خاوران نامه

[ویکی شیعه] خاوران نامه، مشهورترین ولایت نامه فارسی سروده ابن حسامِ خوسْفی در قرن نهم. ولایت نامه یک نوع ادبی مشهور در تاریخ ادب فارسی بوده که امروزه فراموش شده است. در ولایت نامه داستانی به نظم و به لحن حماسی درباره قهرمانی های امیرمؤمنان علی (علیه السلام) شرح داده می شود که غالباً آمیخته به افسانه است. ابن حسام جز خاوران نامه، چندین ولایت نامه دیگر نیز سروده است.
ابن حسام خاوران نامه را ــ که برخی خاورنامه نیز نامیده اند ــ در قالب مثنوی و در بحر متقارب مثمن محذوف سروده است.
او کتاب را با ذکر توحید خداوند آغاز کرده، خرد و دانش را ستوده و پس از مناجات، به ستایش مقام نبوت پرداخته است. خاوران نامه از قدیم ترین حماسه های فارسی شیعیان است، اما آن گونه که شهرت یافته، کهن ترین حماسه شیعی به زبان فارسی نیست و منظومه علی نامه از قرن پنجم، سروده ربیع، از آن کهن تر است.

[ویکی فقه] خاوراننامه، مشهورترین ولایت نامه فارسی سروده ابن حسامِ خوسْفی در قرن نهم است.
یک نوع ادبی مشهور در تاریخ ادب فارسی بوده که امروزه فراموش شده است. در داستانی به نظم و به لحن حماسی درباره قهرمانی های امیرمؤمنان علی علیه السلام شرح داده می شود که غالباً آمیخته به افسانه است. ابن حسام جز خاوراننامه چندین دیگر نیز سروده است.
قدیم ترین حماسه
ابن حسام خاوراننامه را -که برخی خاورنامه نیز نامیده اند- در قالب مثنوی و در بحر متقارب مثمن محذوف سروده است. او کتاب را با ذکر توحید خداوند آغاز کرده، خرد و دانش را ستوده و پس از مناجات به ستایش مقام نبوت پرداخته است. خاوراننامه از قدیم ترین حماسه های فارسی شیعیان است، اما آنگونه که شهرت یافته کهن ترین حماسه شیعی به زبان فارسی نیست و منظومه علی نامه از قرن پنجم، سروده ربیع، از آن کهن تر است.
پهلوان ترین صحابه
در آغازِ خاوراننامه اصحاب پیامبر اکرم صلی اللّه علیه وآله در حضور او بحث می کنند که چه کسی از اصحاب پهلوان تر است و به دنبال این بحث و نزاع، دو تن از اصحاب، ابوالمِحجَن و سعد وقاص ، مکه را به قصد خاورزمین ترک می کنند. آنان در راه با نوادر، فرمانروای راهزنان، می جنگند و سعد وقاص اسیر می شود. ابوالمحجن نوادر را می کشد و سعد وقاص را می رهاند که هر دو با قَطّار آدم خوار روبه رو می شوند و پس از جنگیدن با او می گریزند. حضرت محمد صلی اللّه علیه و آله، علی علیه السلام را به جستجوی آن دو روانه می کند. برخی از مردم خاورزمین قنبر را اسیر می کنند و امیرالمؤمنین قنبر را گم می کند. علی علیه السلام پس از آن که ابوالمحجن و سعد وقاص را می یابد با قطّار می جنگد و او را به اسلام دعوت می کند و چون قطّار نمی پذیرد، کشته می شود. از آن پس لشکر اسلام به رهبری امیرالمؤمنین علی علیه السلام به خاورزمین میرود. علی علیه السلام قنبر را می یابد و او را میرهاند و در این میان مالک اشتر هم به جستجوی حضرت علی می آید و سپاه اسلام به رهبری علی چندین بار با سپاه خاورزمین می جنگد.
← بخش عظیم خاوراننامه
...

خاوَران نامه
خاوَران نامه
(یا: خاورنامه) سرودۀ ابن حسام خوسفی قاینی، حماسه ای دینی به فارسی در جنگ های علی (ع) و سرداران معروفش چون مالک اشتر و ابوالمحجن. ابن حسام این حماسۀ منظوم را به تأثیر از شاهنامۀ فردوسی و با رنگ و لعاب ایرانی سروده و در ۸۳۰ق به پایان برده است. در این منظومه علی (ع) با قماد، شاه خاوران، نبرد می کند.