حیات علمی شیخ طوسی

[ویکی فقه] شیخ طوسی از جمله کسانی است که در زندگی پر برکت خود رنج و مشقت های بسیاری را متحمل شده است و تحت شرایط سخت اجتماعی و سیاسی توانست به بزرگ ترین مقام و جایگاه زمان خود برسد. او از بزرگ ترین مفسران، فقها، متکلمان، و محدثان شیعه است که بعدها به شیخ طائفه ملقب شد. در این مقاله سعی شده تا نگاهی هرچند اجمالی و کوتاه به زندگی با عزت این شخصیت بزرگ داشته باشیم.
ابوجعفر محمد بن حسن بن علی طوسی در رمضان سال ۳۸۵ هجری متولد شد. از محل تولد دقیق ایشان اطلاعی در دسترس نیست اما از آنجایی که هم خود ایشان در کتاب الفهرست و دیگر کتبشان و همچنین نجاشی در کتاب الرجال ایشان را طوسی نامیده اند، ما نیز شیخ را طوسی می دانیم. ایشان در اولین سال های جوانی علوم مقدماتی و معمول را فرا گرفتند. در آن زمان طوس، نیشابور، ری، سبزوار و قم از مناطقی بوده اند که محور اصلی کسب علم و دانش بوده اند و به راحتی می شد از حضور فقها و اندیشمندان شیعه و سنی آنجا استفاده کرد. آثار شیخ صدوق پیشوای بزرگ شیعه که بالغ بر سیصد جلد کتاب و رساله می شد و هم چنین شهرت حکومت شیعی آل بویه و تالیفات و خاطرات دانشمند بزرگ صاحب بن عباد که چهارصد شاعر او را در شعر خود ستوده اند، همه و همه باعث شد تا شیخ در مسیر پیشرفت رشد فکری و عقلی قرار گیرد و حتی او را به سمت تکامل سوق دهد. هنگامی که شیخ صدوق ترک دنیا گفت، محمد بن محمد بن نعمان معروف به شیخ مفید که مقام بس وارسته ای داشت و بهترین کس بعد از شیخ صدوق برای جانشینی اش بود، زمام امور را مدبرانه و حکیمانه به دست گرفت و به مقام پیشوایی شیعیان رسید. از آنجایی که شیخ مفید در بغداد می زیست و بغداد در آن زمان مرکز خلافت و فرمانروایی علم و دانش بود، شیخ طوسی نیز در سال ۴۰۸ هجری در بیست و سه سالگی هنگامی که عطش خود را برای رسیدن به اقیانوس بی کران علم بی پاسخ دید، به بغداد مهاجرت کرد تا روح تشنه خود را سیراب کند.
دوران حیات شیخ
دوران حیات شیخ را می توان با توجه به فراز و نشیب های زندگی اش به سه مرحله تفکیک کرد.
← طوس
شیخ که کتابخانه و دست نوشته های خود را در آتش سوزی از دست داده بود، از مدت باقی مانده عمر خود حداکثر استفاده را کرد و با جدیت بیشتری به تدریس و تحقیق در علوم اسلامی پرداخت. از این رو دانش پژوهان بسیاری را به سمت خود جذب کرد و به طور گسترده شروع به تشکیل دانشگاهی کرد. از آن جایی که تا کنون هیچ منبع و پایگاه علمی در جهان اسلام شناخته نشده بود، این دانشگاه با استقبال گسترده دانشجویان سراسر مملکت اسلامی رو به رو شد. وجود یک پایگاه علمی در نجف و وجود استاد بزرگی چون شیخ طوسی چنان بر اهمیت آنجا افزود که هنوز بعد از گذشت ۱۰ قرن استحکام و پایداری آن قابل مشاهده است. این پایگاه اولین دانشگاه علمی شیعه است که تا کنون در نوع خود نظیری نداشته است.
میراث گران بها
...