتر مربع و پایتخت آن شهر بغداد است.سیمای طبیعی. کشور عراق از دو منطقۀ جغرافیایی متمایز تشکیل شده است. نواحی شمالی آن، که تا مرزهای ترکیه و ایران گسترده است، کوهستانی و به الجزیره موسوم است. بلندترین نقطۀ کشور، کوه حاجی ابراهیم، با بلندی ۳,۶۰۷ متر در مرز ایران قرار دارد. نواحی جنوبی را جلگۀ پهناوری فراگرفته که از آبرُفت رودخانه های دجله و فرات پدید آمده است. بر ارتفاع جلگۀ مزبور رو به غرب رفته رفته افزوده شده و در نهایت به صحرای سوریه ختم می شود و در جنوب برعکس رو به کاستی می رود و به ساحل شمالی خلیج فارس منتهی می گردد. بخش هایی از نواحی جنوبی این جلگه را باتلاق ها و مرداب های وسیع فراگرفته و نخلستان های پهناوری در گوشه و کنار آن دیده می شود. کشور عراق که بخش عمدۀ جلگۀ باستانی بین النهرین را شامل می شود، با دو رود بزرگ دجله و فرات و ریزابه های متعددی چون زاب بزرگ، زاب کوچک، و دیاله که عمدتاً از کوهستان های غربی ایران سرچشمه می گیرند مشروب می شود. رودخانه های دجله و فرات که از خاک ترکیه سرچشمه می گیرند، رو به جنوب، به سوی جلگۀ پهناور بین النهرین، روان می شوند و در ۱۶۰کیلومتری شمال خلیج فارس به هم می پیوندند و رودخانۀ عظیم اروندرود (شط العرب) را تشکیل می دهند. این رودخانه در مسیر خود بخشی از خط مرزی ایران را پدید می آورد و پس از عبور از شهر های بصره، خرمشهر، و آبادان در محلی به نام فاو به خلیج فارس می ریزد. کشور عراق به هجده فرمانداری یا استان تقسیم شده است و شهرهای مهم آن عبارت اند از موصل، کرکوک، سلیمانیه، سامره، اربیل، نجف، کربلا، ناصریه، حلّه، و بصره. اقلیم عراق قاره ای است. تابستان ها در منطقۀ جنوبی بسیار گرم و طولانی و شرجی و در منطقۀ شمالی نسبتاً خنک و مطلوب است. زمستان ها در نواحی جنوبی معتدل و شرجی و در نواحی شمالی سرد و سخت است و ارتفاعات آن اکثراً از برف پوشیده می شود. میانگین دمای شهر موصل، در شمال، در دی ماه ۷ درجۀ سانتی گراد و در تیرماه ۳۲ درجۀ سانتی گراد است. میانگین دمای شهر بغداد در دی ماه ۱۰ درجۀ سانتی گراد، در تیرماه ۳۵ درجۀ سانتی گراد است و گاه به ۵۱ درجۀ سانتی گراد هم می رسد. فصل بارندگی کوهستان های شمالی از مهر تا اردیبهشت به درازا می کشد و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۳۰۵ تا ۵۵۹ میلی متر است. بارندگی نواحی جنوبی و نزدیک خلیج فارس اندک است و از ۱۵۰ میلی متر بیشتر نمی شود. بارندگی در نواحی غربی، که به صحرای سوریه منتهی می شود، بسیار ناچیز و حتی صفر است. پوشش گیاهی نواحی شمالی و شرقی از نوع گیاهان استپی است و ارتفاعات آن از جنگل های تُنُک پوشیده شده است. نواحی جنوبی نیز اکثراً از گیاهانی مستور است که در برابر دمای زیاد و شوری خاک مقاوم اند. برخی از جانورانی که در عراق زندگی می کنند عبارت اند از پلنگ، آهو، بزکوهی، اسب وحشی، کفتار، گرگ، شغال، گراز، خرگوش و پرندگانی چون عقاب، کرکس، زاغ، جغد، مرغابی و خزندگانی مانند مار و بزمجه.
