[ویکی فقه] دوستی امامان (قرآن). این مقاله درباره محبت و دوستی نسبت به اهل بیت علیهم السلام است.
محبت به امامان معصوم علیهم السّلام ، پاداش رسالت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم است:... قل لا اسئلکم علیه اجرا الا المودة فی القربی... بگو: «من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی کنم جز دوست داشتن نزدیکانم(اهل بیتم).مقصود از «القربی»، با توجه به این که خطاب به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم است، خویشاوندان آن حضرت اند و در روایات متعددی به امامان علیهم السّلام تفسیر شده است.
تفسیر آیه
چهار تفسیر معروف برای آیه وجود دارد.۱- منظور از ذوی القربی نزدیکان پیغمبر صلی الله علیه وآله است و محبت آنها وسیله ای است برای قبول امامت و رهبری ائمه معصومین علیهم السلام از دودمان آن حضرت، و پشتوانه ای بر ادای رسالت.جمعی از مفسران نخستین، و تمام مفسران شیعه این معنا را برگزیده اند، و روایات فراوانی از طرف شیعه و اهل سنت در این زمینه نقل شده.۲- منظور این است که اجر و پاداش رسالت دوست داشتن اموری است که شما را به" قرب الهی" دعوت می کند.این تفسیر را که جمعی از مفسران اهل سنت انتخاب کرده اند به هیچ وجه با ظاهر آیه سازگار نیست، زیرا در این صورت معنی آیه چنین می شود که از شما می خواهم که اطاعت الهی را دوست بدارید، و مودت آن را به دل بسپارید، در حالی که باید گفته شود من از شما اطاعت الهی را می خواهم (نه مودت اطاعت الهی). بعلاوه در میان مخاطبین آیه کسی وجود نداشت که دوست ندارد به خدا نزدیک شود حتی مشرکان نیز علاقه داشتند که به خدا نزدیک شوند و اصولا عبادت بت ها را وسیله ای برای این کار می پنداشتند.۳- منظور این است که شما بستگان خودتان را به عنوان پاداش رسالت دارید و صله رحم بجا آورید.با این تفسیر هیچ تناسبی در میان رسالت و پاداش آن وجود ندارد، زیرا دوست داشتن بستگان خود چه خدمتی می تواند به پیامبر صلی الله علیه وآله بوده باشد؟و چگونه ممکن است اجر رسالت قرار داده شود؟!۴- منظور این است که پاداش من این است که خویشاوندی مرا نسبت به خود محفوظ دارید، و بخاطر اینکه با اکثر قبایل شما رابطه خویشاوندی دارم مرا آزار ندهید (زیرا پیامبر صلی الله علیه وآله از طریق نسبی با قبایل قریش ارتباط داشت و از طریق سببی (ازدواج) با بسیاری از قبایل دیگر، و از طریق مادر با جمعی از مردم مدینه از قبیله بنی النجار، و از طرف مادر رضاعی به قبیله بنی سعد).این تعبیر بدترین معنایی است که برای آیه شده است چرا که درخواست اجر رسالت از کسانی است که رسالت او را پذیرا شده اند، و هر گاه کسانی رسالت را پذیرا شوند دیگر نیازی به این بحثها نیست، آنها پیامبر صلی الله علیه وآله را به عنوان فرستاده الهی احترام می گذارند، احتیاجی ندارد که به خاطر قرابت و خویشاوندیش او را محترم بشمرند، چرا که احترام ناشی از قبول رسالت ما فوق همه اینها است، در واقع این تفسیر را باید از اشتباهات بزرگی شمرد که دامان بعضی از مفسران را گرفته و مفهوم آیه را به کلی مسخ کرده است.
