[ویکی فقه] عجایب المخلوقات (کتاب). «عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات»، کتابی است به زبان فارسی در موضوع جهانشناسی.
این کتاب در نیمه ی دوم قرن ششم هجری تالیف شده است. مؤلف، این کتاب را از آن جهت فراهم آورده است تا دیگران را بی آن که در اطراف و اکناف عالم بگردند، از عجایب جهان و غرایب زمان بی آگاه اند. هدف دیگر مولف از نگارش این کتاب اهداء آن به ابوطالب طغرل بن ارسلان بن طغرل بوده است. نامبرده یکی از سلاجقه عراق است که از سال ۵۵۶ تا ۵۷۳ ه. ق. سلطنت داشته است. بنابراین، کتاب نامبرده باید در یکی از سال های میان این دو تاریخ نوشته شده باشد. محتمل است که تاریخ شروع تالیف پیش از سال ۵۵۶ ق. که نخستین سال سلطنت طغرل بن ارسلان است، بوده باشد. نکات کوچکی در کتاب وجود دارد که کم و بیش راهبر به سنوات تالیف کتاب است؛ اما با استناد به هیچ یک نمی توان به دقت سال تالیف آن را روشن کرد. کراچکوفسکی در «تاریخ نوشته های جغرافیایی در جهان اسلامی» تالیف کتاب را با توجه به تاریخ مذکور به وسیله مولف، حدود سال ۱۱۸۰ م. می داند و تاریخی را حاجی خلیفه از آن یاد می کند؛ یعنی سال ۱۱۶۰ م. ۵۵۵ ق. خطای محض می داند.
ساختار کتاب
کتاب، مشتمل بر توضیحی از ناشر، مقدمه مصحح، مقدمه مولف و ده رکن و هر رکن مشتمل بر ابوابی است.
گزارش محتوا
این کتاب نخستین کتاب درباره جهان شناسی است و تا حدی متاثر از اثر هم دوران خود که در مغرب پدید آمده می باشد. این کتاب متعلق به غرناطی است؛ اما کتاب طوسی سنگین تر از آن است و مطالب آن از غرناطی بیشتر است. در تقسیمات دهگانه ی کتاب، مطالبی درباره ی موضوعات زیر آمده است: افلاک ، ستارگان، صاعقه ، شهاب ، رعد و برق ، قوس و قزح ، بادها، دریاها و آب ها، کوه ها، مساجد، کنیسه ها، زلزله ها، گیاهان، دخمه های سلاطین، گنج ها، خلقت آدمی، عقل و روح ، عادیان ، ترکان، هندوان، کاهنان، معجزات و کرامات ، علم طب ، خواص غذاها، قضا و قدر ، جنیان و شیاطین ، غولان ، نسناس ، مرغان، بهایم، جانوران دریایی، سباع، حشرات، مارها و افاعی. انشای کتاب در رتبه ی اول منشآت فارسی، و حکایات و داستان های آن بسیار جالب و سرگرم کننده است.
← عناوین ارکان کتاب
...
این کتاب در نیمه ی دوم قرن ششم هجری تالیف شده است. مؤلف، این کتاب را از آن جهت فراهم آورده است تا دیگران را بی آن که در اطراف و اکناف عالم بگردند، از عجایب جهان و غرایب زمان بی آگاه اند. هدف دیگر مولف از نگارش این کتاب اهداء آن به ابوطالب طغرل بن ارسلان بن طغرل بوده است. نامبرده یکی از سلاجقه عراق است که از سال ۵۵۶ تا ۵۷۳ ه. ق. سلطنت داشته است. بنابراین، کتاب نامبرده باید در یکی از سال های میان این دو تاریخ نوشته شده باشد. محتمل است که تاریخ شروع تالیف پیش از سال ۵۵۶ ق. که نخستین سال سلطنت طغرل بن ارسلان است، بوده باشد. نکات کوچکی در کتاب وجود دارد که کم و بیش راهبر به سنوات تالیف کتاب است؛ اما با استناد به هیچ یک نمی توان به دقت سال تالیف آن را روشن کرد. کراچکوفسکی در «تاریخ نوشته های جغرافیایی در جهان اسلامی» تالیف کتاب را با توجه به تاریخ مذکور به وسیله مولف، حدود سال ۱۱۸۰ م. می داند و تاریخی را حاجی خلیفه از آن یاد می کند؛ یعنی سال ۱۱۶۰ م. ۵۵۵ ق. خطای محض می داند.
ساختار کتاب
کتاب، مشتمل بر توضیحی از ناشر، مقدمه مصحح، مقدمه مولف و ده رکن و هر رکن مشتمل بر ابوابی است.
گزارش محتوا
این کتاب نخستین کتاب درباره جهان شناسی است و تا حدی متاثر از اثر هم دوران خود که در مغرب پدید آمده می باشد. این کتاب متعلق به غرناطی است؛ اما کتاب طوسی سنگین تر از آن است و مطالب آن از غرناطی بیشتر است. در تقسیمات دهگانه ی کتاب، مطالبی درباره ی موضوعات زیر آمده است: افلاک ، ستارگان، صاعقه ، شهاب ، رعد و برق ، قوس و قزح ، بادها، دریاها و آب ها، کوه ها، مساجد، کنیسه ها، زلزله ها، گیاهان، دخمه های سلاطین، گنج ها، خلقت آدمی، عقل و روح ، عادیان ، ترکان، هندوان، کاهنان، معجزات و کرامات ، علم طب ، خواص غذاها، قضا و قدر ، جنیان و شیاطین ، غولان ، نسناس ، مرغان، بهایم، جانوران دریایی، سباع، حشرات، مارها و افاعی. انشای کتاب در رتبه ی اول منشآت فارسی، و حکایات و داستان های آن بسیار جالب و سرگرم کننده است.
← عناوین ارکان کتاب
...
wikifeqh: عجایب_المخلوقات_(کتاب)
