سیاره

[ویکی الکتاب] معنی سَّیَّارَةِ: کاروان
معنی کَوْکَب: ستاره - سیّاره - شهاب - جرم آسمانی
ریشه کلمه:
سیر (۲۷ بار)

سَیاره یا به پهلوی اپاختر یک جرم آسمانی است که در حرکتی مداری به دور یک ستاره یا بقایای ستاره ای می گردد؛ جرم آن به اندازه ای است که تحت تأثیر نیروی گرانش خود گِرد شود؛ اما جرم آن بقدری زیاد نیست که سبب همجوشی هسته ای شود و طبق نظر اتحادیهٔ بین المللی اخترشناسی اما نه همهٔ دانشمندان سیاره شناس همسایگی خود را از سیارکها پاکسازی کرده باشد. [ a] [ ۱] [ ۲]
سیاره واژه ای کهن است به معنی جنبنده یا در گردش که با تاریخ، اختربینی، علم، افسانه شناسی و دین گره خورده است. به جز زمین، پنج سیاره در منظومهٔ خورشیدی اغلب با چشم غیرمسلح قابل دیدن هستند. این سیارات در بسیاری از فرهنگ های کهن، به عنوان موجودیت هایی خدایی یا فرستادگان خدایان پنداشته می شدند. با پیشرفت دانش علمی، درک انسان از سیارات تغییر کرد و تعداد بیشتری از اجسام دوردست را شامل شد. در سال ۲۰۰۶ اتحادیهٔ بین المللی اخترشناسی تعریف توافق شده ای برای سیاره های درون منظومهٔ خورشیدی اعلام نمود که کمی بحث برانگیز است زیرا بسیاری از اجسام با جرمی در حد سیاره را بر پایهٔ داشتن یا نداشتن حرکت مداری، شامل نمی شود. اگر چه هشت تا از سیارات که پیش از سال ۱۹۵۰ کشف شده اند، همچنان در این تعریف نو نیز سیاره محسوب می شوند، برخی از اجرام آسمانی همچون سرس، پالاس، جونو و وستا ( اجسامی در کمربند سیارک خورشیدی ) و پلوتون ( نخستین جسم فرا نپتونی کشف شده ) که زمانی توسط جامعهٔ علمی به عنوان سیاره شناخته می شدند؛ در تعریف کنونی دیگر سیاره محسوب نمی شوند.
بطلمیوس گمان می کرد که سیارات در حرکت هایی در فلک های حامل و تدویر به دور زمین می گردند. اگرچه ایده گردش سیارات به دور خورشید بارها پیشنهاد شده بود، اما تا سدهٔ هفدهم طول کشید تا این نظریه توسط مشاهدات نجومی تلسکوپی انجام شده توسط گالیلئو گالیله تأیید شود. تقریباً در همان دوران، یوهانس کپلر با بررسی دقیق داده های پیشاتلسکوپی جمع آوری شده توسط تیکو براهه، دریافت که مدار سیارات دایره ای نیستند، بلکه بیضوی هستند. با پیشرفت ابزارهای رصد، ستاره شناسان مشاهده نمودند که دیگر سیارات نیز مانند زمین دور محورهای مایلی می چرخند و برخی دارای ویژگی های مشترکی همچون کلاهک های یخی و فصول مختلف هستند. از زمان برآمدن عصر فضا، مشاهدات نزدیک توسط کاوشگرهای فضایی نشان داده است که زمین و سیارات دیگر در ویژگی هایی همچون آتشفشانها، توفندها، زمین ساختها و حتی هیدرولوژی، مشترک هستند.

سیاره (فیلم). «سیاره» ( انگلیسی: The Planet ) فیلمی در ژانر مستند است که در سال ۲۰۰۶ به نویسندگی مایکل استنبرگ [ ۱] منتشر شد.
سیاره نام مستندی است که توسط شبکه بی بی سی تهیه شده است و دیوید اتنبرو گویندگی آن را بر عهده دارد. ساخت این مستند 5 سال زمان برد و گرانترین مستند ساخته شده توسط این شبکه میباشد؛ هم چنین برای اولین بار در قالب اچ دی تصویربرداری شده است. سازندگانش، آن را نگاهی جامع به تنوع گونه های زیستی زمین می دانند. این مستند نخستین بار توسط بی بی سی وان در مارس 2006 در بریتانیا تولید شد[ ۲] [ ۳] و سال بعد در آمریکا توسط شبکه دیسکاوری بازنگاری شد که گفتار متن آن، این بار توسط سیگورنی ویور خوانده شد[ ۴] . تا ژوئن 2010، این مجموعه مستند در 130 کشور به نمایش درآمد. مجموعهٔ سیارهٔ زمین شامل 11 قسمت است که هر قسمت آن به یک زیست گاه زمین می پردازد. [ ۵]
تونی بلر [ ۶]
هلموت کهل [ ۷]

