رهام

رهام پرنده شکست ناپذیر ایران و مامانه و واقعی
پیشنهاد میکنم اگه بچتون اسمش رهامه اسم بچه بعدیتون یکی از اینا باشه
دخترونه:رزا
پسرونه:پرهام. . . رسام

برای مثال در پادشاهی کی کاووس و رفتن او به مازندران می خوانیم:
خبر شد به طوس و به گودرز وگیو
به رُهام و گرگین و گردان نیو
که دستان به نزدیک ایران رسید
درفش همایونش آمد پدید
معنی واژه:
به معنای پرنده ای که شکارچی نیست، پرنده شکست ناپذیر . به معنای عدد بسیار ( منابع : لغت نامه دهخدا، منتهی الارب، ناظم الاطباء، آنندراج، اقرب الموارد. )
[ویرایش] در شاهنامه
او همراه کاووس و دیگر پهلوانان به مازندران رفت و گرفتار شد تا رستم آنان را رهانید. در جنگهایی هم که به خونخواهی سیاوش انجام شد حضور داشت. از کارهای مهم او کشتن بارمان تورانی در جنگ دوازده رخ است. *[۱]
در شاهنامه رُهام به همراه بسیاری دیگر از پهلوانان پس از عروج کیخسرو به آسمان در توفان برف ناپدید می شود.
[ویرایش] روایات متفرقه
به نظر مارکوارت ( در کتاب شهرهای ایران ترجمه احمد تفضلی ص84 ) احتمالاً انتساب بنیان رخد به رهام به سبب تشابه دو اسم و براساس اشتقاق عامیانه بوده است.
و همچنین در فرهنگها و تاریخهای متأخر بر اثر نفوذ اساطیر سامی و خلط آن با اساطیر ایرانی کارهای دیگری نیز به رُهام نسبت داده شده است. خلاصهٔ آن در زیر می آید:
1 رُهام نام پسر گودرز است و بعد از کیخسرو به ملازمت لهراسب شاهنشاه ایران معزز بوده از جانب او به حکومت ری و اسپهان ( اصفهان ) تا حدود شوشتر و اهواز ممتاز شد و حکمرانی همدان را به داریوش فارسی داده و او را بر سر پادشاهان کلدانیون که در بابل تا ارمن و عمان حکمران بودند فرستاد. وی بلشازار حاکم را کشت و آن ولایت را مسخر کرده و به حکم شاه سلطنت بابل تا بیت المقدس به وی مفوض شد. چون لهراسب به سعی دانیال دین موسوی داشت و رعایت بنی اسرائیل می نمود از نو بیت المقدس و مسجد الاقصی را آباد کرد و خرابیهای بخت النصر را تعمیر نمود. *[۲] رهام از شجاعان گیتی بود و ذر زمان کیخسرو جنگهای مردانه نمود. †
2 رهام نام قهرمان آذربایجانی است که از خاندان اصیل ایرانی بوده است نژادش به کیانیان باز میگردد . و اسعدی گرگانی در منظومه ویس و رامین می گوید :
ز هر شهری سپه داری و شاهی/ز هر مرزی پری رویی و ماهی
گزیده هر چه در ایران بزرگان/از آذربایگان وز ری و گرگان
چو بهرام و رهام اردبیلی/گشسب دیلمی شاهپور گیلی
[ویرایش] برخی ابیات در شاهنامه
پهلوان رهام در داستانهای کاموس کشانی، جنگ دوازده رخ، داستان خاقان چین و داستان فرود سیاوش در شاهنامه فردوسی ذکر شده است که برخی ابیات این داستانها به قرار ذیل می باشد.
