تکبیر

[ویکی شیعه] تکبیر، در لغت به معنای بزرگ شمردن، بزرگ داشتن خداوند، به بزرگی یادکردن و اللّه اکبر گفتن است و تنها یک بار در قرآن ذکر شده است.
ذکر اللّهُ أَکبَر دارای فضیلت و ثواب فراوانی است و گفتن؛ بلکه مداومت بر آن در همه احوال، مستحب است. و از اجزای بسیاری از دعاها و اذکار واجب همچون تسبیحات اربعه، و مستحب مانند تسبیحات حضرت فاطمه(س) و نیز از فصول اذان و اقامه به شمار می رود.
واژه تکبیر از صدر اسلام تا به امروز در جنگ ها و اجتماعات مسلمانان، به شعاری رایج بدل شده است و در پرچم کشورهای ایران، افغانستان و عراق به کار رفته است.

[ویکی اهل البیت] تکبیر در لغت به معنای بزرگ شمردن، بزرگ داشتن خداوند، به بزرگی یادکردن و اللّه اکبر گفتن است. در متون دینی، تکبیر به معنای بزرگ داشتن یا به بزرگی یادکردن خدا آمده و ظاهراً معنای لغوی این واژه متأثر از کاربرد دینی آن است زیرا معنای لغوی تکبیر بزرگ داشتن هر کس یا هر چیز است.
ریشة کبر در بابهای گوناگون در قرآن فراوان بکار رفته اما واژة تکبیر تنها یک بار آمده است. مفسران در تفسیر آن گفته اند که به معنای تعظیم و بزرگ دانستن خداوند و مطابق برخی روایات به معنای اللّه اکبر گفتن است؛ جمع میان این دو وجه امکان پذیر است.
در آیات دیگری از قرآن، واژه تکبیر در قالب صیغه امر بیان شده و عموماً پیامبر و مؤمنان مخاطبان آن هستند. در همه این موارد، واژة تکبیر تنها درباره خداوند بکار رفته است و برای بزرگ داشتن غیرخداوند به جای باب تفعیل از باب اِفعال استفاده شده است. در متون حدیثی، تکبیر غالباً مترادفِ اللّه اکبر گفتن یا بزرگ دانستن و تعظیم خداوند است؛ چنانکه در روایتی به معنای بزرگ شمردن خداوند آمده به سبب هدایتی که کرده و عافیتی که بخشیده است.
در برخی روایات دیگر نیز واژه اللّه اکبر به این معناست که خداوند بزرگتر از آن است که در وهم و وصف بگنجد یا با بتها و خدایان دیگر قیاس شود.
در کتابهای فقهی، واژه تکبیر در ابواب فقهی متعددی ذکر شده؛ مثلاً گاه از تکبیر به عنوان مدخل نماز یاد شده است و گاه به معنای حدِفاصل اعمال گوناگون نمازگزار در برخی روایات نیز شمار تکبیر در نمازهای پنج گانه، 95 ذکر شده است. در نماز میت و نماز عیدفطر و قربان، تکبیر دارای نقش محوریتری است چنانکه در تعقیبات نماز نیز اهمیت عمده ای دارد.
در روایات متعددی آمده که تکبیر در حج، عملی عبادی است و در هنگام رؤیت کعبه یا قطع تلْبیه ، تکبیر برای شخص مُحرِم، مستحب است. علاوه بر این، در روز عرفه در سعی بین صفا و مروه، در مقام وقوف در عرفات و در هنگام قرار گرفتن در برابر حجرالاسود نیز تکبیر گفتن از جمله شعائر و مناسک دینی است.
در تاریخ و آداب رسوم جوامع اسلامی، تکبیر پیشینه ای طولانی و جایگاهی مهم دارد. بنابر منابع حدیثی، سنّت تکبیر به پیش از اسلام بازمی گردد؛ چنانکه در برخی روایات از تکبیر آدم علیه السلام در مقابل حجرالاسود، سخن به میان آمده است.

[ویکی حج] تکبیر گفتن ذکر مخصوص بوده و از کارهای مستحب در مناسک و آداب حج و حرمین است.
واژه تکبیر، در لغت به معنای بزرگ داشتن، بزرگ شمردن و به بزرگی یادکردن خداوند بوده و بیشتر با جمله الله اکبر بیان می شود. این جمله تنها یک بار در قرآن ذکر شده است. از ذکر الله اکبر به عنوان شعار مسلمانان یاد می شود.
تکبیر پیش از ظهور اسلام نیز شعار یکتا پرستان در کارهای مهم بوده است. در روایات نقل شده از پیامبر(ص) و امامان شیعه(ع) و نیز در کتب اهل سنت، فضیلت و ثواب بسیار زیادی برای ذکر الله اکبر آمده است و گفتن و مداومت بر آن در همه حالات، مستحب است. گفتن الله اکبر در آغاز نماز به عنوان تکبیرة الاحرام و در تسبیحات اربعه به عنوان جزیی از آن واجب است.

