خاندان بنی عمار

[ویکی فقه] بنوعمّار، خاندانی شیعی مذهب از قاضیان و امرای طرابلس شام، از قبیله افریقی کُتامه بوده اند.
این خاندان چهل سال، یعنی تا اشغال طرابلس به دست صلیبیان در ۵۰۲ بر این شهر حکم راندند. در دوره فاطمیان برای نخستین بار، افرادی از بنوعمار منصب های مهمی را در مصر و شام عهده دار شدند. نام امین الدوله ابومحمد حسن بن عمار که شاید نیای آنان باشد، برای اولین بار در حوادث ۳۵۱ به عنوان فرمانده لشکر مُعز (حک: ۳۴۱ـ۳۶۵) خلیفه فاطمی، که قلعه طَبَرمین را در صِقِلیَّه (سیسیل) به محاصره درآورد، دیده می شود. وی در ۳۶۲ نیز نبردی پیروزمندانه داشت. و بعدها در زمان عزیز (۳۶۵ـ ۳۸۶) پسر و جانشین معز نیز شیخ کتامه و بزرگ کاتبان او بود. ابن عمار در ۳۸۳ به مدت دو ماه وزارت کرد، و مأمور نظارت بر مظالم، تدبیر اموال و حسابرسی دیوانیان بود. با مرگ عزیز، ابن عمار به دستور جانشین و پسر نوجوان او، حاکم، زمام امور را به دست گرفت و برای اولین بار در دولت فاطمی لقب یافت و امین الدوله خوانده شد. به دنبال آن، کتامیان بر مردم مسلط شدند و حتی با تحریک ابن عمار درپی قتل حاکم برآمدند. اما دخالت بَرجَوان (ارجوان)، خادم و مربی حاکم، این توطئه را ناتمام گذارد. ابن عمار با اعزام سلیمان بن جعفر و شکست دادن مَنجوتکین، والی دمشق (۳۸۱ـ۳۸۶)، اداره دمشق و شهرهای ساحلی از جمله طرابلس را با گماردن افرادی از کتامیان به دست گرفت. لیکن با توسل جستن برجوان به ترکان، ابن عمار مخفی شد. او چندی بعد امان یافت و با مراتب و اقطاعات پیشین به شرط پرهیز از تحریک و توطئه به خانه خود بازگشت. به دنبال آشوب میان مغربیان در ۳۸۷ از این سمت کناره گرفت و خانه نشین شد و در شوال ۳۹۰ به قتل رسید.
نخستین حاکم از بنوعمار
با وجود آشفتگی نام ها و اختلاف آن در منابع که ترتیب زمانی افراد این خاندان را دشوار ساخته است، به نظر می رسد که ابوطالب امین الدوله نخستین کس از بنوعمار باشد که حکومت مستقل طرابلس را به دست گرفت. کراجکی که در ۴۳۶ در طرابلس بوده است، از وی با نام عبدالله بن محمد بن عمار یاد کرده است. با این حال، پاره ای منابع او را حسن بن عمار خوانده اند.
اقدامات امین الدوله
امین الدوله از خلیفه فاطمی اطاعت و در سرکوب قیام بنی ابی الفتح در ۴۵۷ او را یاری کرد و بعداً نیز در ۴۵۹ توانست با موفقیت میان خلیفه مستنصر (حک :۴۲۷ـ۴۸۷) و محمود بن نصر، حاکم حلب، وساطت کند. اما هنگامی که بدرالجمالی وزیر مستنصر شد، امین الدوله سر از طاعت او پیچید و با تصرف شهر جُبَیل، هسته اولیه حکومت مستقل بنوعمار را بنا نهاد. ابوطالب در ۴۶۰ توانست در برابر محمود بن نصر که به انگیزه توسعه طلبی طرابلس را در محاصره گرفته بود، مقاومت کند و با پرداخت مالیاتی او را از طرابلس براند. از سوی دیگر با نزدیکی جستن به ترکان سلجوقی برای تثبیت پایگاه خود در طرابلس کوشید و در ۴۶۳ هیئتی نزد آلب ارسلان به حلب فرستاد. به این ترتیب، وی توانست حکومت طرابلس را به رغم جدایی از فاطمیان و تهدید حاکم حلب نگاه دارد. با این حال سکه هایی به نام مستنصر وجود دارد که در ۴۶۱ و آخر ۴۶۳ در طرابلس ضرب شده است. امین الدوله همچنین توانست طرابلس را از تعرض غزان و ترکمانان ناوکیه محافظت کند. او در رجب ۴۶۴ درگذشت. مورخان وی را به داد ودهش، حمایت از علویان، خردمندی و فقاهت ستوده اند.
بنوعمار بعد از وفات امین الدوله
...