صفت اراده

[ویکی فقه] اراده، صفت ترجیح دهنده یکی از دو طرف فعل و ترک، همراه با علم و شعور است.
اراده، مصدر باب افعال، به معنای خواستن و به چیزی میل و رغبت کردن و از مادّه «رَوْد» به معنای طلب و رفت و آمد در جستوجوی چیزی است.
اراده در فلسفه و کلام
اراده در فلسفه و کلام به صورت های گوناگونی تعریف شده است؛ مانند حالتی که پس از تصوّر منافع و مصالح، برای فاعل حاصل می شود؛ صفتی که صاحبش را به یکی از دو طرف مقدور سوق می دهد؛ صفتی که به واسطه آن، از دو طرفِ ممکن، یک طرف همراه با علم و شعور ترجیح داده می شود؛ علمی که سبب صدور فعل می شود بدون آن که این صدور، از روی کراهت و جبر باشد؛ صفتی که اقتضای صاحبش را بالفعل و تأثیر او را تمام می کند که در حق تعالی، عبارت از علم عنایی یعنی علم به نظام احسن است و در انسان ، غیر از علم به شمار می رود؛ داعی (علم به مصلحت موجود در فعل)؛ اعتقاد منفعت ؛ میلی که در پی اعتقاد منفعت حاصل می شود؛ شوق مؤکّدی که به دنبال ادراک امر ملائم پدید می آید، چه ادراک یقینی باشد و چه ظنّی یا تخیّلی؛ شوق به برطرف کردن نقصی که شخص در وجود خود می بیند. قصدی که به دنبال جزمِ حاصل از ادراک تصوّری و تصدیقی پدید می آید؛ عزم راسخی که پس از مقدّمات فعل، یعنی تصوّر و تصدیق و میل و جزم و عزم پدید می آید. برخی نیز اراده را معنایی منافی با کراهت و اضطرار دانسته اند.
معنای جامع
در معنایی جامع می توان اراده را حالت یا صفتی دانست که پس از تصوّر منفعت یا مصلحت در فاعل حاصل، و موجب ترجیح یکی از دو طرف می شود؛ بنابراین، برخی از تعاریف پیشین نادرست است و برخی نیز تعریف دقیق اراده نیستند؛ بلکه از لوازم آن شمرده می شوند. اراده در انسان، از کیفیّات نفسانیّه (امور وجدانی مانند لذّت و درد )، و شناختن آن برای انسان ها آسان است؛ ولی علم به ماهیّت آن و نیز تعریف دقیق آن مشکل است.
اراده در عرفان
...