[ویکی فقه] تکبیر (ابهام زدایی). تکبیر ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: قرآن• تکبیر (قرآن)، کاربردهای واژه کبر و تکبر در قرآن کریم• آداب تکبیر (قرآن)، بررسی آداب تکبیر در قرآن کریم• تکبیر در حج (قرآن)، تکبیر در ایام تشریق در مراسم حج• تکبیر در عید فطر (قرآن)، فرمان خداوند در قرآن کریم به تکبیر گفتن در شب و روز عید فطر• تکبیر در عید قربان (قرآن)، تکبیر در عید قربان، علی الخصوص پس از نماز عید قربان، تا پانزده نماز• تکبیر روزه (قرآن)، بر اساس برخی از آیات قرآن، تعظیم خدا، از اهداف تشریع روزه• تکبیر قربانی (قرآن)، تکبیر گفتن هنگام قربانی، برای تعظیم خدا• تکبیر محمد (قرآن)، مؤظف بودن محمد (صلی الله علیه وآله وسلم) به تکبیر و تعظیم خدا• تکبیر و احسان (قرآن)، بر اساس آیات قرآن کریم، تکبیر خداوند از مصادیق احسان فقه• تکبیر (فقه)، به معنای گفتن اللّهُ اکبر و دارای کاربردهای مختلف در فقه• احکام فقهی تکبیر، بررسی احکام مرتبط با تکبیر• تکبیر رکوع، تکبیر برای رفتن به رکوع• تکبیر سجود، تکبیر، پیش و پس از انجام دادن سجده• تکبیر قنوت، گفتن اللّه اکبر برای قنوت• تکبیر قیام، گفتن اللّه اکبر برای قیام در رکعت دوم نماز عیدین قبل از قرائت
...

[ویکی فقه] تکبیر (فقه). به گفتن اللّهُ اکبر تکبیر گویند و از آن در باب های طهارت، صلات، حج و تجارت سخن رفته است.
تکبیر در لغت به معنای بزرگ شمردن، بزرگ داشتن خداوند، به بزرگی یادکردن و الله اکبر گفتن است. .

معنای تکبیر در متون دینی
در متون دینی، تکبیر به معنای بزرگ داشتن یا به بزرگی یادکردن خدا آمده و ظاهراً معنای لغوی این واژه متأثر از کاربرد دینی آن است زیرا معنای لغوی تکبیر (به لحاظ ریشه اشتقاقیِ آن) بزرگ داشتن هر کس یا هر چیز است.

واژه تکبیر در قرآن
ریشه کبر در باب های گوناگون (کبر، استکبار، تکبر، إکبار) در قرآن فراوان به کار رفته، اما واژه تکبیر تنها یک بارآمده است.

← تفسیر تکبیر در آیه
...

[ویکی فقه] تکبیر (قرآن). تکبیر، مصدر باب تفعیل است از ماده «کبر» که در لغت به معنای بزرگ دانستن یا به بزرگی یاد کردن خدا با الله اکبر گفتن و تعظیم خدا در مقام عبادت او آمده است.
تکبیر در لغت به معنای بزرگ شمردن، بزرگ داشتن خداوند، به بزرگی یادکردن و الله اکبر گفتن است.
تکبیر در متون دینی
در متون دینی، تکبیر به معنای بزرگ داشتن یا به بزرگی یادکردن خدا آمده و ظاهراً معنای لغوی این واژه متأثر از کاربرد دینی آن است زیرا معنای لغوی تکبیر (به لحاظ ریشه اشتقاقیِ آن) بزرگ داشتن هر کس یا هر چیز است.
واژه تکبیر در قرآن
ریشه کبر در باب های گوناگون (کبر، استکبار، تکبر، إکبار) در قرآن فراوان به کار رفته، اما واژه تکبیر تنها یک بار آمده است.

تَکبیر
(در لغت به معنای بزرگ شمردن) اصطلاحی در فقه و تجوید به معنای گفتن «الله اکبر». این واژه یک بار در قرآن به کار رفته است (اسراء، ۱۱۱) سه بار نیز به آن امر شده است (بقره ۱۸۵؛ حج، ۳۷؛ مدثر، ۳). بنابر احادیث، پیشینۀ تکبیر به پیش از اسلام بازمی گردد. آدم در برابر حجرالاسود و عبدالمطلب هنگام بازسازی چاه زمزم تکبیر گفت. در روایات آمده که پیامبر (ص) در مناسبت های گوناگون ازجمله جنگ ها، مجالس عروسی و تشییع جنازه تکبیر می گفت. در ابواب گوناگون فقهی از تکبیر سخن به میان آمده است. ازجمله در آغاز نماز که واجب است و تکبیرة الاحرام نام دارد. (← تکبیرة الاحرام) در پایان نماز و نیز پس از هریک از اجزای نماز، تکبیر مستحب است. هنگام گفتن تکبیر، بالابردن دست ها تا مقابل گوش مستحب است. براساس فقه امامی، نماز میت پنج تکبیر دارد. در نماز عیدهای فطر و قربان نیز در رکعت اول، به جز تکبیرة الاحرام، پنج تکبیر و در رکعت دوم چهار تکبیر واجب است. درخلال اعمال و هنگام رؤیت کعبه نیز تکبیر مستحب است. در اذان و اقامه نیز پیش از شهادتین تکبیر گفته می شود.