[ویکی فقه] سیره پیامبر در قرآن. مراد از سیره نبوی، سبک و رفتار پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله وسلّم) در ابعاد مختلف عبادی، سیاسی، فرهنگی و غیر آن است. سیره نبوی از سنت به شمار می رود و حجّت است، در مورد سیره پیامبر در قرآن بحث گسترده ای است ولی ما به طور اختصار به بعضی از آنها اشاره می کنیم.
تمام اعمال، حرکات، سکنات، گفته ها و اوصاف نفسانی که سیره و سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) نام دارد از طریق وحی انجام می گیرد از این رو سنت و سیره آن حضرت حجت است، لذا اطاعت از سنت و سیره اطاعت خداوند است، «من یطع الرسول فقد اطاع الله.» «کسی که از پیامبر اطاعت کند همانا اطاعت خداوند را نموده.»پس بنابراین این دو از هم جدا نخواهند بود، زیرا تمام آنچه را می گوید و انجام می دهد از ناحیه خداوند است و هرگز از روی هوی و هوس نمی باشد، «و ما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی » «هرگز از روی هوای نفس سخن نمی گوید، آن چه آورده چیزی جز وحی نیست که به او وحی شده است». «ان اتبع الا ما یوحی» «تنها از آنچه به من وحی می شود پیروی می کنم». و چون پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) برای همگان اسوه حسنه است «لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنة» پس باید آنچه که رسول خدا برای مردم آورده بگیرند و اجراء کنند و آنچه که از او نهی کرده از آن خودداری کنند. «ما آتاکم الرسول فخذوه و ما نهاکم عنه فانتهوا، آنچه که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) برای شما آورده بگیرید و آنچه را که از آن نهی کرده از آن خودداری کنید.» این آیه سند روشنی برای حجت بودن سنت رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) است.
دلسوزی نسبت به امت
پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) آن قدر به مردم دلسوز بود و در صدد هدایت آنها بود که قرآن آن را این گونه بیان می فرماید: «فلعلک باخع نفسک آثارهم ان لم یؤمنوا بهذا الحدیث اسفا» «شاید جان خود را به دنبال آنان، آن گاه که به رسالت تو ایمان نیاوردند از دست بدهید.» این نشان از سعی و تلاش پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) اسلام در هدایت امت دارد تا جایی که خود را در پرتگاه هلاکت و نابودی قرار می دهد تا مردم را هدایت کند.خداوند در جوابی دیگر می فرماید: «و لا تحزن علیهم و لا تکن فی ضیق مما یمکرون» «بر گستاخی کافران غم مخور، از مکر و حیله آنان بر خود فشار مده.» باز می فرماید: «فلا تذهب نفسک علیهم حسرات ان الله علیم بما یصنعون» «جان خود را به اثر شدت تاسف به آنها از دست مده، خداوند از آنچه که انجام می دهند آگاه است.»
تطهیر امت اسلامی
یکی از کارهای پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) این است که پاک کننده امت اسلامی است چون خود پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) پاک و مطهر است لذا امت خویش را پاک می کند: «خذ من اموالهم صدقة تطهرهم و تزکیهم بها و صل علیهم ان صلاتک سکن لهم» «از اموال آنها صدقه ای بگیر تا به وسیله آن پاک و پاکیزه شان سازی برایشان دعا کن زیرا دعای تو برای آنان آرامش است». زکات در این آیه به عنوان نمونه است بلکه تمام دستورات اسلامی پاک کننده است و کسی که دستورات اسلام را انجام بدهد به طهارت می رسد، در آیه فوق به پیامبر خطاب می کند و این جمله «تطهرهم و تزکیهم» وصف صدقه نیست زیرا ضمیر «ها» به صدقه برمی گردد لذا ضمیر «هم» در تطهیرهم و تزکیهم به صدقه بر نمی گردد با این توصیف معنای آیه این می شود که ای پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم): با گرفتن صدقه از اموال مردم، خود مردم را تطهیر و تزکیه می کنی.