اقتصاد. جنگ های مکرر و طولانی و تحریم سال های قبل از سقوط صدام حسین، اقتصاد عراق را فلج کرده است. حدود یک سوم از مردم عراق به کشاورزی اشتغال دارند و حدود یک سوم از اراضی کشاورزی به طریق آبی مشروب می شود و سبزیجات و غلات عمده ترین محصولات کشاورزی این کشور به شمار می آیند. زمین های قابل کشت در حوضۀ رودهای دجله و فرات و در دره های شمالی و شمال شرقی این کشور قرار دارند و حدود یک سوم از اراضی عراق را چراگاه های طبیعی تشکیل داده است. صید ماهی در آب های داخلی صورت می گیرد و به مصرف داخلی می رسد. علاوه بر نفت، عمده ترین کانی عراق، انواع فسفات که در تولید کود به کار می رود نیز قسمتی از منابع زیرزمینی این کشور به حساب می آید. میزان تولید نیروی الکتریسیتۀ عراق به حدود۲.۸۴ میلیارد کیلووات ساعت می رسد. این نیرو عمدتاً به شیوۀ برقابی تهیه می شود. ذخایر نفتی عراق ۱۱۲.۵میلیارد بشکه است و بعد از عربستان سعودی دومین تولیدکنندۀ نفت در جهان است. ذخیرۀ گاز آن نیز به ۳,۱۰۰میلیارد متر مکعب می رسد. مساحت اراضی قابل کشت عراق۵.۲میلیون هکتار است و علاوه بر سبزیجات و غلات، خرما، صیفی جات، سیب زمینی، مرکبات، و انگور از محصولات کشاورزی آن محسوب می شود. مساحت جنگل های عراق ۸۳هزار هکتار (یا۰.۲ درصد از مساحت کشور) است و تولید چوب آن سالانه به ۱۷۷هزار متر مکعب می رسد. تولید و پالایش نفت، سیمان، دخانیات، مصالح ساختمانی، مواد شیمیایی و غذایی، مصنوعات فلزی ازجمله فعالیت های صنعتی عراق به شمار می آید.
حکومت و سیاست. براساس قانون اساسی ۱۹۹۰، نوع حکومت عراق جمهوری دموکراتیک توده ای بود و صدام حسین از ۱۹۷۹ تا ۲۰۰۳ سمت ریاست جمهوری کشور را برعهده داشت. نهاد قانون گذاری این کشور ظاهراً برعهدۀ مجلس شورای ملی بود، که از ۲۲۰ نفر نمایندۀ منتخب مردم تشکیل می شد. سرنگونی رژیم صدام حسین در ۲۰۰۳، نظام حکومتی این کشور را بر هم زد. در ۲۰۰۴ قانون اساسی جدید عراق به تصویب مردم رسید و در ژانویه ۲۰۰۵ مجلس ملی عراق با ۲۷۵ نماینده منتخب مردم تشکیل شد. جلال طالبانی به سمت رئیس جمهور و ابراهیم جعفری و پس از وی نوری المالکی نخست وزیری کشور را برعهده گرفتند.