سیّاره (planet)
سیّاره
سیّاره
سیّاره
سیّاره
سیّاره
جسم آسمانی بزرگی که در مدار ستاره ای در گردش، و متشکل از سنگ، فلز یا گاز است. در منظومۀ خورشیدی نُه سیّاره بر گرد خورشید مدارپیمایی می کنند که عبارت اند از عُطارِد، زهره، زمین، مریخ، مشتری، زحل، اورانوس، نپتون و پلوتون. چهار سیارۀ داخلی، که سیاره های زمین وار یا زمین مانند نامیده می شوند، کوچک و سنگی ، و هر کدام دارای یک یا چندتا قمرند. سیاره های بیرونی، جز پلوتون، سیاره های بزرگ نامیده می شوند و جو چگال تری دارند که عمدتاً متشکل از گازهای هیدروژن و هلیوم است؛ هر سیاره از این دست دارای تعداد زیادی قمر است. مشتری، با فاصلۀ تقریبی ۷۸۰ میلیون کیلومتر از خورشید و قطر ۱۴۰ هزار کیلومتر جرمی بیش از همۀ سیاره های دیگر را در خود جا داده است و بزرگ ترین سیارۀ منظومۀ خورشیدی است. کوچک ترین آن ها، و دورترین سیاره از خورشید با ۵,۹۰۰ میلیون کیلومتر فاصله، پلوتو است که ۲,۳۰۰ کیلومتر قطر دارد. از دید ناظر زمینی، همۀ سیاره های برجسته، عُطارِد، زهره، مریخ، مشتری، زحل، با چشم غیرمسلح به صورت اجسامی دیده می شوند که در مسیرهای دایره ای از برابر ستارگان جابه جا می شوند. اندازۀ این دایره ها، که به علت حرکت خود زمین بر گرد خورشید پدید می آیند، با فاصلۀ سیاره از زمین نسبت عکس دارد. سیاره ها نور تولید نمی کنند، بلکه نور ستارۀ مادر را باز می تابانند.کشف های جدید. در ۱۹۹۵، اخترشناسان ایتالیایی اطمینان یافتند که سیارۀ جدیدی را بر گرد ۵۱ اسب بال دار در صورت فلکی اسب بالدار (پگاسوس) کشف کرده اند. گمان می رود این سیاره که ۵۱ اسب بال دارِ بی نامیده شد، احتمالاً جرمی برابر با مشتری دارد. کشش گرانشیای که به این سیاره نسبت داده می شود ممکن است از تپش ستارۀ مادر حاصل شده باشد. در گردهم آیی ژانویۀ ۱۹۹۶ انجمن اخترشناسی امریکا کشف سه سیارۀ دیگر اعلام شد. همۀ این سیارات به خارج از منظومۀ خورشیدی تعلق دارند، اما دو سیاره از آن ها فقط حدود ۳۵ سال نوری از زمین فاصله دارند و بر گرد ستاره هایی می گردند که با چشم غیرمسلح دیده می شوند. یکی از آنان با نام ۷۰ سنبلۀ بی در صورت فلکی سُنبله، و دیگری با نام ۴۷ دب اکبر بی در صورت فلکی دب اکبر قرار دارد. سومین سیارۀ نزدیک که حدود ۵۰ سال نوری از ما فاصله دارد، بر گرد بتا سه پایۀ نقاش، مدارپیمایی می کند. در آوریل ۱۹۹۶، سیارۀ دیگری کشف شد که به دور ستارۀ رو سرطان، در صورت فلکی سرطان، در گردش است. سیارۀ دیگری که در ژوئن ۱۹۹۶ پیدا شد، به دور تی گاوران می گردد. در اکتبر ۱۹۹۶، اخترشناسان ایالات متحده امریکا سیاره ای را کشف کردند که مدارش نامنظم تر از سیاره های دیگر است. جرم این سیارۀ جدید۱.۶ برابر جرم مشتری است و به دور ستارۀ ۱۶ دجاجه جی مدارپیمایی می کند. فاصلۀ آن تا ستارۀ یادشده از ۹۰ میلیون کیلومتر تا ۳۹۰ میلیون کیلومتر تغییر می کند. در ۱۹۹۸، اخترشناسان استرالیا و نیوزیلند سیاره ای را در فاصلۀ ۲۵ هزار سال نوری کشف کردند. این سیاره را ۳۵ ـ ۹۸ نامیدند. رصدخانه های ماونت استروملو در استرالیا و ماونت جان در نیوزیلند برای این کشف با یکدیگر همکاری کردند. تا اوت ۲۰۰۰، اخترشناسان توانسته اند موقعیت ۵۰ سیاره را در خارج از منظومۀ خورشیدی تعیین کنند که نُه سیاره از آن ها در سال ۲۰۰۰ شناسایی شدند.