زکات

رشد آن ( نه کوچک کردنش ) و واجب است. زکات موجب حفظ نعمتهای الهی است. ( خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها وَ صَلِّ عَلَیْهِم )

سامان و نظم طبیعی و کیهانی فعلی فقط یکی از امیال و سرنوشت های جنسی پنجگانه ( خمس و خمسه ) را به ظهور و پیدایش و کثرت رسانده است و چهار تای باقی مانده را به شکل چهار امکان استعلائی یا بالقوه جنسی در وجود هرکدام از افراد انسانی بهمراه دارد. از من ها یا خود ها و یا نفوس مجرد دهگانه موجود در کات یا جعبه یا صندوق هستی یا وجود افراد انسانی فقط یکی ( یک دهم ) را به شکل زن یا مرد واقعی به ظهور و پیدایش رسانده است و نُه تای بقیه را بصورت من ها یا خود ها و یا نفوس استعلایی و بالقوه در وجود هرکدام از افراد انسانی بهمراه خود دارد و آنها را بسوی آینده و به ظهور و پیدایش رساندن با خود حمل می نماید. نتیجه اینکه واژه خُمس در اصل و ریشه به معنای یک پنجم امیال و سرنوشت های جنسی پنجگانه بوده و واژه زِکات به معنای یک دهم من ها یا خود ها و یا نفوس مجرد دهگانه هرکدام از افراد انسانی که به ظهور و پیدایش رسیده اند و معنای ریشه ای و اصلی این واژه های باستانی - فلسفی - ایرانی در زمینه های خود شناسی و انسان شناسی هیچ ربطی به پرداختن مالیات دینی نداشته اند.
میگویند هر که زود تر از راه رسد آش را خواهد خورد و برای دیر آمدگان و دیر رسیدگان، از آش چیزی باقی نخواهد ماند. اما در ضیافت و مهمانی خداوند متعال، اول پیش غذا سِرو میگردد و بعد از آن غذا یا آش اصلی و بعد از آن پس غذا یا پساش ( پس آش ) . انبیاء به اصطلاح الهی را میتوان ، همان زود رسیدگان را به سر خوان یا سفر یا میز غذا در این ضیافت و مهمانی و بزم الهی پنداشت که پیش آش یا پیش غذا را به عنوان غذا یا آش اصلی پنداشته و آنرا با عجله صرف نموده و نوش جان کرده و سفره و میز و ضیافت و مهمانی و بزم و مجلس را زودتر از موعد مقرر ترک گفته اند. و خداوند متعال هم به عنوان مهماندار و صاحب اصلی خوان و سفر و میز غذا، متعجب و حیرت زده نشده است که انبیاء قبل از صرف نمودن و نوش جان کردن غذای اصلی و پس غذا، سفره و مهمانی و بزم را ترک کرده اند. لذا با صبر مطلق و بیکرانی که دارد ، مانع رفتن انبیاء نشده است و غذا و آش اصلی و خوردنی ها و نوشیدنی های فراوان لذیذ و گوارای پس از آنرا دست نخورده و سرد نشده برای دانشمندان علوم و در راس آنها علوم طبیعی و تجربی و ریاضیات محض و کاربردی باقی گذاشته است که هزاران سال بعد از انبیاء و فلاسفه به سر سفره و میز خواهند رسید. دوران دو ساله خدمت نظام را به یاد دارم که در دوران چهار ماهه مقدماتی و آموزشی، سربازان قدیمی تر ، سربازان تازه وارد را " آش خور " می نامیدند. در ادامه این رسم و سنت و سیره نظامیان و اقتباس از آن ، میتوان در زبان عادی و روز مره امروز و فردا و با احترام کامل ( هم ظاهری و هم باطنی ) انبیاء به اصطلاح الهی را آش خور و یا " پیش آش خور " و یا پیشاخور نامید. یعنی خورندگان و صرف و نوش جان کنندگان آش فرعی و پیشین و نه آش اصلی و پسین.

مطلوب از آنچه که شدیداً میل آن دارم است، چون که عدم ارجعیت دارد. اصل بر یاد خدا و مردن است.

و فی سبیل الله و . . . . ـ مصرف شود. زکات در نه چیز است: خرما، کشمش، گاو، گوسفند، شتر، طلا، نقره، گندم و جو.

