زبیر بن عوام

[ویکی فقه] زبیر بن عوام بن خویلد بن اسد بن عزی بن قصی، یکی از اصحاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) است که مادرش صفیه دختر عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف، عمه پیامبر اسلام است. وی در جریان سقیفه، حکم شورای سقیفه را نپذیرفت و از خلافت امام علی (علیه السلام) دفاع کرد. زبیر از اعضاء شورای شش نفره بود و به نفع امام علی (علیه السلام) رأی داد. در ماجرای شورش بر علیه عثمان و قتل وی نقش مؤثری داشت. از خلافت امام علی (علیه السلام) دفاع کرد ولی چندی بعد به همراه طلحه، در مقابل امام علی (علیه السلام) ایستاد و جنگ جمل را به راه انداخت.
کنیه او ابو عبدالله بود. او فرزند برادر خدیجه (سلام الله علیها) است. پدرش عوام (برادر خدیجه) در جنگ فجار کشته شد. مادرش صفیه دختر عبدالمطلب یعنی عمه حضرت محمد (صلی الله علیه و آله وسلّم) و حضرت علی (علیه السّلام) بود. برخی آل زبیر را مصری تبار دانسته و انتساب ایشان به خاندان اصیل قریش را نمی پذیرند، این گروه به روایتی استناد می کنند که بر اساس آن خویلد بن اسد در سفر مصر، عوام را با خود به مکه آورد و در واقع عوام پسرخوانده اوست. زبیر با اسماء دختر ابوبکر ازدواج کرد.
اسلام زبیر
منابع تاریخی، اسلام زبیر را بعد از مسلمان شدن ابوبکر نوشته اند، بعضی گفته اند وی در آن هنگام ۸ ساله بوده است. اما بعضی دیگر از مورخان وی را در آن هنگام نوجوانی ۱۵ ساله دانسته اند. در گزارشی عنوان شده که وی با حضرت علی (علیه السّلام) هم سن بوده است. در این صورت نمی تواند در سن هشت سالگی اسلام آورده باشد و به نظر همان ۱۵ سالگی درست می نماید.زبیر را پنجمین یا ششمین گرونده به اسلام می دانند. از آنجا که نوه اش هشام بن عروة بن زبیر، اسلام آوردن وی را گزارش کرده است بدین سبب احتمال اینکه درباره زمان اسلام آوردن او اغراق شده باشد، وجود دارد.
زبیر در زمان پیامبر
زبیر در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) خدمات قابل توجهی به اسلام در جنگ ها و یاری رساندن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) داشت و مورد تعریف و تمجید آن حضرت قرار گرفت از جمله این که از پیامبر اکرم نقل شده است: «لکلّ نبیّ حَوَارِیٌّ و حوارییّ الزّبیر»؛ برای هر پیامبری یاور و یاری کننده است و یاور و یاری کننده من زبیر است. و یا در نقل دیگری فرمود: «الزُّبَیْرُ ابْنُ عَمَّتِی، وَ حَوَارِییَّ مِنْ اُمَّتِی »؛ اخبار زیادی درباره زبیر قبل از هجرت وجود ندارد جز اینکه وی جزو مهاجرین به حبشه به شمار آمده است. هنگامی که زبیر و دیگر مهاجرین به حبشه، در آنجا به سر می بردند، شایع شد که قریش به اسلام گرویده اند، بدین جهت بعضی از مهاجرین از جمله زبیر به مکه بازگشتند. یکی از اقداماتی که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) پس از هجرت به مدینه، انجام داد برقراری عقد اخوت بین مسلمانان بود، در آن هنگام، بین زبیر و عبدالله بن مسعود پیمان برادری بسته شد. در روایتی دیگر، پیمان برادری میان زبیر و سَلَمَه بن سَلامَه بن وَقش یاد شده است. در همان اوایل هجرت عبدالله بن زبیر متولد شد. وی نخستین فرزند مهاجران در مدینه بود. به هنگام تولد وی مسلمانان تکبیر گفتند. این تکبیر به دلیل جایگاه و شخصیت زبیر یا عبدالله نبود. بلکه به جهت شایعه قطع نسل مسلمانان مهاجر با سحر یهودیان بود. حضور زبیر در جنگ بدر، احد و فتح مکه گزارش شده است.
← روایت پیامبر درباره زبیر
...

[ویکی شیعه] زُبیر بن عَوّام بن خُوَیلَد از صحابه رسول خدا(ص) و برادرزاده حضرت خدیجه همسر پیامبر(ص) که در ۸ یا ۱۵ سالگی اسلام آورد و همواره در کنار پیامبر بود. پس از رحلت حضرت محمد(ص)، زبیر حکم شورای سقیفه را نپذیرفت و از خلافت حضرت علی(ع) دفاع و با عمر بن خطاب بحث های بسیاری کرد. او همچنین از شورای شش نفره منتخب خیلفه دوم بود که در آن شورا نیز به نفع حضرت علی(ع) رأی داد. وی در شورش و قتل عثمان نقش مؤثری داشت و برای خلافت حضرت علی(ع) کوشید. اما در همان اوایل خلافت حضرت علی(ع) به همراهی طلحه و عایشه و برخی دیگر که به ناکثین شهرت یافتند، جنگ جمل را علیه حضرت علی(ع) سامان داد و در همین جنگ به قتل رسید.
زبیر بن عوام با کنیه ابوعبدالله، برادرزاده خدیجه. پدرش عوّام (برادر حضرت خدیجه) در جنگ فجار کشته شد. مادرش صفیه دختر عبدالمطلب یعنی عمه حضرت محمد(ص) و حضرت علی(ع) بود.
برخی آل زبیر را مصری تبار دانسته و انتساب ایشان به خاندان اصیل قریش را نمی پذیرند، این گروه به روایتی استناد می کنند که بر اساس آن خویلد بن اسد در سفر مصر، عوام را با خود به مکه آورد و در واقع عوام پسرخوانده اوست.

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از فرهنگ قرآن است
زبیر بن عوام اسدی، پسر عمّه رسول خدا صلی الله علیه و آله، از نخستین گروندگان به اسلام و از مهاجران حبشه است که پس از بیعت با امیرمؤمنان علی علیه السلام آن را نقض کرد و از سران و آتش افروزان جنگ جمل شد.
برخی مفسّران نزول آیه 65 سوره نساء(4) را در شأن زبیر و فرد دیگری از انصار دانسته اند که در خصوص آبیاری نخلستان های خود به نزاع برخاست و پس از رجوع به رسول خدا صلی الله علیه و آله، آن حضرت با توجه به این که باغستان زبیر در قسمت بالای نهر قرار داشت، اولویت آبیاری را از آنِ زبیر دانست؛ اما فرد انصاری داوری پیامبر صلی الله علیه و آله را ناعادلانه و به جانبداری از زبیر تلقی کرد. با نزول این آیه به مسلمانان هشدار داده شد که باید کاملاً تسلیم قضاوت آن حضرت باشند.
فرهنگ قرآن، جلد 15، صص 239-238.