حقیقت آیه
در اینجا برای اینکه به حقیقت محتوای آیه آشناتر شویم بهترین راه آن است که از آیات دیگر قرآن کمک گیریم:در بسیاری از آیات قرآن مجید می خوانیم: پیامبران می گفتند پاداشی از شما در برابر دعوت رسالت نمی خواهیم، و پاداش ما تنها بر پروردگار عالمیان است" ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلی رَبِّ الْعالَمِینَ" و در مورد شخص پیامبر اسلام نیز تعبیرات مختلفی دیده می شود: در یک جا می گوید قُلْ ما سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَی اللَّهِ:" بگو پاداشی را که از شما خواستم تنها به سود شما است اجر و پاداش من فقط بر خداوند است" و در جای دیگر می خوانیم: قُلْ ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَنْ شاءَ أَنْ یَتَّخِذَ إِلی رَبِّهِ سَبِیلًا: بگو من در برابر ابلاغ رسالت هیچگونه پاداشی از شما مطالبه نمی کنم، مگر کسانی که بخواهند راهی به سوی پروردگارشان برگزینند". و بالآخره در مورد دیگری می گوید: قُلْ ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَکَلِّفِینَ:" من از شما پاداشی نمی طلبم و چیزی بر شما تحمیل نمی کنم" هر گاه این آیات سه گانه را با آیه مورد بحث در کنار هم بگذاریم نتیجه گیری کردن از آن آسان است: در یک جا به کلی نفی اجر و مزد می کند. در جای دیگر می گوید: من تنها پاداش از کسی می خواهم که راهی به سوی خدا می جوید. و در مورد سوم می گوید پاداشی را که از شما خواسته ام برای خود شما است.و بالآخره در آیه مورد بحث می افزاید: مودت در قربی پاداش رسالت من است، یعنی:من پاداشی از شما خواسته ام که این ویژگی ها را دارد: مطلقا چیزی نیست که نفعش عائد من شود، صد در صد به سود خود شما است، و چیزی است که راه شما را به سوی خدا هموار می سازد. به این ترتیب آیا جز مساله ادامه خط مکتب پیامبر صلی الله علیه وآله به وسیله رهبران الهی و جانشینان معصومش که همگی از خاندان او بوده اند امر دیگری می تواند باشد؟ منتها چون مساله مودت پایه این ارتباط بوده در این آیه با صراحت آمده است.
محبت به امامان معصوم علیهم السّلام ، پاداش رسالت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلّم است:... قل لا اسئلکم علیه اجرا الا المودة فی القربی... بگو: «من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی کنم جز دوست داشتن نزدیکانم(اهل بیتم).مقصود از «القربی»، با توجه به این که خطاب به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم است، خویشاوندان آن حضرت اند و در روایات متعددی به امامان علیهم السّلام تفسیر شده است.
تفسیر آیه
چهار تفسیر معروف برای آیه وجود دارد.۱- منظور از ذوی القربی نزدیکان پیغمبر صلی الله علیه وآله است و محبت آنها وسیله ای است برای قبول امامت و رهبری ائمه معصومین علیهم السلام از دودمان آن حضرت، و پشتوانه ای بر ادای رسالت.جمعی از مفسران نخستین، و تمام مفسران شیعه این معنا را برگزیده اند، و روایات فراوانی از طرف شیعه و اهل سنت در این زمینه نقل شده.۲- منظور این است که اجر و پاداش رسالت دوست داشتن اموری است که شما را به" قرب الهی" دعوت می کند.این تفسیر را که جمعی از مفسران اهل سنت انتخاب کرده اند به هیچ وجه با ظاهر آیه سازگار نیست، زیرا در این صورت معنی آیه چنین می شود که از شما می خواهم که اطاعت الهی را دوست بدارید، و مودت آن را به دل بسپارید، در حالی که باید گفته شود من از شما اطاعت الهی را می خواهم (نه مودت اطاعت الهی). بعلاوه در میان مخاطبین آیه کسی وجود نداشت که دوست ندارد به خدا نزدیک شود حتی مشرکان نیز علاقه داشتند که به خدا نزدیک شوند و اصولا عبادت بت ها را وسیله ای برای این کار می پنداشتند.