مثلاً گندم که انسان بوجود می آورد در قسمت کمی، فکر و عمل او دخالت دارد و قسمت بیشتر، فعالیت طبیعت است. ازاینرو اسلام به انسان می گوید اینجا که از سخاوت طبیعت استفاده می کنی مقداری از آن را باید در راههای دیگر بدهی. البته سوال مهمی که اینجا مطرح می شود این است که چرا گندم باید زکات داشته باشد و برنج نداشته باشد؟ این مساله در سابق هم مطرح بوده است در جواب گفته اند، آن سادگی که در موارد زکات هست در برنج نیست یعنی به آن سادگی که گندم به دست می آید برنج به دست نمی آید و زحمت زیادی می خواهد و زکات در واقع به این علت است که یک مقدار از چیزی را که طبیعت رایگان در اختیار انسان قرار می دهد به دیگران بدهد.
محتویات [نمایش]
فرق مالیات و زکات [ویرایش]
اما مالیات موضوع دیگری است امری متغیر و از اختیارات حکومتی است. وضع مالیات از اختیارات حاکم شرعی است. او در هر زمانی می تواند برای هر چیزی بر طبق مصلحتی که ایجاب می کند مالیات وضع کند. این ربطی به زکات ندارد. بنابراین نباید زکات و مالیات را با هم مقایسه کرد.
آیات زکات [ویرایش]
در قرآن در اکثر موارد پرداخت زکات در کنار برپایی نماز آمده است، که بیانگر اهمیت این حکم می باشد. آیه ۶۰ سوره توبه مصارف زکات را چنین بیان می کند:
۱. فقیر ( نیازمند )
۲. مسکین ( کسی که در نهایت نیازمندی است )
۳. عاملین ( مامورین جمع آوری زکات )
۴. مولفه قلوب ( برای نزدیک کردن کسانی که احتمالا کدورتی از اسلام دارند )
۵. آزاد سازی بردگان
۶. مقروضین
۷. در راه خدا ( مصارفی که نفع عمومی دارند مانند ساخت مسجد و مدرسه )
۸. در راه ماندگان[۱]
زکات در ادیان پیشین آسمانی [ویرایش]
زکات مخصوص اسلام نیست بلکه در ادیان پیشین نیز بوده است. زکات و نماز از مشترکات همه ادیان آسمانی است. حضرت عیسی در گهواره به سخن آمد و گفت: «اَوصانی بالصّلوة و الزّکاة» خداوند مرا به نماز و زکات سفارش نموده است. حضرت موسی خطاب به بنی اسرائیل فرمود: «اقیموا الصّلوة و آتوا الزّکاة» نماز به پا دارید و زکات دهید. قرآن درباره حضرت اسماعیل علیه السلام می فرماید: «کان یأمر أهله بالصّلوة و الزّکاة» او خانواده اش را به نماز و زکات فرمان می داد. درباره عموم پیامبران نیز آمده است: «و جعلناهم ائمّة یَهدون بأمرنا و أوحینا الیهم فعل الخَیرات و اقام الصّلوة و اِیتاء الزّکاة» آنان به فرمان ما مردم را هدایت می کردند و ما انجام کارهای نیک و به پا داشتن نماز و پرداخت زکات را به آنان وحی کردیم. بر اساسِ آیه «و ما أُمروا الاّ لیعبدوا اللّه. . . و یقیموا الصّلوة و یؤتوا الزّکاة و ذلک دین القیّمة» نیز، در تمام ادیان آسمانی، قرین و همتای نماز، زکات بوده است. علاّمه طباطبایی در مبحثی پیرامون زکات می فرماید: هر چند قوانین اجتماعی به صورت کاملی که اسلام آورده، سابقه نداشته، لکن اصل آن ابتکار اسلام نبوده است. زیرا فطرت بشر به طور اجمال آن را درمی یافت. لذا در آیین های آسمانی قبل از اسلام و قوانین روم قدیم، جسته و گریخته چیزهایی درباره اداره اجتماع دیده می شود و می توان گفت که هیچ قومی در هیچ عصری نبوده، مگر آن که در آن حقوقی مالی برای اداره جامعه رعایت می شده است. زیرا جامعه هر جور که بود در قیام و رشدش نیازمند هزینه مالی بوده است.
انتقادات [ویرایش]
احمد کسروی، معتقد بود که: «زکات و مال امام، مالیات اسلام بوده. اسلام یک حکومتی داشته که سپاه می گرفته و حکم رانان می فرستاده و قاضی می گمارده و شحنه و شرطه برمی گزیده و یک کشور بسیار بزرگی را اداره می کرده و مسلمانان را نگهداری می نموده و در برابر آن از مردم مال امام و زکات می گرفته، اما اکنون که حکومت واحد اسلامی برافتاده و هر توده و نژادی از مسلمانان خود را جدا گردانیده و یک حکومت نژادی بنیاد گزارده اند و مالیات به دولت های خود می پردازند، دیگر نیازی به پرداخت زکات و مال امام به ملاها وجود ندارد». [۲] البته برخلاف تصور کسروی، مراجع تقلید شیعه مدتهاست که پرداخت مستقیم زکات به نیازمندان را با اجازه مجتهد مجاز شمرده اند:
«هرچند زکات یکی از راههای تامین منابع مالی حکومت اسلامی است؛ اما در شرایط کنونی در ایران توسط دولت جمع آوری نمی شود؛ بلکه به صورت مردمی هر کسی می تواند زکات خویش را دریکی از موارد هشتگانه آن که در توضیح المسایل همه مراجع ذکر شده مصرف نماید. »[۳] سید محمد جواد غروی زکوه را منحصر در نه چیز نمی داند، چون قرآن همه تولیدات را ذکر فرموده که صنعتی، کشاورزی و غیر آن ها را شامل می شود[۴].
پانویس [ویرایش]
↑ رساله آیت الله سیستانی مساله ۱۹۳۳
↑ شماره ویژه پرچم، سال یکم فروردین ۱۳۲۲
↑ تحریر الوسیله، ج ۱، ص ۳۴۲ و ۳۴۳
↑ خورشید معرفت، جلد سوم، نشر جاوید، ۱۳۵۰ و شرح رساله، نشر نگارش، ۱۳۸۲
منبع [ویرایش]
اسلام و مقتضیات زمان؛ مرتضی مطهری
تفسیر المیزان علامه طباطبایی
خمس و زکات محسن قرائتی
جستارهای وابسته [ویرایش]
درگاه اسلام
پیوند به بیرون [ویرایش]
ارباب حکمت
مجموعه ای از گفتاوردهای مربوط به زکات در ویکی گفتاورد موجود است.
[نمایش]
ن • ب • و
موضوعات اسلام
این یک نوشتار خُرد پیرامون اسلام است. با گسترش آن به ویکی پدیا کمک کنید.
رده ها: اقتصاد اسلامی فروع دین اسلام
قس عربی
الزکاة هی الرکن الثالث من أرکان الإسلام، [1] لقول النبی محمد : "بنی الإسلام على خمس: شهادة أن لا إله إلا الله وأن محمداً رسول الله، وإقام الصلاة، وإیتاء الزکاة، وصوم رمضان، وحج البیت من اس . . .