حکم فقهی

[ویکی فقه] حُکم، اصطلاحی مهم در فقه، اصول و حقوق با معانی گوناگون می باشد.
واژه عربی حکم، مصدر و اسم مصدر از ریشه «حَ کَ مَ»، به معنای قضاوت کردن، بازداشتن، فرمان دادن، دانش و حکمت است.

حکم و مشتقات آن در قرآن کریم
حکم و مشتقات آن بارها به معانی گوناگون در قرآن کریم آمده است. در آیات بسیاری معنای حکم را قضاوت کردنِ خداوند و پیامبران او و گاه فرمان دادن دانسته اند در برخی آیات از اعطای حکم به شماری از پیامبران الهی، غالبآ همراه با صفت والای علم، سخن رفته است که مفسران معانی گوناگونی برای واژه حکم در این آیات ذکر کرده اند، از جمله: رسیدن به نبوت، حکمت، فهم، عقل، فهم دین، رفع منازعات و اختلافات میان مردم، قضاوت کردن، حکمت عملی، حاکمیت بر نفس، شریعت و داشتن فهم و عقل پیش از نبوت در شماری از آیات، حکم تنها از آن خداوند به شمار رفته است که آن را به معنای قضاوت کردن، جدا ساختن حق و باطل یا دارای مفهومی وسیع، که شامل خلق تکوینی و تشریع می شود، دانسته اند قرآن از مؤمنان خواسته که تعارضات میان خود یا اختلافات خود با پیروان سایر ادیان را بر پایه حکم الهی، که در دیگر کتابهای آسمانی هم آمده است، حل و فصل کنند در برخی آیات گردن ننهادن به حکم و دستورهای الهی که در مقام داوری یا بیان احکام اعلام می شود، معادل کفر و ظلم و فسق به شمار رفته است.

واژه حکم در منابع فقهی و اصولی
واژه حکم در منابع فقهی و اصولی به معانی گوناگون به کار رفته است، از جمله کاربرد آن به معنای قاعده کلی و نیز دستورها و مقررات شرعی در موضوعات جزئی رواج دارد.

← مراد از حکم شرعی در زبان فقها و اصولیان
...