[ویکی فقه] ابوالقاسم سعد بن عبدالله اشعری قمی از محدثان شیعه در قرن سوم هجری بود. حدیث شریف ملاقات سعد بن عبداللّه قمی با امام حسن عسکری (علیه السلام) از اخباری است که از ویژگی های خاص برخوردار است لذا، برخی از عالمان و فقیهان، در متن آن به غوامض و امور مبهمی برخورد کرده اند و در صدد مخدوش کردن آن بر آمده اند و در مقابل، جمعی از علما و فقها هستند که آن را پذیرفته اند و محکم و قاطع از آن دفاع می کنند.
مؤلفان محترم شیعه حدیث شریف ملاقات سعد بن عبداللّه قمی با امام حسن عسکری (علیه السلام) را معمولاً در «ضمن افرادی که حضرت مهدی (عجّل الله فرجه الشریف) را دیده اند» و یا تحت عنوان «کرامات آن حضرت» ذکر کرده اند. این متن بسیار غنی و پربار است و مباحث مختلف تفسیری، کلامی، فقهی، تاریخی، تربیتی، ... را شامل می شود و هر عالمی نسبت به تخصص و نیاز خود، خوشه ای از آن را می چیند و بهره ها می برد.این روایت، از ویژگی های خاص برخوردار است. لذا، برخی از عالمان و فقیهان، در متن آن به غوامض و امور مبهمی برخورد کرده اند و در صدد مخدوش کردن آن بر آمده اند و گفته اند: «این حدیث، موضوع امت و واقعیت ندارد.» و در مقابل، جمعی از علما و فقها هستند که آن را پذیرفته اند و محکم و قاطع از آن دفاع می کنند.ما در این نوشتار، سعی می کنیم جهت آشنایی با مضمون حدیث سعد بن عبدالله قمی و اهمیّت ویژه آن، ابتدا، خود متن حدیث را نقل کنیم و سپس طُرُق و کتاب هایی را که این متن را متذکّر شده است، بیاوریم، و به دنبال آن، شبهات و اشکالات سندی و دلالی وردّ آن ها را نقل کنیم.
بررسی روایت سعد
شیخ صدوق، در کتاب کمال الدین، از محمّد بن علی بن محمّد بن حاتم نوفلی، معروف به کرمانی، و او از ابوالعباس احمد بن عینی وشّاء بغدادی، از احمد بن طاهر قمی، و او از محمد بن بحر بن سهل شیبائی، و او از احمد بن مسرور از سعد بن عبدالله قمی، روایت کرده که گفت: من، شوق زیادی به گردآوری کتاب هایی داشتم که در آن ها، امور صعب و شکل علوم و ظرایف و دقایق آن درج شده باشد. با اشتیاق کامل آن ها را مطالعه می کردم تا حقایق شیعه را آشکار سازم. من، مشتاق حفظ موارد اشتباه و نامفهوم آن ها بودم. بر آن چه از معضلات و مشکلات علمی دست می یافتم، به آن ها حریص بودم و در اختیار همه کس قرار نمی دادم. نسبت به مذهب امامیه، متعصب بودم. هنگام مناظرات، نه تنها از تامین جانی و امن و سلامتی خود چشم پوشی می کردم، بلکه در انتظار تنازع و دشمنی و کینه ورزی و بدگویی بودم. بدون ترس، عیب فرقه هایی مخالف شیعه را بازگو می کردم و پرده از نقاط ضعف پیشوایان آنان بر می داشتم. و نسبت به آنان پرده دری می کردم.
← مناظره سعد با ناصبی
ظاهرا، این روایت، به دو طریق ذکر شده است:طریق یکم، طریقی است که مرحوم شیخ صدوق در کتاب کمال الدین و تمام النعمه؛ پنج واسطه، از سعد بن عبدالله قمی نقل کرده است:حدَّثَنا محمدُ بنُ علیِّ بن مُحَمَّدِ بنِ حاتَم النّوفَلِیُّ اَلْمَعروفُ بالکرمانِیّ، قالَ: حَدَّثَنا ابوالعبّاسِ احمَدُ بنُ عیسی الْوَشّاءُ البَغْدادِیُّ، قال: حَدَّثَنا احْمَدُ بنْ طاهِرٍ القُمِّیِ، قال: حدّثَنا مُحمَّدُ بنُ بَحْرِ بْنِ سَهْلٍ الشَّیْبانِیُّ، قال: حَدَّثَنا احمَدُ بنُ مَسرورٍ، عَن سَعدِ بنِ عَبدِاللّهِ الْقُمِّیِّ، قال: ..
