طغیان در قران و حدیث

[ویکی فقه] طغیان در قرآن و حدیث. یکی از مسائل مهم و قابل تامل، در آیات آغازین قرآن کریم مسئلهٔ «طغیان انسان» است؛ مسئله ای که اهمیت و ضرورت آن را می توان، در اولویت طرح مسئلهٔ طغیان در آغاز وحی، نخستین ماموریت حضرت موسی (علیه السلام) برای درمان طغیان فرعون و عقوبت سخت طاغیان به خوبی مشاهده کرد.قرآن کریم با پرداختن به ابعاد مختلف این مسئله، اعم از علل و عوامل پدیداری، علائم، نشان ها و راه های برون رفت و درمان آن، ضمن تاکید بر اهمیت درمان آن، زمینهٔ رشد و کسب مکارم اخلاق را برای هر انسان طالب سعادت، فراهم می سازد؛ احساس بی نیازی (استغنا)، خودبرتر بینی (استکبار)، رفاه زدگی، عدم تزکیه و تهذیب نفس، از جمله مهم ترین عوامل پدیداری طغیان در قرآن کریم معرفی شده اند، که با علائمی چون: بخل، دنیاپرستی، کینه ورزی و دشمنی با یکدیگر و تاثیرپذیری از جریانات انحرافی بروز و ظهور پیدا می کند.آیات نورانی وحی و روایات ارزشمند معصومان (علیهم السّلام) مؤثرترین راه های برون رفت و درمانی طغیان را کسب تقوای الهی، تزکیه و تهذیب نفس، یاد مرگ و توجه به معاد، درک حضور خدا، توجه به خلقت خود و اظهار نیاز به درگاه بی نیاز می دانند که بی تردید با بهره مندی از این روش ها می توان از بروز چالش های جدی رفتاری در اجتماعات انسانی جلوگیری کرد و زمینه را برای شکل گیری جامعهٔ مطلوب دینی و انسانی فراهم ساخت.
یکی از دلایل مهم جامعیت اسلام عزیز، شمول دستورات و تعالیم ارزشمند آن در تمام شئون زندگی فردی، اجتماعی، اخلاقی، تربیتی، اقتصادی، سیاسی و نظامی آن است. این مشخصهٔ محوری، زنده و پویا بودن دین اسلام و برنامه ریزی برای حیات جمعی را نمایان می کند و بر همین مبنا به هر نیازی که نظر گستریم، آموزه های مناسب، تحول زا و حرکت آفرین در تعالیم آسمانی دین اسلام برای پاسخ به آن به چشم می خورد.یکی از مسائل بسیار مهم و قابل توجه که خداوند متعال بر پیامبر عزیز اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) در سوره مبارک علق نازل فرمود، موضوع «طغیان انسان» است. موضوعی که منشا بسیاری از معضلات و نابسامانی های جوامع بشری است؛ شایان ذکر این که طغیان در هر مرتبهٔ آن و در هر طیف و طبقه ای که باشد از نظر اسلام، مذموم بوده و می تواند سبب ناکارآمدی نظام اجتماعی و روابط انسانی شود، اما طغیان در برخی از گروه های اجتماعی عوارض وسیع تری دارد برای نمونه: طغیان شخص حاکم و اطرافیان او، سیاست مداران و احزاب وابسته به جریانات صاحب قدرت خطرات بیشتری به دنبال دارد و عوارض سوء آن طیف وسیعی از اجتماع را آلوده می کند.همان طور که قرآن کریم با اولویت درمان این دسته از طاغیان (قرآن کریم در آیات ۱۷ و ۱۸ سوره نازعات نخستین ماموریت حضرت موسی (علیه السلام) را درمان طغیان فرعون تعیین می فرماید: «اذْهَبْ اِلی فِرْعَوْنَ اِنَّهُ طَغی ٭ فَقُلْ هَلْ لَکَ اِلی اَنْ تَزَکَّی؛
نازعات/سوره۷۹، آیه۱۷-۱۸.
واژهٔ «طغیان»، مصدر از مادهٔ «طغو»، «طَغِیَ»، «به معنای تجاوز از حد متعارف»،
مصطفوی، حسن ، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم ، ج۷، ص۸۲.
بر اساس منابع لغوی و تفسیری معنی اصطلاحی «طغیان» عبارت است از: «تجاوز و سرپیچی انسان از حدود مقرر الهی که ناشی از جهل، غفلت، خودبینی و هوی پرستی اوست.»
عوامل پدیداری طغیان
...