[ویکی فقه] زبان شعر و ادبیات همواره احساسی و شورانگیز بوده است و با چاشنی عاطفه برای بیان مطالب مورد نظر شاعر دارای نفوذ و تاثیر بوده است.
اگر منظور شاعر در گفتن شعر بیان مراتب توحید یا ترغیب و تحریص بر مکارم اخلاق از جهاد و عبادت و پاکدامنی یا مدح و ستایش پیامبر و دیگر اولیای خدا باشد، این گونه شعر از آن منعی نشده و حتی خود ائمه اطهار (علیهم السلام) هم از این گونه اشعار سروده اند اما اگر در شعر خیالات و افکار عاری از حقیقت و وصف زنان و ستایش اشخاص ناشایست و افتخارات بیهوده و هجو و تعرض به ناموس دیگران باشد این گونه اشعار مورد پذیرش اسلام و قرآن نیست. هم چنانکه خداوند متعال می فرماید: «والشعراء یتَّبِعُهُمُ الْغاوون» که منظور این دسته از شعرا هستند. اما در ادامه همین آیه آمده است: «الا الذینَ آمنوا» که منظور شعرای اهل ایمان هستند، شعرائی که با اشعارشان دیگران را به صلاح فکر و عمل دعوت می کنند.
شاعران عصر ائمه اطهار
در دوره ائمه اطهار (علیهم السّلام) از هر دو نوع شاعران مذکور وجود داشته اند، عده ای در مسیر ائمه اطهار و عده ای در راه حمایت از امویان یا عباسیان. حضرت آیت الله خامنه ای به نقل از کتاب «العباسیون الاوائل» می نویسد:«ادبیات در دلها اثر می گذاشت و مهر و گرایش مردم را به این یا آن دسته جلب می کرد. شاعران و سخنوران به منزله روزنامه های آن عصر بودند که هر یک جهت گیری سیاسی و ویژه ای را مطرح می ساختند و از آن دفاع می کردند و با زبانی مؤثر و شیوه ای رساء دلائلی بر حقانیت گرایش سیاسی خود اقامه می نمودند و دلائل رقبای خود را مردود می ساختند.» شاعران هواخواه علویان در قصاید خود که غالباً سرشار از نوعی عاطفه شورانگیز ناشی از احساس مظلومیت است، استدلالهای شعرای عباسی را رد می کردند و برای حقانیت ادعای ائمه شیعه (علیهم السّلام) اشعاری ارائه می نمودند. برای نمونه سید حمیری به ماجرای غدیر اشاره می نمود:«مَن کنتُ مولاه و هذا علیٌ مولاه فله یرضو و لم یقنعوا؛ هر کس من مولای اویم پس این علی او را مولاست و مخالفان بدین امر راضی و قانع نگشتند»می توان گفت: شعر و ادب شیعی در دوران ائمه عمدتاً به استدلال و بحث سیاسی و کلامی می پرداخت و از خیالبافی های رایج در مدیحه های فارسی روزگار ما اثری در آن نبود.» بعد از این مقدمه نسبتاً طولانی به ذکر چند تن از شاعران اهل بیت (علیهم السّلام) می پردازیم:
← حسان بن ثابت انصاری
شعرائی که در مدح ائمه اطهار (علیهم السلام) و بیان فضائل ایشان و ظلم و ستم هایی که بر ایشان رفته بود شعر می سرودند همواره مورد توجه و عنایت ائمه بوده اند. آنها با زبانی مؤثر و شیوه ای کار آمد در جهت اهداف سیاسی و فرهنگی ائمه اطهار (علیه السّلام) حرکت می کردند و با اشعار خویش حقانیت ائمه را اثبات می کردند. از جمله این شاعران می توان به حسان بن ثابت، سید حمیری کمیت، دعبل خزاعی و فرزدق اشاره کرد.
اگر منظور شاعر در گفتن شعر بیان مراتب توحید یا ترغیب و تحریص بر مکارم اخلاق از جهاد و عبادت و پاکدامنی یا مدح و ستایش پیامبر و دیگر اولیای خدا باشد، این گونه شعر از آن منعی نشده و حتی خود ائمه اطهار (علیهم السلام) هم از این گونه اشعار سروده اند اما اگر در شعر خیالات و افکار عاری از حقیقت و وصف زنان و ستایش اشخاص ناشایست و افتخارات بیهوده و هجو و تعرض به ناموس دیگران باشد این گونه اشعار مورد پذیرش اسلام و قرآن نیست. هم چنانکه خداوند متعال می فرماید: «والشعراء یتَّبِعُهُمُ الْغاوون» که منظور این دسته از شعرا هستند. اما در ادامه همین آیه آمده است: «الا الذینَ آمنوا» که منظور شعرای اهل ایمان هستند، شعرائی که با اشعارشان دیگران را به صلاح فکر و عمل دعوت می کنند.
شاعران عصر ائمه اطهار
در دوره ائمه اطهار (علیهم السّلام) از هر دو نوع شاعران مذکور وجود داشته اند، عده ای در مسیر ائمه اطهار و عده ای در راه حمایت از امویان یا عباسیان. حضرت آیت الله خامنه ای به نقل از کتاب «العباسیون الاوائل» می نویسد:«ادبیات در دلها اثر می گذاشت و مهر و گرایش مردم را به این یا آن دسته جلب می کرد. شاعران و سخنوران به منزله روزنامه های آن عصر بودند که هر یک جهت گیری سیاسی و ویژه ای را مطرح می ساختند و از آن دفاع می کردند و با زبانی مؤثر و شیوه ای رساء دلائلی بر حقانیت گرایش سیاسی خود اقامه می نمودند و دلائل رقبای خود را مردود می ساختند.» شاعران هواخواه علویان در قصاید خود که غالباً سرشار از نوعی عاطفه شورانگیز ناشی از احساس مظلومیت است، استدلالهای شعرای عباسی را رد می کردند و برای حقانیت ادعای ائمه شیعه (علیهم السّلام) اشعاری ارائه می نمودند. برای نمونه سید حمیری به ماجرای غدیر اشاره می نمود:«مَن کنتُ مولاه و هذا علیٌ مولاه فله یرضو و لم یقنعوا؛ هر کس من مولای اویم پس این علی او را مولاست و مخالفان بدین امر راضی و قانع نگشتند»می توان گفت: شعر و ادب شیعی در دوران ائمه عمدتاً به استدلال و بحث سیاسی و کلامی می پرداخت و از خیالبافی های رایج در مدیحه های فارسی روزگار ما اثری در آن نبود.» بعد از این مقدمه نسبتاً طولانی به ذکر چند تن از شاعران اهل بیت (علیهم السّلام) می پردازیم:
← حسان بن ثابت انصاری
شعرائی که در مدح ائمه اطهار (علیهم السلام) و بیان فضائل ایشان و ظلم و ستم هایی که بر ایشان رفته بود شعر می سرودند همواره مورد توجه و عنایت ائمه بوده اند. آنها با زبانی مؤثر و شیوه ای کار آمد در جهت اهداف سیاسی و فرهنگی ائمه اطهار (علیه السّلام) حرکت می کردند و با اشعار خویش حقانیت ائمه را اثبات می کردند. از جمله این شاعران می توان به حسان بن ثابت، سید حمیری کمیت، دعبل خزاعی و فرزدق اشاره کرد.
wikifeqh: شاعران_عصر_اهل_بیت