سببیت معتزلی

[ویکی فقه] سببیت معتزلی، سببیت قیام اماره در تغییر حکم واقعی طبق مؤدای اماره است.
سببیت معتزلی، مقابل سببیت اشعری و سببیت امامی بوده و به این معنا است که قیام اماره سبب ایجاد مصلحت در مؤدای اماره می گردد که این مصلحت بیشتر از مصلحت حکم واقعی است به گونه ای که حکمی بر طبق اماره جعل می گردد و در حق مکلفان فعلیت می یابد و در حقیقت، قیام اماره سبب تبدیل حکم واقعی به حکم مطابق اماره شده و حکم مطابق با اماره، حکم فعلی می گردد.
توضیح به بیان دیگر
به بیان دیگر، معتزله می گویند: خداوند در لوح محفوظ احکامی دارد که عالم و جاهل در آن شریک اند، ولی احکام واقعی وقتی به درجه فعلیت می رسد که اماره به آنها اصابت کند و احکامی که اماره ای بر آنها قائم نشده در مرحله شانیت و اقتضا باقی می ماند؛ بنابراین، اگر اماره مخالف واقع در آمد، سبب از بین رفتن ملاک واقع می گردد، و در نتیجه، موجب انقلاب واقع می شود. بنابراین، فعلیت یافتن حکم واقعی در صورتی است که مجتهد به آن فتوا دهد.