چو طوس و چو گودرز و گیو دلیر/ چو شاپور و فرهاد و رهام شیر
به پنجم چو رهام گودرز بود/ که با بارمان او نبرد آزمود
چنین گفت رستم به رهام شیر/ که ترسم که رخشم شد از کارسیر
چو بهرام و رهام گردن فراز/ چو شیدوش شیراوژن رزم ساز
خبر شد به طوس و به گودرز وگیو/ به رُهّام و گرگین و گردان نیو
که دستان به نزدیک ایران رسید/ درفش همایونش آمد پدید
بجنبید رهام زان رزمگاه/ برون تاخت اسپ از میان سپاه
ز روی هوا ابر تیره ببرد/ فرود آمد از کوه رهام گرد
چو رهام و شیدوش بر پیش صف/ گرازه بکین برلب آورده کف
برآویخت رهام با اشکبوس/ برآمد ز هر دو سپه بوق و کوس
چنین داد رهام پاسخ بدوی/ که ای نامور گرد پرخاشجوی
به رهام و گرگین و گردان نیو/ که دستان به نزدیک ایران رسید
همی بست بر باره رهام تنگ/ به برگستوان بر زده طوس چنگ
چو رهام و گرگین جنگ آوران/ گرازه همی شد بسان گراز
برفتند با او بزرگان نیو/ چو طوس و چو گودرز و رهام و گیو
فردوسی - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
گه سخاوت معن است و حاتم و افشین/ گه شجاعت رهام و رستم و بیژن
سوزنی - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
رجوع به شاهنامه ٔ فردوسی و مجمل التواریخ و القصص ص 50 و91 و 92 و 315 و 436 و ایران در زمان ساسانیان ص 85 شود.
[ویرایش] جستارهای وابسته
* شاهنامه
* گودرزیان
[ویرایش] پانویس
1. ^ به پنجم چو رهام گودرز بود /// که با بارمان او نبرد آزمود.
2. ^ در کتاب پهلوی مینوی خرد درست عکس آنچه در بالا آمده است به لهراسپ نسبت داده شده است:
«و از کی لهراسب این سود بود که . . . اورشلیم جهودان کَند و جهودان را آشفته و پراگنده کرد. » ( مینوی خرد ۴۷ ) حتی در تواریخ اسلامی بخت النصر اسپهبد لهراسب دانسته شده است که به دستور لهراسب بیت المقدس را خراب کرد. ( مینوی خرد ۴۷ پاورقی ۱ ) .
3. ^ ( از لغتنامه دهخدا ) ( از انجمن آرا ) ( از آنندراج )
[ویرایش] منابع
* مینوی خرد. ترجمه احمد تفضلی. تهران: توس ۱۳۷۹. ISBN 964 - 315 - 280 - 4
* دهخدا. لغتنامه
* فردوسی. شاهنامه

برای مثال در پادشاهی کی کاووس و رفتن او به مازندران می خوانیم:
خبر شد به طوس و به گودرز وگیو
به رُهام و گرگین و گردان نیو
که دستان به نزدیک ایران رسید
درفش همایونش آمد پدید
او همراه کاووس و دیگر پهلوانان به مازندران رفت و گرفتار شد تا رستم آنان را رهانید. در جنگهایی هم که به خونخواهی سیاوش انجام شد حضور داشت. از کارهای مهم او کشتن بارمان تورانی در جنگ دوازده رخ است. *[۱]
در شاهنامه رُهام به همراه بسیاری دیگر از پهلوانان پس از عروج کیخسرو به آسمان در توفان برف ناپدید می شود.
معنی واژه
1 - به معنای پرنده ای که شکارچی نیست، پرنده شکست ناپذیر .
2 - عدد بسیار.
3 - شراب با شکوه .
نظر به توصیف شراب دوستی و باده پرستی رهام ، نام وی مرکب از رئو ( با شکوه در زبان اوستایی که از شاخهٔ شرقی زبانهای ایران باستان است ) و هئومه یا هوم ویا هائوما ( سپندترین و مقدس ترین گیاه نزد ایرانیان و هندوان باستان که از آن شراب مقدسی به همین نام می ساختند که پادشاهان هخامنشی در جشن مهرگان از آن می نوشیدند و میرقصیدند ) ، پیتمه هوم ( هوم/سپیتمه جمشید/ پدر سپیتاک زرتشت/ داماد و ولیعهد آستیاگ ) در پهلوی همان گودرز کشوادگان در در شاهنامه فردوسی است. در شاهنامه فردوسی گودرز کشوادگان به ظن یا از روی اخبار اساطیری کهن صاحب درفش شیر نشان معرفی شده است.
رئو+هوم=رئوهام=رُهام
به ترکی چوان ناله بشنید هوم/ پرستش رها کرد و بگذارد بوم
چنین گفت کاین ناله هنگام خواب/ نباشد مگر بانگ افراسیاب
فردوسی توسی
( منابع : لغت نامه دهخدا، منتهی الارب، ناظم الاطباء، آنندراج، اقرب الموارد ، اوستا - کهن ترین سرودهای ایرانیان )
روایات متفرقه
به نظر یوزف مارکوارت خاور شناس سرشناس آلمانی ( در کتاب شهرهای ایران ترجمه احمد تفضلی ص84 ) احتمالاً انتساب بنیان رخد به رهام به سبب تشابه دو اسم و براساس اشتقاق عامیانه بوده است.
