سوگیری شناختی

سوگیری های شناختی ( به انگلیسی: Cognitive bias ) یا خطاهای شناختی، خطاهایی هستند ذهنی که به صورتی نظام مند به گرایش، نگرش، وهم یا باوری غلط منجر می شوند و در تصمیم گیری، استدلال، ارزیابی، یادآوری، ادراک و شناخت افراد تاثیر می گذارند. [ ۱]
سوگیری شناختی یکی از مباحث مهم علوم شناختی است. علوم شناختی تعداد زیادی از این خطاهای ذهنی را شناسایی کرده و زوایای متفاوتی از شرایط ظهور و بروزشان را بررسی کرده است. فهرست انواع خطاهای شناختی بسیار طولانی است. [ ۲]
سوگیری های شناختی مبتنی بر تمامی الگوها و الگوریتم های ابداعی است که از بدو تولد به جهت یادگیری، حل مسئله و تصمیم گیری در انسان به وجود می آید و باعث ایجاد انحراف از واقعیت می گردد که به موجب آن، نتیجه گیری هایی که در فرایند مرتبط با تصمیم گیری ( به انگلیسی: Decision - Making ) دارد[ ۳] ممکن است به شکلی غیرمنطقی صورت گیرند. اساس و تاریخچه سوگیری شناختی توسط جان فون نویمان و اسکار مورگنشترن[ ۴] برای اولین بار بیان کردند که افراد همیشه یک سری ترجیحات مشخص دارند و سعی می کنند در تصمیم گیری مسائل را ساده تر کنند و معمولاً از یک سری الگوها و الگوریتم های از پیش تعیین شده ابداعی بهره می جویند.
• سوگیری تاییدی ( Confirmation Bias )
• خطای بنیادی برچسب زدن ( Fundamental attribution error )
• اثر قالب بندی ( Framing effect )
• راه حل دمِ دستی ( Availability heuristic )
۱ - همیشه در انحراف از واقعیت بروز پیدا می کند. [ ۵]
۲ - به طور سازمان یافته در گروهی از افراد جامعه رخ می دهد و نه توسط فقط یک نفر
۳ - اجتناب از آن بسیار دشوار است حتی اگر به افراد گفته شود![ ۶]
۴ - در این حالت مسیر تصمیم گیری کاملاً متمایز از مسیر درست پردازش اطلاعات در مغز است. [ ۷]
افراد، «واقعیت اجتماعی ذهنی» شان را از طریق مشاهده ورودی ها شکل می دهند که این مسئله مبتنی بر ادراک است. شکل گیری «واقعیت اجتماعی» یک فرد، رفتار وی در جامعه را دیکته می کند و نه ورودی های عینی او؛ بنابراین، سوگیری شناختی، در نهایت ممکن است به تحریف درک، قضاوت نادرست، تفسیر غیرمنطقی یا آنچه که به طور گسترده، بی خردی نامیده می شود، منجر شود.