۳- منظور این است که شما بستگان خودتان را به عنوان پاداش رسالت دارید و صله رحم بجا آورید.با این تفسیر هیچ تناسبی در میان رسالت و پاداش آن وجود ندارد، زیرا دوست داشتن بستگان خود چه خدمتی می تواند به پیامبر صلی الله علیه وآله بوده باشد؟و چگونه ممکن است اجر رسالت قرار داده شود؟!۴- منظور این است که پاداش من این است که خویشاوندی مرا نسبت به خود محفوظ دارید، و بخاطر اینکه با اکثر قبایل شما رابطه خویشاوندی دارم مرا آزار ندهید (زیرا پیامبر صلی الله علیه وآله از طریق نسبی با قبایل قریش ارتباط داشت و از طریق سببی (ازدواج) با بسیاری از قبایل دیگر، و از طریق مادر با جمعی از مردم مدینه از قبیله بنی النجار، و از طرف مادر رضاعی به قبیله بنی سعد).این تعبیر بدترین معنایی است که برای آیه شده است چرا که درخواست اجر رسالت از کسانی است که رسالت او را پذیرا شده اند، و هر گاه کسانی رسالت را پذیرا شوند دیگر نیازی به این بحثها نیست، آنها پیامبر صلی الله علیه وآله را به عنوان فرستاده الهی احترام می گذارند، احتیاجی ندارد که به خاطر قرابت و خویشاوندیش او را محترم بشمرند، چرا که احترام ناشی از قبول رسالت ما فوق همه اینها است، در واقع این تفسیر را باید از اشتباهات بزرگی شمرد که دامان بعضی از مفسران را گرفته و مفهوم آیه را به کلی مسخ کرده است.
حقیقت آیه
در اینجا برای اینکه به حقیقت محتوای آیه آشناتر شویم بهترین راه آن است که از آیات دیگر قرآن کمک گیریم:در بسیاری از آیات قرآن مجید می خوانیم: پیامبران می گفتند پاداشی از شما در برابر دعوت رسالت نمی خواهیم، و پاداش ما تنها بر پروردگار عالمیان است" ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلی رَبِّ الْعالَمِینَ" و در مورد شخص پیامبر اسلام نیز تعبیرات مختلفی دیده می شود: در یک جا می گوید قُلْ ما سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ إِنْ أَجْرِیَ إِلَّا عَلَی اللَّهِ:" بگو پاداشی را که از شما خواستم تنها به سود شما است اجر و پاداش من فقط بر خداوند است" و در جای دیگر می خوانیم: قُلْ ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلَّا مَنْ شاءَ أَنْ یَتَّخِذَ إِلی رَبِّهِ سَبِیلًا: بگو من در برابر ابلاغ رسالت هیچگونه پاداشی از شما مطالبه نمی کنم، مگر کسانی که بخواهند راهی به سوی پروردگارشان برگزینند". و بالآخره در مورد دیگری می گوید: قُلْ ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَکَلِّفِینَ:" من از شما پاداشی نمی طلبم و چیزی بر شما تحمیل نمی کنم" هر گاه این آیات سه گانه را با آیه مورد بحث در کنار هم بگذاریم نتیجه گیری کردن از آن آسان است: در یک جا به کلی نفی اجر و مزد می کند. در جای دیگر می گوید: من تنها پاداش از کسی می خواهم که راهی به سوی خدا می جوید. و در مورد سوم می گوید پاداشی را که از شما خواسته ام برای خود شما است.و بالآخره در آیه مورد بحث می افزاید: مودت در قربی پاداش رسالت من است، یعنی:من پاداشی از شما خواسته ام که این ویژگی ها را دارد: مطلقا چیزی نیست که نفعش عائد من شود، صد در صد به سود خود شما است، و چیزی است که راه شما را به سوی خدا هموار می سازد. به این ترتیب آیا جز مساله ادامه خط مکتب پیامبر صلی الله علیه وآله به وسیله رهبران الهی و جانشینان معصومش که همگی از خاندان او بوده اند امر دیگری می تواند باشد؟ منتها چون مساله مودت پایه این ارتباط بوده در این آیه با صراحت آمده است.
wikifeqh: دوستی_امامان_(قرآن)