مردم و تاریخ. جمعیت عراق حدود ۳۱,۶۷۲,۰۰۰ نفر (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن۷۳ نفر در کیلومتر مربع است. رشد سالانۀ جمعیت این کشور۲.۸ درصد است و حدود ۷۷ درصد از مردم آن را عرب های شیعه و سنی تشکیل می دهند. دین رسمی این کشور اسلام است؛ حدود ۷۶ درصد از جمعیت آن در شهرها زندگی می کنند و زبان رسمی آنان عربی است. سرزمین بین النهرین، که میان دو رود بزرگ آسیای غربی یعنی دجله و فرات جا دارد، مهد تمدن های باستانی است. به سبب زمین حاصل خیز و آب فراوانِ این منطقه، دولت شهرهای متعددی در ۳۴۵۰ سال پیش از میلاد در آن جا ایجاد شد. سومری ها و اکدی ها و پس از آن بابلی ها و آشوری ها تا ۶۱۲پ م بر این سرزمین حکومت کردند و دولت های قدرتمندی را به وجود آوردند. در این سال شمال عراق که در دست آشوری ها بود به تصرف مادها درآمد و در ۵۳۸پ م سراسر خاک عراق به امپراتوری ایران پیوست. در ۳۳۱پ م اسکندر مقدونی و سلوکیان آن را تصرف کردند و پس از سلوکیان در قرن دوم پ م اشکانیان بر آن جا تسلط یافتند و پایتخت خود تیسفون یا مدائن را بنا نهادند و به دنبال آن ها ساسانیان بر آن حکمروایی کردند. در میانه های قرن ۷م اعراب مسلمان آن را فتح کردند و در قرن ۸م/۲ق با تأسیس خلافت عباسی شهر بغداد مرکز فرهنگی و اقتصادی و سیاسی جهان اسلام شد. مغولان در ۱۲۵۸م/۶۵۶ق به عراق حمله ور شدند و بیشتر آثار تاریخی و فرهنگی این سرزمین را نابود کردند. سرزمین مزبور در قرن ۱۷م/۱۱ق به دست ترکان عثمانی افتاد و به میدان زد و خورد ایران و عثمانی تبدیل شد. پس از جنگ جهانی اول و سقوط امپراتوری عثمانی، انگلیسی ها کشور جدید عراق را تأسیس کردند و دولتی سلطنتی بر آن گماردند. با کودتای ۱۹۵۸، به رهبری ژنرال عبدالکریم قاسم، نظام سلطنتی عراق ساقط شد و پس از آن دولت های کودتایی یکی پس از دیگری بر سر کار آمدند و حزب بعث در ۱۹۷۹ ادارۀ این کشور را در دست گرفت و صدام حسین، پس از احمد حسن البکر، رئیس جمهور دولت عراق شد. عراق در ۱۹۸۰، به بهانۀ اختلافات مرزی به ایران حمله کرد و به امید پیروزی سریع، که به گمان آنان حاصل فلج شدن قدرت نظامی ایران بعد از انقلاب اسلامی بود، در داخل خاک ایران به پیشروی پرداخت، ولی برخلاف انتظار با مقاومت سرسختانۀ ایران روبه رو شد و پس از هشت سال جنگ و تحمل تلفات جانی و لطمه های مالی بسیار، با ایران صلح کرد و به خاک خود عقب نشینی نمود. صدام حسین در ۱۹۹۰ به کویت حمله کرد و میدان های نفتی این کشور را به آتش کشید. بی توجهی او به هشدارهای سازمان ملل متحد، موجب شد تا نیروهای بین المللی به سرپرستی دولت امریکا با این کشور به جنگ بپردازند و ارتش عراق را به تخلیۀ کویت وادار سازند. در این جنگ نیروهای نظامی عراق به شدت سرکوب شدند و در مقابل صدام حسین که از سوی کرد های شمال و شیعیان جنوب احساس خطر می کرد، به کشتار وسیع آنان پرداخت. سازمان ملل متحد نیز متقابلاً عراق را تحریم اقتصادی کرد و برای حفاظت جان کردها و شیعیان منطقۀ ممنوعۀ پروازی تعیین نمود. دولت امریکا در ۲۰۰۳ به بهانۀ جلوگیری از دستیابی صدام حسین به سلاح های شیمیایی و اتمی و مرگبار و نیز سرکوب تروریسم، به اتفاق دولت انگلستان، بدون توجه به هشدارهای سازمان ملل متحد و با وجود همکاری نکردن بسیاری از کشورها، به عراق حمله کرد و دولت صدام حسین را برانداخت و دولتی موقت برای ادارۀ این کشور تعیین کرد. با وجود این که دولت منتخب مردم برسر کار آمده است، امریکا هم چنان خاک عراق را در اشغال نظامی خود نگاه داشته (۲۰۱۰) است.