صدوق، محمد بن علی، کمال الدین، ج۲، ص۴۵۴، ب ۴۳، ح ۲۱.
...
مؤلفان محترم شیعه حدیث شریف ملاقات سعد بن عبداللّه قمی با امام حسن عسکری (علیه السلام) را معمولاً در «ضمن افرادی که حضرت مهدی (عجّل الله فرجه الشریف) را دیده اند» و یا تحت عنوان «کرامات آن حضرت» ذکر کرده اند. این متن بسیار غنی و پربار است و مباحث مختلف تفسیری، کلامی، فقهی، تاریخی، تربیتی، ... را شامل می شود و هر عالمی نسبت به تخصص و نیاز خود، خوشه ای از آن را می چیند و بهره ها می برد.این روایت، از ویژگی های خاص برخوردار است. لذا، برخی از عالمان و فقیهان، در متن آن به غوامض و امور مبهمی برخورد کرده اند و در صدد مخدوش کردن آن بر آمده اند و گفته اند: «این حدیث، موضوع امت و واقعیت ندارد.» و در مقابل، جمعی از علما و فقها هستند که آن را پذیرفته اند و محکم و قاطع از آن دفاع می کنند.ما در این نوشتار، سعی می کنیم جهت آشنایی با مضمون حدیث سعد بن عبدالله قمی و اهمیّت ویژه آن، ابتدا، خود متن حدیث را نقل کنیم و سپس طُرُق و کتاب هایی را که این متن را متذکّر شده است، بیاوریم، و به دنبال آن، شبهات و اشکالات سندی و دلالی وردّ آن ها را نقل کنیم.
بررسی روایت سعد
شیخ صدوق، در کتاب کمال الدین، از محمّد بن علی بن محمّد بن حاتم نوفلی، معروف به کرمانی، و او از ابوالعباس احمد بن عینی وشّاء بغدادی، از احمد بن طاهر قمی، و او از محمد بن بحر بن سهل شیبائی، و او از احمد بن مسرور از سعد بن عبدالله قمی، روایت کرده که گفت: من، شوق زیادی به گردآوری کتاب هایی داشتم که در آن ها، امور صعب و شکل علوم و ظرایف و دقایق آن درج شده باشد. با اشتیاق کامل آن ها را مطالعه می کردم تا حقایق شیعه را آشکار سازم. من، مشتاق حفظ موارد اشتباه و نامفهوم آن ها بودم. بر آن چه از معضلات و مشکلات علمی دست می یافتم، به آن ها حریص بودم و در اختیار همه کس قرار نمی دادم. نسبت به مذهب امامیه، متعصب بودم. هنگام مناظرات، نه تنها از تامین جانی و امن و سلامتی خود چشم پوشی می کردم، بلکه در انتظار تنازع و دشمنی و کینه ورزی و بدگویی بودم. بدون ترس، عیب فرقه هایی مخالف شیعه را بازگو می کردم و پرده از نقاط ضعف پیشوایان آنان بر می داشتم. و نسبت به آنان پرده دری می کردم.
← مناظره سعد با ناصبی
ظاهرا، این روایت، به دو طریق ذکر شده است:طریق یکم، طریقی است که مرحوم شیخ صدوق در کتاب کمال الدین و تمام النعمه؛ پنج واسطه، از سعد بن عبدالله قمی نقل کرده است:حدَّثَنا محمدُ بنُ علیِّ بن مُحَمَّدِ بنِ حاتَم النّوفَلِیُّ اَلْمَعروفُ بالکرمانِیّ، قالَ: حَدَّثَنا ابوالعبّاسِ احمَدُ بنُ عیسی الْوَشّاءُ البَغْدادِیُّ، قال: حَدَّثَنا احْمَدُ بنْ طاهِرٍ القُمِّیِ، قال: حدّثَنا مُحمَّدُ بنُ بَحْرِ بْنِ سَهْلٍ الشَّیْبانِیُّ، قال: حَدَّثَنا احمَدُ بنُ مَسرورٍ، عَن سَعدِ بنِ عَبدِاللّهِ الْقُمِّیِّ، قال: ..
صدوق، محمد بن علی، کمال الدین، ج۲، ص۴۵۴، ب ۴۳، ح ۲۱.
...
wikifeqh: خبر_ابوالقاسم_سعد_بن_عبدالله_اشعری