شهرهای شیعه نشین ایران

[ویکی فقه] پذیرش تشیع به وسیله ایرانیان ، پیامد عواملی از قبیل سازگاری باورها و اعتقادات ایرانیان با مذهب تشیع، بود. از آنجا که ایرانیان استعداد پذیرش آموزه های شیعی را داشتند، مذهب تشیع به تدریج گسترش یافت و در شهرها و مناطق مختلف در قرون مختلف به رسمیت شناخته شد.
ایرانیان در زمان خلیفه دوم اسلام را پذیرفتند و پس از مدتی گرایش خاصی از آن را (اسلام شیعی) پسندیدند. یعنی ایرانیان روح اسلام و محتوای اسلام را نزد خاندان رسالت یافتند، چراکه فقط خاندان رسالت بودند که پاسخگوی پرسش ها و نیازهای واقعی ایرانیان بودند. پذیرش تشیع به وسیله ایرانیان، پیامد عواملی از قبیل سازگاری باورها و اعتقادات ایرانیان با مذهب تشیع، فعالیت علویان و شیعیان در محدوده جغرافیایی ایرانیان و...بود. از آنجا که ایرانیان استعداد پذیرش آموزه های شیعی را داشتند، مذهب تشیع به تدریج گسترش یافت و در شهرها و مناطق مختلف در قرون مختلف به رسمیت شناخته شد که ما در این جا به شهرها و مناطق شیعه نشین از قرن اول بطور خلاصه می پردازیم.
از قرن اول تا قرن سوم
یکی از شهرهای مهم شیعه ایران در قرن اول شهر قم می باشد که آن را باید نخستین شهر در حوزه ای دانست که به نام ایران شناخته می شود، زیرا پیشینه تشیع آن به ربع آخر قرن اول هجری باز می گردد، درست در حالی که ایران آن زمان هنوز گرفتار کشمکش بین پذیرش اسلام و باقی ماندن بر دین آباء و اجدادی خود بود، قم با سکونت اعراب در آن مشی مذهبی خود را هم برگزید. مهمترین خاندان عرب مقیم قم، طایفه اشعریون بوده اند که شمار آنها به شش هزار تن می رسیده است. در طول تاریخ اعتقاد این طایفه به تشیع و روحیه ضد اموی آنها به ثبت رسیده است. در میان نخستین ساکنان عرب قم شمار زیادی به عنوان صحابی ائمه (علیهم السّلام) در کتب رجالی شیعه، شناسانده شده اند، شاهد مهم بر پیوند مردمان این شهر با امامان، روایات بی شماری است که در فضیلت قم و اهالی آن در کتب حدیث نقل شده است. این روایات، به اندازه ای است که می تواند به راحتی اهمیت این شهر را در نگاه امامان نشان دهد.اهمیت قم به اندازه ای بود که وقتی فاطمه بنت موسی بن جعفر (سلام الله علیها) در سال ۲۰۱ هجری عازم خراسان بود دستور داد که او را به قم برسانند و وقتی وفات کرد در همین شهر دفن گردید و این مقبره مورد زیارت خاص و عام بوده است. تشیع یکپارچه مردمان قم در تمامی ممالک امری شناخته شده بود و دلیل عمده اش این که هیچ شهری در آن زمان وجود نداشت که این چنین به طور کامل بر تشیع امامی باشد.در طول تاریخ بسیاری از علمای مشهور شیعه از این شهر بوده و یا در آن نشو و نمای علمی یافته اند و امروزه یکی از قطب های علمی و مذهبی جهان تشیع همین شهر می باشد.
← منطقه جبل
قرن چهارم در حقیقت قرن گسترش تشیع می باشد. در مناطقی از ایران در این قرن شیعیان گسترش پیدا کردند که به بعضی بصورت خلاصه اشاره می شود:مناطقی چون فارس که در این قرن یکی از مراکز عمده شیعه به حساب آمده است. یکی دیگر از شهرها اصفهان می باشد که با وجود تعصب سرسخت آنها نسبت به معاویه، نسبت به نفوذ تشیع در این شهر در قرن چهارم گزارش هایی شده است.وجود قبر امام رضا (علیه السّلام) از جهات بی شماری موجب گسترش تشیع در خراسان و سیستان در این قرن می باشد. در این قرن گسترش تشیع در شهرهای کرمان و خوزستان هم گزارش شده است. شهرهای کاشان، آوه، ورامین، ساری، سبزوار از شهرهای شیعه نشین در این قرون بوده اند. از این قرن به بعد یعنی در قرن های ششم و هفتم، شهرهای ری و خراسان و قم عمده مناطقی بودند که تشیع در آنها بصورت چشم گیری گسترش و پیشرفت کرده و تشیع اصفهان هم در قرن هفتم چشم گیر بوده است و نهایتاً با روی کار آمدن دولت مقتدر صفوی در قرن نهم مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی در ایران اعلام شد و به تدریج تمام مناطق ایران به این مذهب گرایش پیدا کردند.