و همچنین در فرهنگها و تاریخهای متأخر بر اثر نفوذ اساطیر سامی و خلط آن با اساطیر ایرانی کارهای دیگری نیز به رُهام نسبت داده شده است. خلاصهٔ آن در زیر می آید:
۱ - رُهام نام پسر گودرز است و بعد از کیخسرو به ملازمت لهراسب شاهنشاه ایران معزز بوده از جانب او به حکومت ری و اسپهان ( اصفهان ) تا حدود شوشتر و اهواز ممتاز شد و حکمرانی همدان را به داریوش فارسی داده و او را بر سر پادشاهان کلدانیون که در بابل تا ارمن و عمان حکمران بودند فرستاد. وی بلشازار حاکم را کشت و آن ولایت را مسخر کرده و به حکم شاه سلطنت بابل تا بیت المقدس به وی مفوض شد. چون لهراسب به سعی دانیال دین موسوی داشت و رعایت بنی اسرائیل می نمود از نو بیت المقدس و مسجد الاقصی را آباد کرد و خرابیهای بخت النصر را تعمیر نمود. *[۲] رهام از شجاعان گیتی بود و ذر زمان کیخسرو جنگهای مردانه نمود. †
۲ - رهام نام قهرمان آذربایجانی است که از خاندان اصیل ایرانی بوده است نژادش به کیانیان باز میگردد . و اسعدی گرگانی در منظومه ویس ورامین می گوید :
ز هر شهری سپه داری و شاهی/ز هر مرزی پری رویی و ماهی
گزیده هر چه در ایران بزرگان/از آذربایگان وز ری و گرگان
چو بهرام و رهام اردبیلی/گشسب دیلمی شاهپور گیلی
۳ - دیگر فرزند نامبردار گودرز «رُهّام» است که در شاهنامه بیشتر؛ با پاژنام «شیر» از وی یاد شده است و طبق منابعی همین پهلوان است که نیای بلوچان است. در یک نامهء کهن پهلوی بنام نامکی شَتریهائی اِیران، که صادق هدایت، نخستین بار، آنرا با نام «نامه شهرستانهای ایرانی» بفارسی ترجمه کرد، و اکنون با همین نام، شناخته می شود، دربارهء رهّام چنین آمده است: «فـت اضتو : ﴽﺪوت جخدغم : ک تﴽﻠو ی ات لاا ﺔ صدغفق ی غفدغ غضل ﴽﻠ اج ت اا وحت خل فدغ ﺋﺒک خدغیو خل تسﻬ ضت اﺑ ﺑاغ ی ات. «شتریستانی رَخوت، رَهامی گوترزان کرت، پَت هان گاس کاش اسپورَچ نَر ( ی ) تور اُوژت، اوش یبْگوخاکان هَچ آنوذ سْتُوْ بکَرت» که ترجمهء آن چنین است: شهرستان رَخوت را رهام گودرزان بساخت، بدان جای که اسپورچ پهلوان تورانی را بکشت و یبغوخاقان را از آنجا ستوه کرد ( بستوهانید ) چون در شاهنامه رهام سازندهء شهرستانهای رُخج و رَخوت فرزند گودرز است، پس بلوچان گرامی فرزندان گودرز کشواد اند، و نژاد از کاوهء آهنگر برافرازندهء درفش کاویان، ( و رهانندهء ایرانیان از ستم یکهزارسالهء بیگانگان ) داراند. و درود بر فرزندان، و شاد؛ روان نیاکان ارجمندشان، که در گسترهء تاریخ ایران همواره نگهبان مرزهای این سرزمین میانهء جهان بوده اند.
منابع:
یوزف مارکوارت خاور شناس سرشناس آلمانی ( در کتاب شهرهای ایران ترجمه احمد تفضلی ص84 )
زین الاخبار گردیزی، ویرایش عبدالحی حبیبی، 1363 – رویه های 6 - 305
واژه های بلوچی را از دفتر نخست فرهنگ بلوچی نوشتهء عبدالغفور جهاندیده
«نامه شهرستانهای ایرانی» از صادق هدایت