رافت و رحمت پیامبر
...
تمام اعمال، حرکات، سکنات، گفته ها و اوصاف نفسانی که سیره و سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) نام دارد از طریق وحی انجام می گیرد از این رو سنت و سیره آن حضرت حجت است، لذا اطاعت از سنت و سیره اطاعت خداوند است، «من یطع الرسول فقد اطاع الله.» «کسی که از پیامبر اطاعت کند همانا اطاعت خداوند را نموده.»پس بنابراین این دو از هم جدا نخواهند بود، زیرا تمام آنچه را می گوید و انجام می دهد از ناحیه خداوند است و هرگز از روی هوی و هوس نمی باشد، «و ما ینطق عن الهوی ان هو الا وحی یوحی » «هرگز از روی هوای نفس سخن نمی گوید، آن چه آورده چیزی جز وحی نیست که به او وحی شده است». «ان اتبع الا ما یوحی» «تنها از آنچه به من وحی می شود پیروی می کنم». و چون پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) برای همگان اسوه حسنه است «لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنة» پس باید آنچه که رسول خدا برای مردم آورده بگیرند و اجراء کنند و آنچه که از او نهی کرده از آن خودداری کنند. «ما آتاکم الرسول فخذوه و ما نهاکم عنه فانتهوا، آنچه که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) برای شما آورده بگیرید و آنچه را که از آن نهی کرده از آن خودداری کنید.» این آیه سند روشنی برای حجت بودن سنت رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) است.
دلسوزی نسبت به امت
پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلّم) آن قدر به مردم دلسوز بود و در صدد هدایت آنها بود که قرآن آن را این گونه بیان می فرماید: «فلعلک باخع نفسک آثارهم ان لم یؤمنوا بهذا الحدیث اسفا» «شاید جان خود را به دنبال آنان، آن گاه که به رسالت تو ایمان نیاوردند از دست بدهید.» این نشان از سعی و تلاش پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) اسلام در هدایت امت دارد تا جایی که خود را در پرتگاه هلاکت و نابودی قرار می دهد تا مردم را هدایت کند.خداوند در جوابی دیگر می فرماید: «و لا تحزن علیهم و لا تکن فی ضیق مما یمکرون» «بر گستاخی کافران غم مخور، از مکر و حیله آنان بر خود فشار مده.» باز می فرماید: «فلا تذهب نفسک علیهم حسرات ان الله علیم بما یصنعون» «جان خود را به اثر شدت تاسف به آنها از دست مده، خداوند از آنچه که انجام می دهند آگاه است.»
تطهیر امت اسلامی
یکی از کارهای پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) این است که پاک کننده امت اسلامی است چون خود پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) پاک و مطهر است لذا امت خویش را پاک می کند: «خذ من اموالهم صدقة تطهرهم و تزکیهم بها و صل علیهم ان صلاتک سکن لهم» «از اموال آنها صدقه ای بگیر تا به وسیله آن پاک و پاکیزه شان سازی برایشان دعا کن زیرا دعای تو برای آنان آرامش است». زکات در این آیه به عنوان نمونه است بلکه تمام دستورات اسلامی پاک کننده است و کسی که دستورات اسلام را انجام بدهد به طهارت می رسد، در آیه فوق به پیامبر خطاب می کند و این جمله «تطهرهم و تزکیهم» وصف صدقه نیست زیرا ضمیر «ها» به صدقه برمی گردد لذا ضمیر «هم» در تطهیرهم و تزکیهم به صدقه بر نمی گردد با این توصیف معنای آیه این می شود که ای پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم): با گرفتن صدقه از اموال مردم، خود مردم را تطهیر و تزکیه می کنی.
رافت و رحمت پیامبر
...
wikifeqh: سیره_پیامبر_در_قرآن