[ویکی فقه] حکمت خدا و رخصت شکستن سوگند (قرآن). یکی از آثار حکمت خداوند که در قرآن کریم به آن اشاره شده است رخصت شکستن سوگند است.
حکم خداوند، برای شکستن سوگند ، در مورد محرومیت از مباحات، حکیمانه و در جهت مصالح انسانها است. "یـایها النبی لم تحرم ما احل الله لک... • قد فرض الله لکم تحلة ایمـنکم والله... وهو العلیم الحکیم. ای پیامبر! چرا چیزی را که خدا بر تو حلال کرده بخاطر جلب رضایت همسرانت بر خود حرام می کنی؟! و خداوند آمرزنده و رحیم است. • خداوند راه گشودن سوگندهایتان را (در این گونه موارد) روشن ساخته و خداوند مولای شماست و او دانا و حکیم است "
واژه شناسی
راغب گفته: هر جا کلمه" فرض" در مورد رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم در قرآن آمده، و با حرف" علی" متعدی شده، دلالت دارد بر وجوب آن عمل بر همه امت، که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم هم داخل آنان است، و هر جا این کلمه در مورد آن جناب به وسیله حرف" لام" آمده، دلالت دارد بر اینکه آن عمل برای آن جناب ممنوع و حرام نیست، مثلا وقتی می بینیم فرموده: " ما کان علی النبی من حرج فیما فرض الله له"، و یا فرموده: " قد فرض الله لکم تحلة ایمانکم"، باید بفهمیم که آن جناب در این موارد منعی ندارد. و کلمه" تحلة" در اصل" تحللة" بر وزن تذکرة و تکرمة بوده، و این کلمه مانند کلمه" تحلیل" مصدر است. راغب گفته: معنای آیه" قد فرض الله لکم تحلة ایمانکم" این است که خدای تعالی راه چاره شکستن سوگند را که همان دادن کفاره است برای شما بیان کرده.
جعل حکیمانه کفاره
در آیه بعد اضافه می کند: " خداوند راه گشودن سوگندهایتان را (در این گونه موارد) روشن ساخته است" (قد فرض الله لکم تحلة ایمانکم) به این ترتیب که کفاره قسم را بدهید و خود را آزاد سازید. البته اگر سوگند در موردی باشد که ترک کاری رجحان دارد باید به سوگند عمل کرد، و شکستن آن گناه است، و کفاره دارد. اما اگر در مواردی باشد که ترک آن عمل مرجوح باشد (مانند آیه مورد بحث) در این صورت شکستن آن جایز است، اما برای حفظ احترام قسم بهتر است کفاره نیز داده شود . سپس می افزاید: " خداوند مولای شما و حافظ و یاور شما است و او علیم و حکیم است" (و الله مولاکم و هو العلیم الحکیم). لذا او راه نجات از این گونه سوگندها را برای شما هموار ساخته، و طبق علم و حکمتش مشکل را برای شما گشوده است. از روایات استفاده می شود که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم بعد از نزول این آیه برده ای آزاد کرده و آنچه را بر خود از طریق قسم حرام کرده بود حلال نمود.
حکم خداوند، برای شکستن سوگند ، در مورد محرومیت از مباحات، حکیمانه و در جهت مصالح انسانها است. "یـایها النبی لم تحرم ما احل الله لک... • قد فرض الله لکم تحلة ایمـنکم والله... وهو العلیم الحکیم. ای پیامبر! چرا چیزی را که خدا بر تو حلال کرده بخاطر جلب رضایت همسرانت بر خود حرام می کنی؟! و خداوند آمرزنده و رحیم است. • خداوند راه گشودن سوگندهایتان را (در این گونه موارد) روشن ساخته و خداوند مولای شماست و او دانا و حکیم است "
واژه شناسی
راغب گفته: هر جا کلمه" فرض" در مورد رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم در قرآن آمده، و با حرف" علی" متعدی شده، دلالت دارد بر وجوب آن عمل بر همه امت، که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلّم هم داخل آنان است، و هر جا این کلمه در مورد آن جناب به وسیله حرف" لام" آمده، دلالت دارد بر اینکه آن عمل برای آن جناب ممنوع و حرام نیست، مثلا وقتی می بینیم فرموده: " ما کان علی النبی من حرج فیما فرض الله له"، و یا فرموده: " قد فرض الله لکم تحلة ایمانکم"، باید بفهمیم که آن جناب در این موارد منعی ندارد. و کلمه" تحلة" در اصل" تحللة" بر وزن تذکرة و تکرمة بوده، و این کلمه مانند کلمه" تحلیل" مصدر است. راغب گفته: معنای آیه" قد فرض الله لکم تحلة ایمانکم" این است که خدای تعالی راه چاره شکستن سوگند را که همان دادن کفاره است برای شما بیان کرده.
جعل حکیمانه کفاره
در آیه بعد اضافه می کند: " خداوند راه گشودن سوگندهایتان را (در این گونه موارد) روشن ساخته است" (قد فرض الله لکم تحلة ایمانکم) به این ترتیب که کفاره قسم را بدهید و خود را آزاد سازید. البته اگر سوگند در موردی باشد که ترک کاری رجحان دارد باید به سوگند عمل کرد، و شکستن آن گناه است، و کفاره دارد. اما اگر در مواردی باشد که ترک آن عمل مرجوح باشد (مانند آیه مورد بحث) در این صورت شکستن آن جایز است، اما برای حفظ احترام قسم بهتر است کفاره نیز داده شود . سپس می افزاید: " خداوند مولای شما و حافظ و یاور شما است و او علیم و حکیم است" (و الله مولاکم و هو العلیم الحکیم). لذا او راه نجات از این گونه سوگندها را برای شما هموار ساخته، و طبق علم و حکمتش مشکل را برای شما گشوده است. از روایات استفاده می شود که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلّم بعد از نزول این آیه برده ای آزاد کرده و آنچه را بر خود از طریق قسم حرام کرده بود حلال نمود.
wikifeqh: حکمت_خدا_و_رخصت_شکستن_سوگند_(قرآن)