حکمای اربعه تهران

[ویکی فقه] حوزه مهم فلسفه و عرفان در تهران در قرن سیزدهم و چهاردهم ، با پایتخت شدن تهران ، این شهر کوچک مرکز سیاسی و اقتصادی ایران شد و پس از چندی مرکز فرهنگی و فلسفی نیز شد. در این جا چهار حکیم از حکمای تهران که معروف به حکمای اربعه هستند مورد بررسی قرار گرفته اند.
اولین حکیم از حکمای اربعه ، علی بن عبداللّه زنوزی مشهور به آقا علی مدرّس طهرانی و ملقب به حکیم مؤسس ، فرزند و شاگرد ملاعبداللّه زنوزی ، در ۱۲۳۴ در اصفهان تولد یافت . در سه سالگی با پدرش به تهران مهاجرت کرد. در آن جا تحصیلات مقدماتی را به پایان رساند و در محضر پدر سطوح فلسفه و کلام شیعی را فرا گرفت . سپس به عتبات عالیات سفر کرد و به فراگرفتن علوم منقول پرداخت . پس از آن به ایران بازگشت و در اصفهان به تکمیل علوم معقول ، مخصوصاً در محضر میرزا حسن نوری (متوفی بعد از ۱۲۶۷) و سیدرضی لاریجانی ، پرداخت . چندی نیز در قزوین محضر ملاآقا قزوینی (متوفی ۱۲۸۲) را درک کرد. در ۱۲۷۰، پس از اتمام تحصیلاتش در علوم عقلی ، به تدریس در تهران پرداخت و هفت سال در مدرسه قاسم خان ، مدتی در منزل خویش و متجاوز از بیست سال در مدرسه سپهسالار، مدرّس رسمی علوم معقول و منقول بود،
علی بن عبداللّه زنوزی ، مجموعه مصنفات حکیم مؤسس آقاعلی مدرس طهرانی ، ج۱، مقدمه کدیور، ص۳۱ـ۳۲.
حکیم و عارف معاصرِ آقاعلی ، آقامحمدرضا فرزند شیخ ابوالقاسم قمشه ای ، متخلص به صهبا، در واقع مکمل آقاعلی در حوزه تهران بود و می توان او و آقاعلی و حاجی سبزواری را بزرگ ترین فلاسفه اسلامی قرن سیزدهم دانست . وی در ۱۲۴۱ در قمشه اصفهان متولد شد و در همان شهر مقدّمات علوم دینی را فرا گرفت . سپس به اصفهان رفت و در محضر استادانی همچون ملامحمدجعفر لاهیجی (متوفی بعد از ۱۲۵۵) شارح مشاعر ملاصدرا، میرزاحسن نوری فرزند ملاعلی نوری ، و آقا سیدرضی مازندرانی که استاد اصلی او در عرفان بود، به تحصیل پرداخت .
محمدعلی عبرت نائینی ، تذکرة مدینةالادب ، ج۲، ص۶۷۵.
سومین حکیم حوزه تهران ، میرزا ابوالحسن جلوه ، در ۱۲۳۸ در احمدآباد گجرات هند به دنیا آمد. در اصفهان به تحصیل پرداخت و از شاگردان میرزاحسن نوری و آقامیرزاحسن چینی بود.
منوچهر صدوقی سها، تاریخ حکماء و عرفاء متأخر بر صدرالمتألهین ، ج۱، ص۷۳.
...

[ویکی شیعه] حکمای اربعه تهران، عنوانی برای ۴ تن از حکمای برجسته مکتب فلسفی تهران: آقا علی مدرس، آقا محمدرضا قمشه ای، میرزا ابوالحسن جلوه و آقا میرزا حسین سبزواری.
آقا علی مدرس، معروف به زنوزی، از بزرگترین شارحان ملاصدرا و ادامه دهنده حکمت متعالیه در عصر قاجار بود. او همچنین در مباحث معاد جسمانی، اعتبارات ماهیت ، معقولات ثانیه فلسفی ، حرکت جوهری و مطالب مهم دیگرِ حکمت متعالیه ، نظریات بدیعی از خود به جا گذاشته است .
حکیم و عارف معاصرِ آقاعلی ، آقامحمدرضا فرزند شیخ ابوالقاسم قمشه ای ، متخلص به صهبا، در واقع مکمل آقاعلی در حوزه تهران بود و می توان او و آقاعلی و حاجی سبزواری را بزرگترین فلاسفه اسلامی قرن سیزدهم دانست .